जम्बुलिङ ज्येङ्गुप छ्यार्शी कङ यिन? (What is the Purpose of Creation)

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी काङ यिन?

पुम्पेजी गिपा २

थोमस ह्वाङ

WHAT IS THE PURPOSE OF CREATION?

THE SEED OF WOMAN 2

THOMAS HWANG

दि थेप टिकुप ति

डा. थोमस ह्वाङ यिन

डा. थोमस ह्वाङ ति एन्टिओक मिसन्स इन्टरनेशनल (AMI Antioch Missions International) सिरुप छोक्पाकी मी छ्ये यिन। दि छोक्पाकी जम्बुलिङकी १०/४० दासा नेसुर कोन्छ्योककी लेन ल्यामु माथोवु मीतिवा देतुप लुङ्बा तिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका कियी वे। तासाम एशिया ताङ अफ्रिका लुङ्बा ग्येर्पु खल्ज्यीक ताङ ङा २५ ला वोतुप चर्च नम्बा कुतुक - कुतुक नेसुर वावु चर्चकी ग्येकेन मीरा तोङडा टुक ६,००० ताङ चर्चला गोमा कितुपतिवी ए. एम. आइ. कलेज एण्ड सेमिनरीकी (AMI College & Seminary) मुला डिक्नी खो नेसुर कोन्छ्योककी सुङ बाइबल लोप्जुङ कियी वे। डा. थोमस ह्वाङकी तन्दा सेकला थेप च्येङा १५ चोके टिन सिन्दा क्या वे। ती थेपतिवा ति नेपाली (Nepali), ल्होमी (Lhomi), बर्मेली (Burmese), मङ्ग (Hmong), क्याचिन (kachin), शान (Shan), लिसु (Lisu), अङ्रग्रेजी (English), रुसी (Russian), कम्बोडियाली (Cambodian), इन्डोनेसियाली (Indonesian), हिन्दी (Hindi), बङ्गाली (Bengali), लाओसी (Lao), भेतनामी (Vietnamese), ग्येमी ( Chinese), स्पानिस (Spanish), ताङ जापानी (Japanese) ग्यातम तिवाला छिक्ग्युर क्यान सिन्दा क्यानिङ सिन वे। चर्चला गोमा कितुप तिवाला कोन्छ्योककी सुङकी कोर्ला रम्बु च्युङ्शी नोनी खोकी बुम टुक ६,००,००० सिनाङ मङमु थेपतिवा गोनी सिन्दा क्या वे। थोमस ह्वाङकी कोरियाला वोतुप सिओल नेशनल युनिभर्सिटी (Seoul National University) नेसुर स्नातक (B.S.) क्या नाङसुङ। इ. स. १९६८ ला खो येन्देन मङ्मु लोपुपला लुङ्बा च्यिकछोक अमेरीका ला फेप्सुङ। ते फेप्नी मिचिगन स्टेट युनिभर्सिटी (Michigan State University) ला खोकी लोप्ज्युङ क्या नङगुप यिन। तुकरङ क्यानी पिटर्सवर्ग स्टेट युनिभर्सिटी (Pittsburg State University) नेसुर बी.बी.ए. B.B.A., Bachelor in Business Administration) ताङ एम.बि.ए. (M.B.A., Master in Business Administration लोप्ज्युङ क्यावु यिन। अमेरीका ताङ क्यानाडाला देतुप पेला छोङला येर्गे गल्सिमा खो कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाकाला शुसुङ। कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका गोजुवु सिनाङ गोमाला खो क्यानाडाकी टोरोण्डो ग्येसाकी टेण्डल युनिभर्सिटी कलेज एण्ड सेमिनरी (Tyndale University Collage & Seminary) नेसुर एम. डिभ. (M.Div., Master in Divinity School) क्यावु यिन। तमा लुङ्बा च्यिक्छोक अमेरीकाकी सिकागो, डियर फिल्ड इलिनोइसला वोतुप ट्रिनिटी इभान्जालिकल डिभिनिटी सिरुप लोप्टा (TEDS Trinity Evangelical Divinity School) नेसुर (बिद्यावरिधि) (Ph.D.) क्यावु यिन।

कोन्छ्योककी सुङकी कोर्ला येन्देन लाम नङसिमा खोकी इभाञ्जेलिकल फेलोसिप अफ क्यानाडा (EFC, Evangelical Fellowship of Canada) सिरुप छोक्पाकी मी च्युङ्नी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका क्या नाङसुङ, तमा टेण्डल युनिभर्सिटी कलेज एण्ड सेमिनरी (Tyndale University Collage & Seminary) छोक्पाकी मी च्युङ्नी ग्येकेन साङ क्यासुङ। खो लुङ्बा च्यिक्छोक अमेरीकाला वोतुप न्युयोर्क ग्येसाकी एलाइन्स थियोलोजिकल सेमिनरी (Alliance Theological Seminary) ला ग्येकेन कियी वोतुप पेला ग्लोबल कन्सल्टेसन अफ वर्ल्ड इभाञ्जेलाइजेसन -९५ (GCOWE’95, Global Consolation of World Evangelization’95) की लाका डिक्च्ये कितुप छोक्पाकी मी छ्येला चिसुङ। तमा खोला ल्हो कोरियाला जम्बुलिङला लेन ल्यामु ख्याप्टक कितुप लाकाकी कोर्ला मी तेरी जोम्बुप लेरिम कोटे कितुप खाक्छ्येवु लाका ति चेक तेसुङ। तीज्युक्ला खोकी खोरो रङ चुवु ए.एम. आइ. (AMI) सिरुप छोक्पा नेसुर कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका गो जुवुला ल्हो कोरियाला वोतुप लेखुङ ग्येर्पुला फेप्सुङ। खोकी कोरियाला ए.एम.आइ. स्याटलाइट ब्रोड कास्टिङ इङ्ग (AMI Satellite Broadcasting Inc.) सिरुप लुङठिङ खाङ चुनी एशिया ताङ अफ्रिकाला वोतुप कोन्छ्योककी लेन ल्यामु माथोवु मीतिवी पर्ला लुङठिङ नेसुर कोन्छ्योककी सुङ ख्याप्टक कितुप लाका गो चुसुङ। तासाम ति खो ए. एम.आइ. (AMI Church) चर्चकी ग्येकेन छ्ये च्युङनी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका कियी वे। तोजो तिरङ मिन, लुङ्बा नम्बा कुतुक - कुतुकला फेप्नी चर्चला गोमा कितुपतिवाला कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुपकी कोर्ला लेरिम कोटे कितुप ताङ थेप चोपुप ताङ यम्बा लुङठिङ तिवा नेसुर कोन्छ्योककी ग्येल्खप फेल ज्यितुप लाका कियी वे।

THE SEED OF THE WOMAN 2

WHAT IS THE PUREPOS OF CREATION?

First Nepali Edition| 3,000 copies, January, 2017

Publisher | Sarah Hae-ok Cho

Author| Thomas Hwang

Translator | Mingmar Sherpa/Lakpa Ngima Sherpa

Editor | Pastor Pemba Nuri Sherpa

Elder Ang Dorji Sherpa

Elder Mingma Norbu Sherpa

Elder Jangmu Sherpa.

Editor in Chief | Maria Ryoung-lee

Design | Gloria Jung- Won park

Illustration | Lydia ju-Mi Hong

Cover Design |

Published by AMI Publication

Banasthali, Kathmandu -16, Nepal

Tel |+977-014881103

Email | aminepal12015@gmail.com

AMI Headquarter:

Registration N0.73

8, sinsu-ro 783 beon-gil, suji-ju Yongin-si, Gyeonggi-du, South Korea

Tel. |+82-31-265-1455, +82-31-266-77451

Email | emi.mbooks@gmail.com

Website |www.ami enter.net

ISBN 979-11-85634-05-0 03230

Without written permission from AMI Publication.

Printed in Nepal

Price | NRS.

जम्बुलिङ ज्यङगुप

छ्यर्शी काङ यिन?

थोमस ह्वाङ

कोरकी रिक (बिय सुची)

श्योक्लिङ अङटङ

थेपकी कोर्ला.......................................................................................

लिवु १

ख्रीष्टियनकी कोन्छ्योक

ङोशी .............................................................................
ख्रीष्टियनकी ङोशी ...........................................................

कोन्छ्योक बङी ताङ कोन्छ्योक च्यिक…………………..
ख्रीष्टियन ताङ इस्लामला वोतुप ख्यपर…………………........
ख्रीष्टियन ताङ यहूदी फयनला वोतुप ख्यपर………………….

३. कोन्छ्योक सुम...............................................................................

क . कोन्छ्योक सुम ......................................................................

ख . कोन्छ्योक सुमगी तम्जी ल्यामु .................................................

ग . कोन्छ्योक सुमकी शब्जी ताङ पङ्बु .........................................

घ . पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जोप येशू ..........................................

४. येशूला हाककोवा कितुप...................................................................

क. तोङने ज्युन वोतुप येशूकी मिराप..............................................

ख. येशूकी मि जुजमला................................................................

५. तेन्तेन ........................................................................................

लिवु ङ्यी २

कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोपला गो चुवु (स्थापना)

१ . ङोशी .........................................................................................

२ . कोन्छ्योक सुमकी तेन्दोकला लङगुप...........................................

त्वुराप तङ्बुला कोन्छ्योककी सेवु मी जुजमला फेपुप ताङ कोन्छ्योकला तेपा मिकिवु येन्देन मेटेङबुतिवा ...................

त्वुराप ङ्यीवाला कोन्छ्योककी थु चाङ्मा मेतेन्दुप

येन्देनतिवा .....................................................................

त्वुराप सुम्बाला कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमला सेमला

मलङगुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा ..........................................

त्वुराप ज्यिवाला कोन्छ्योक सुमला तेपा मिकिवु येन्देन मेटेङ्बुतिवा.....................................................................

३ . कोन्छ्योक सुमकी ठिमकी गो चुवु....................................................

चर्च ङकी दासातिवा.................................................................
थाल्माकी जम्बुलिङकी छोक्पा ज्यितिवा .............................

४ . तेन्तेन ..............................................................................................

लिवु सुम ३

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी

१ . ङोशी ..............................................................................................

२ . बाइबलला छ्या तेन्दुप जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ..............................

कोन्छ्योकला सोवा देकुपला ज्यवु ...........................................
कोन्छ्योकला सोवा ..................................................................

३ . जम्बुलिङ ज्यङगुप छर्शीला सिक्यावु दोके मिजी काङ यिन ?....................

थाल्मा : कोन्छ्योककी ङोशीला हाककोनी, सेमला लङगुप,

नासाम तोङगुप, खोला मोवा ताङ सोवा देकुप कोर्ला .........................

ङ्यीवा : रङला ङोशेनी सेमला लङगुप ताङ नासाम तोङगुप कोर्ला.......
सुम्बा : कः च्यिथाम्बातिवा ताङ खाक्छ्येवु कः ङ्येन्दुप कोर्ला .......

४ . तेरी च्यलाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा तेकुप थोङगुप मितिवा......................

दाऊद……………………………………………………………………
प्रेरित यूहन्ना ..................................................................................
कोन्छ्योकला तेपा क्यानी ल्हाप.....................................................

५ . कोन्छ्योककी छ्यक्ला वोतुप ताम्ङे.............................................

कोन्छ्योककी पेन नङगुप मी ङ्युङ्मुतिवा ......................................
मी छ्येछ्युङकी (तहगत) मीमङ ..................................................

६. तेन्तेन .................................................................................................

थेपकी तिङ्माला सिक्यावु ताम्ङे (उपसंहार).........................................

थेप छिक ग्युरुप मीकी सिसि..............................................................

डिक्च्येकी च्यालकतिवा (सन्दर्भ सामाग्री) .........................................

थेपकी कोर्ला सिगोवु ताम्ङे चेयी (प्रस्तावना )

PREFACE

‘दि जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी काङ यिन?’ सिरुप थेप ति ‘फयनतिवा गो चुवु थेपकी छो ङ्यिवा यिन। गोमाला टिवु थेपकी नङ्ला जम्बुलिङकी फयन नम्बा बङीतिवा चुकक्यानी बेबिलोनी फयन नेसुर थेन्दुप यिन, तमा तिवा चुकक्यानी फेल्नी फयन बङी तेन्दुप गलुप यिन सिरुप कोर्ला ताम्ङे क्यानी वे। ‘जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी काङ यिन?’ सिरुप थेपकी नङ्ला च्यिला जम्बुलिङला ख्रीष्टियनतिवी मुला यम्बा फयनतिवी मिराप वे?, फयन नम्बा बङीतिवा च्यिला ख्योताङ ङला कियी वे? काङ दुका ताम्ङेतिवा थल्मालाके बाईबलकी नङ्ला वे रो?, दोजो कोन्छ्योककी रङ तुका फयनतिवा च्युङगुपला थल्मालाके तेन्तेन क्या नङगुप यिन्सिङ तिवा चुकक्यानी फेल्सुङ? तमा चुकक्यानी तिवा येर्के डोयी गाल्सुङ? सिरुप खाक्छ्येवु टिवातिवी कोर्ला टिनी वे।

दि जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी काङ यिन?’ सिरुप थेप सम्बी नङ्ला लिवु सुमतिवा वे। लिवु तङ्बुला ति दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी कोर्ला लोप्जुङ कितुप। ख्रीष्टियनकी कोन्छ्योक च्यिकरङकी ठिमला तेन्गिवी। यहूदी फयन ताङ इस्लाम फयनकी साङ कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्गिवी। दि फयन सुमतिवा चुकक्यानी कुतुक वे सिरुप कोर्ला लिवु तङ्बुला ल्यामो हाककोवा क्यानी ङ्ये शेतिन। ख्रीष्टियनकी कोन्छ्योक ति कोन्छ्योक सुम यिन। कोन्छ्योक सुम सिक्यावु ति काङ यिन? पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योक ताङ खोकी थु चाङ्मा सुम ति तम्जी च्यिकरङ यिन सिरुप कोर्ला साङ ङ ताम्ङे कितिन।

थल्माकी ख्रीष्टियन तिवाला ति कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोपला कले मिन्दुक। ती ठिम चुकक्यानी जोसुङ सिरुप ति लिवु ङ्यिवाला ताम्ङे कितिन। त्वुराप थल्माने ज्युनी ज्यिवा सेक ति कोन्छ्योक सुमकी तेन्दोकला लङगुप तिवा बङी थेननोक। तोजोपेला खाक्छ्येवुला कोन्छ्योक ङ्यिवा यिन्दुप येशू ख्रीष्टकी तेन्दोकला येन्देन मेटेङ्बु शेतुप ग्येकेनतिवा बङी थेननोक। त्वुराप ज्यिवाला लेप्सिमा ती पेलाकी चर्च ग्येर्पु ङा की गोमा कितुपतिवी कोन्छ्योक सुमकी ठिम (Doctrine of Trinity,) ख्रीष्टकी ठिम (Christology), कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ठिम (Peneumatology) ताङ यम्बा ठिमतिवा जोसुङ। ती ठिमतिवा चुकक्यानी जोसुङ, तमा तोजोपेला तिवी चुका तेन्तेनतिवा क्यासुङ सिरुप कोर्ला दाक्पु लिवु ङ्यिवाला ताम्ङे कितुप।

ती तेरी ठिमकी लाकातिवी रिम्बा क्यानी तेन्तेन क्यावु ति मी जोवु चर्चला ङार ताङ ओङ थोपुपला याङना टेङगा डेवी थोक्ला क्यावु मिन। तीकी छ्यर्शी ताङ नोवा ति कोन्छ्योक सुमकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी शेवु ताङ हाककोवुला यिनो (यशैया ४३:७,२१)। तीकी मुलाराङ जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके कितुप ताङ लोपुप ताङ तीला सुङख्यप कितुप साङ तीकी छ्यर्शी यिनोक। ख्रीष्टियनतिवा ति जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ गोकिवी। दाक्पु जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके चुकक्यानी मीजी क्योङ गोकिवी सिरुप कोर्ला लिवु सुम्बाला ल्यामो क्यानी हाककोकिवी।

दि थेप रोकुप ख्रीष्टियन तिवी दि थेपला सिक्यावु ति हाककोशी नोनी राङ कोन्छ्योककी सुङकी मुला डिकुप ताङ पोमु वुङगुप तेन्दोकतिवा चा च्येनी दि थेपकी नाङ्ला डिक्च्ये क्यानी वे। दि थेप ति ङ्ये तङ्देन ङ्येतुपला टिवु मिन। तीकी तेन्दोक ति ललाइ कोन्छ्योककी सुङ ख्याप्टक कितुप ग्येकेन यिन सिरुप ग्येकेनतिवा ताङ कोन्छ्योककी कोर्ला शेवाखावा वोतुपतिवा ताङ दि थेप रोकुप ख्रीष्टियन तिवाला दि थेपला टिवु ताम्ङेतिवा रोकुपला कले गिवी सिरुप ति ङला छ्या वे। ङला दि साङ छ्या वे। दि थेप रोकुपतिवा ललाइकी थेप रोकिन कितुप पेला वुतुङके ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक सुमकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी कोर्ला ताम्ङे सम्बा हाककोवु रिक्पा ङ्येकिवी। तासाम पेला मीतिवी सेम दुक्टा गलुप तप्की तिङ्मी तुजे तिवाला दि थेप ति छा ताङ वोसिर दोके च्युङ्नी मीतिवा बङीला टेङबु वोतुप चोवो येशूकी चिप्ला लेप थुप्शी सिनी ङ मोपोर कितिन।

फ्रेबुवरी, २०१६

थोमस ह्वाङ

“ङ पपा कोन्छ्योककी मुला ताङ पपा कोन्छ्योक ङ्ये मुला ज्यु वे सिनी

ख्युरुङ तेपा मिकिवी? चुका सुङ ति ङ्ये ख्यिराङ्ला लप्किवे, ती ति ङरा ओङ्ज्येन नेमा मिन, ङ्येमुला ज्युनी वोतुप पपा कोन्छ्योककी राङ

ती सुङ लपुपला दाल्जा क्या नङगिवी” (यूहन्ना १४:१)।

ख्रीष्टियन फयनकी कोन्छ्योक

लिवु १

THE GOD OF CHRISTIANITY

CHAPTER 1

ङोशी

ख्रीष्टियन फयनकी ङोशी

येशू कोन्छ्योक

सुमला हाक्कोवु

तेन्तेन

१

ङोशी

INTRODUCTION

ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक च्यिक्ला तिराङ तेन्गिवी। ती ताम्ङे ति तुजे बङीने ज्युनी ख्रीष्टियन फयनला मीक्ते कितुपतिवी ङो मेशेवु ताम्ङे मिन। यिन्सिनाङ जम्बुलिङला लो तोङ्डायी गोमालाने ज्युनी कोन्छ्योक बङी ताङ फयन बङी तिवाला तेन्दुप मीतिवा साङ वे। तुका मीतिवाला दाक्पी ख्रीष्टियन फयनला वोतुप कोन्छ्योककी कोर्ला सुङख्यप कितुप पेला कोन्छ्योक ति च्यिकराङ वे सिरुप ति तिवी सेमला जोल्हामो क्यानी हाकको माथुपी। सिगोवु रङ यिन्सिङ कोन्छ्योक च्यिकला तिरङ तेन्दुप ति ख्रीष्टियन फयनकी छासे ठिम खाक्छ्येवु यिन।

तुका मीतिवाला कोन्छ्योक सुमकी कोर्ला सुङ ख्यप्टक कितुप ति दाक्पुला छासे कले गिवी। ती सिनाङ दुक्टा ताङ पप लङगुप ताम्ङे काङ यिन सिसिङ, ख्रीष्टियनतिवा बङीकी कोन्छ्योक सुमकी नोवाला ल्यामो क्यानी हाकको मुथुपी। कोन्छ्योककी कोर्ला तिवी ल्यामो हाक्माकोवु तप्की लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुपपेला तिवीमुला ङार मेवी। तोजो तिरङ मिन, नम्बा बङीकी येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवी तिवला अलमच्योलम जोवु तप्की तिवी खोप्रे क्यावु तेपा ति ह्रोक्नी ज्योकुपला साङ कले गिवी। वुतुङकी ख्रीष्टियन फयन ताङ कोन्छ्योक टेङ्बुला ङो शेवु ति दाक्पु ख्रीष्टियन तिवी थोक्ला छासे खाक्छ्येवु तेन्दोक यिन। दाक्पु ख्रीष्टियन तिवी रङगी मीजी रम्बु जोपला कोन्छ्योकला तेपा रम्बु किगोकिवी।

दि लिवुला दाक्पी कोन्छ्योक च्यिकराङला ताङ कोन्छ्योक नम्बा बङीकी तेन्दोक ताङ तिवा कुतुक - कुतुक वोतुप कोर्ला ताम्ङे कितुप। तोजो तिरङ मिन। इस्लाम फयन, यहूदी फयन ताङ ख्रीष्टियनकी फयन तिवा कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयन यिन्सिनाङ तिवा चुका - चुका ताम्ङेला कुतुक वे सिरुप कोर्ला दाक्पु चा च्येतुप। तोजो तिरङ मिन, ख्रीष्टियन फयनकी कोन्छ्योक सुम ति सु यिन? तमा बाइबलकी नङ्ला कोन्छ्योक सुमतिवा च्यिककी च्यिकला चुका तम्जी वे सिरुप कोर्ला साङ लोप्ज्युङ कितुप।

२

ख्रीष्टियन फयनकी ङोशी

THE IDENTITY OF CHRISTIANITY

कोन्छ्योक बङी तेन्दुप ताङ कोन्छ्योक च्यिक तेन्दुप कोर्ला

Polytheism and Monotheism

दि जम्बुलिङला फयनतिवा बङी वे, फयन रे - रेकी दाक - दाक्पी कोन्छ्योकला तेन्गिवी। तासाम पेलाकी फयन ति छो ङ्यीला बे थुप्किवी तिवा ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयन ताङ कोन्छ्योक बङीला तेन्दुप फयन यिन। ल्हा ताङ ल्हामुतिवा बङी ताङ (कुतिवाला) ला तेन्दुप फयनला ति कोन्छ्योक बङीला तेन्दुप फयन सिनी सिवी, मङ्शोक जम्बुलिङकी फयनतिवा ती नङ्ला रङ ख्येल्गिवी। ताम्ङे यम्बा ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेपा कितुप फयनला ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयन (एकई इश्वरबाद) सिवी। ख्रीष्टियन फयन, इस्लाम फयन ताङ यहूदी फयनतिवा ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयनकी नङ्ला ख्येल्गिवी।

तासाम पेकी तुजेला ल्हासिङ फयनतिवा बङी ल्हालु बङीला तेन्दुप फयनकी नङ्ला ख्येल्गिवी; तिवा तिः सङ्गेकी फयन (Buddhism), हिन्दुकी फयन (Hinduism), ती दासी फयन (Falk Religion), कन्फुसियसकी फयन (Confucianism), ताओकी फयनब (Taoism), शिन्तोकी फयन (Shintoism), जोरास्त्रोकी फयन (Zoroastrianism), शिखकी फयन (Sikhism) तिवा यिन। तुका फयनतिवा तेन्दुपतिवी मिमाङला ल्हासिङ ल्हा ताङ ल्हामुतिवा ताङ कोन्छ्योक तिवी मिराप बङी गिवी।

ताम्ङे यम्बा ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योक बङीला तेन्दुप फयन तिवाला ति हाकमोकोवु पारकी नासामकी (Animism) ताम्ङेतिवा लुनी गिवी। तुका तेरी पारकी नासामतिवाला ति कोन्छ्योककी मिराप गिवी सिनी लो तेन्दुप नासामतिवा (Animism) सिवी। तिवी नासामला दोङ्बुतिवाला, दो रम्बुतिवाला, चुश्यिङतिवाला, सेम्जेन तिवाला, टकतिवाला, कः तिवाला, चङ्बुतिवाला कोन्छ्योक गिवी सिनी नासाम तोङगिवी। तुका हाकमोकोवु पारकी नासामतिवा फेलिन गल्नी तासाम पेलाकी तुजेला यम्बा नासाम सम्बा तोङगुप तिवा थेन्नी वे। तुकक्यानी मी रे - रेकी सेमला कोन्छ्योक (याङ्ना नम्शीङ) गिवी सिनी सिवी। तुका नासामला ति कल्वा सम्बाकी लाका

(New Age Movement) सिवी। तीकी मीतिवाला कोन्छ्योक दोके जो थुप्किवी सिनी तिवी तेपा क्यानी मीतिवाला कोन्छ्योक दोके चोछ्ये जोनी सोवा देकिवी।

ती कल्वा सम्बा जोप मीतिवी दाक्पु देतुप लुङ्बा ताङ जम्बुलिङ ति कोन्छ्योक राङ यिन सिनी तेपा किवी। तरोङ सि रङ गोवु यिन्सिङ तिवी दि लुङ्बा ति तेरी जम्बुलिङकी छ्यो यिन्दुप तप्की तेरी च्यालाकला कोन्छ्योक नाकिवी सिनी साङ तेपा किवी क्यानी वे। तुका कल्वा सम्बाला दप्शे ग्यकुप मीतिवी तुका परकी तेपाकी ठिमला ति तेरी सिनाङ कोन्छ्योक छ्ये (Pantheism) सिनी सिवी।

दुका कोन्छ्योक बङीला तेन्दुपतिवी नासामतिवा ताङ कोन्छ्योक च्यिकला तिरङ तेपा कितुपतिवी नासाम ति कुतुक गिवी सिरुप ति दाक्पी हाकको गोकिवी। यहूदी फयन (Judaism), इस्लाम फयन ताङ ख्रीष्टियन फयनतिवा ति (Christianity) खाक्छ्येवु फयनकी नङला ख्येल्गिवी। दि फयन सुम्करतिवा ती फयन नेसुर रङ वावु तप्की तीला तेन्दुपतिवी साङ ती फयनकी कोन्छ्योकला रङ शब्जी किते सिनी मीतिवा अलम च्योलम डो थुप्किवी।

कोन्छ्योक बङीला तेन्दुप

कोन्छ्योक च्यिकला तेन्दुप

तेपा

ल्हा ताङ ल्हामु बङीतिवाला तेन्दुप

कोन्छ्योक च्यिकला तेपा कितुप

फयनतिवा

ती दासाकी फयनतिवा, ह्रेण्डीला तेन्दुप फयन, कन्फुसियसकी फयन, ताओकी फयन, शिन्तोकी फयन, सङ्गेकी फयन, हिन्दुकी फयन, जोरास्त्रोकी फयन, शिखकी फयन, कल्वा सम्बा जोप

ख्रीष्टियन फयन

इस्लाम फयन

यहूदी फयन

तालिका १ -१ : कोन्छ्योक च्यिकला तेपा कितुप ताङ कोन्छ्योक बङीला तेपा कितुपतिवा डिक्नी ल्हाप

खाक्छ्ये क्यानी येला टिनी वोतुप कोन्छ्योक च्यिकला याङ्ना फयन सुमला तेपा कितुप मङ्शोक मीतिवी अब्राहामकी गिपा ताङ मुला तम्जी ज्योकिवी। यहूदीतिवा अब्राहामकी पेर्मी छ्ये साराकी पुज्युङ इसहाककी गिपातिवा यिन। मुस्लिमतिवा ति अब्राहामकी पेर्मी जोनी ज्यकुप हागाराकी पुज्युङ इश्माएलकी गिपातिवा यिन। ख्रीष्टियनतिवा ति कोन्छ्योकला तेपा कितुप अब्राहामकी गिपातिवा यिन, तिवाला ति कोन्छ्योककी थाक्छ्येतुप गिपा सिनी सिवी (रोमी ९:८; गालाती ४:२८)। दि फयनला तेपा कितुपतिवी अब्राहामकी गिपा ताङ मुला तम्जी ज्यकुप तप्की कोन्छ्योककी सुङला वोतुप मीतिवा ताङ माताक्पातिवा (घटना) ताङ पेतिवाला ल्हासिङ ती फयन सुम तिवा चे चेयी च्यिक्पारङ वोतुप थोङगिवी।

ती तप्की मीतिवा बङीकी ख्रीष्टियन फयनकी कोन्छ्योक ताङ यहूदी फयनकी कोन्छ्योक ताङ इस्लाम फयनकी कोन्छ्योक ति च्यिक्पारङ यिन सिनी नासाम तोङगिवी, यिने तिवा ति ख्ये पेनी गलुपतिवा यिन। ख्रीष्टियन तिवी कोन्छ्योक ताङ यहूदीतिवी कोन्छ्योक ताङ मुस्लिम तिवी कोन्छ्योककी पर्ला ख्येपरतिवा बङी वे। ती ख्येपरतिवा दाक्पी ल्यामो क्यानी हाकको गोकिवी।

ख्रीष्टियन फयन ताङ इस्लाम फयनकी पर्ला कुतुक

The Difference Between Christianity and Islam

इस्लामतिवी तेन्दुप कोन्छ्योककी थेप ति कुरान यिन, तीकी नङ्ला (तो मिसिङ ७०-८०%) चोयी बाईबलला वोतुप छोतिवा टिनी वे। कुरानकी नङ्ला कोन्छ्योककी सुङ ठिम ङ्यिङ्बाला वोतुप बाइबल टिकुप मीतिवा ताङ माताक्पातिवा ना तङ्नी याङना तीला क्योनी टिन वे। तमा बाइबल नङगी सुङतिवाला मेलोवा जोनी येशू मसिही च्युङ माथुपी, कुरान ति कोन्छ्योककी सुङ टेङ्बु यिन, मोहम्मद ति तेरी सिनाङ लुङ्तेम्बा छ्ये यिन, तमा तिवी तेपा कितुप अल्लाह ति कोन्छ्योक टेङ्बु यिन सिनी दप्शे ग्यकिवी। नोटः बाइबल ताङ कुरान चुका ति गोमाला टिवु यिन?

इस्लामकी फयन च्युङगुप कोर्ला ल्यामो क्यानी ल्हासिङ तिवी तुका दप्शे ग्यपुप ताम्ङेतिवा तेरी मेटेङ्बु यिन सिनी दाक्पी चा च्ये थुप्किवी। मोहम्मद (इ.स. ५७० - ६३२) सिरुप मी ति लो खल्ङीकी ति वोतुप पेला (इ.स. ६१०), ला तीकी इस्लाम फयन जोनी खोरो जोवु फयनकी मिङ ति अल्लाह (Allah) सिनी ज्यक्सुङ। तुकक्यानी इस्लाम फयनला तेपा कितुपतिवाला ति मुस्लिम सिनी सिवी।

मोहम्मद क्येप सिनाङ गोमालाके सउदी अरब ताङ तीकी गारी गुरीला वोतुप मीतिवी तेन्दुप ल्हातिवा बङीकी पर्ला अल्लाह ति मीरा च्यिक यिनोक। ती ज्युक्ला तिराङ इस्लामकी फयन तेन्दुप च्युङनोक। अल्लाह सिरुप ति यम्बा सु साङ मिन, ती दासी मीतिवी तेन्दुप उलाकी ल्हा (moon god) सिरुप ति यिनोक। ती मोहम्दकी अल्लाहला ति इस्लाम फयनकी कोन्छ्योक सिनी तेन्दुप तिराङ यिन। (दि थेपकी कोर्ला ल्यामो हाककोवुला फयनतिवा गो चुवु सिरुप थेप ति रासिङ हाककोकिवी) इस्लाम फयनला ति सोर दोके वोतुप उला फेकाला कु जोनी तीला अल्लाह सिनी तेन्गिवी। तीकी तेन्दोक ति नरी फो फोवा देतुप सोर दोके वोतुप उला ति मुस्लिम तिवाला रेवा सम्बा तेरुप कोन्छ्योक सिनी तेनिन वे। ती तप्की तासाम पेला मस्जिद ताङ यम्बा फयन कितुप दासातिवाला मुस्लिमतिवी उला फेकाकी ताः तिवा जोनी ज्योकिवी। तोजो तिरङ मिन, मुस्लिमतिवी खोपरे लुङ्बी फयनला वोतुप दोके दो रम्बुतिवाला ल्हामु जोनी तेन्दुप माक्युर वे। तिवी खोप्रे उला फेकाकी ल्हा अल्लाहकी मुला रङ दो रम्बु नक्पुतिवाला छ्यक छल्नी मिङ ज्यङ वे।

दुका लोग्यु चा च्येतुप ताम्ङेतिवी काङ हाककोकिवी सिसिङ मुस्लिमतिवी इस्लाम फयन ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयन यिन सिक्यासिनाङ ती ति ख्रीष्टियन फयन दोके जम्बुलिङला वोतुप कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयन (Orthodox Monotheistic Religion) ति मिन। ती तप्की ख्रीष्टियनतिवी इस्लाम ति कोन्छ्योक मेटेङ्बुला छ्यक चोलुप फयन यिन सिनी सिवी। तोजो तिरङ मिन, ख्रीष्टियन ताङ यहूदी फयनला तेन्दुपतिवी इस्लाम फयनकी अल्लाह ति कु तिराङ यिन सिनी तेपा किवी।

ख्रीष्टियन ताङ यहूदी फयनकी पर्ला कुतुक

The Difference between Christianity and Judaism

ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ति कोन्छ्योक सुम (Trinity) यिन ‘त्रि (Tri) सिक्यावु ति सुम यिन, (nity) ‘निटी’ सिक्यावु ति ‘च्यिकरङ’ (Unity) यिन। तुकक्यानी कोन्छ्योक सुम ति मीरा सुमकी मिङ वे। तिवी नङ्ला तङ्बु ति पपा कोन्छ्योक सिवी, ङ्यिवा ति सेवु कोन्छ्योक, तमा सुम्बा ति कोन्छ्योककी थु चाङमा यिन। वुतुङके ती मिङ सुमतिवा ति कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन।

ख्रीष्टियनतिवी तेपा कितुप कोन्छ्योक सुमला ति यहूदीतिवी सेमला मालाङगिवी, यिने पपा कोन्छ्योकला तिरङ तिवी सेमला लाङगिवी। तिवी सिसिला यहूदी फयन गो जुवु ति छ्ये ति अब्राहाम यिन सिनी सिवी (इ.पू. २१६६)। यिने येशूला तेपा कितुप तिवी थोङदाङला ति यहूदी फयन गो जुवु ति अब्राहाम मिन, यहूदी फयनला तेन्दुपतिवी अब्राहामला छ्ये जोवु यिन सिनी सिवी। बाइबलला ल्हासिङ अब्राहाम सिरुप खाक्छ्येवु मी ति कोन्छ्योककी थोक्ला लेन ल्यामु सुङख्यप कितुपला मोलाम थोपुप च्युङ्नी पेतुप मी यिन; ती कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ति यहूदीतिवी थोक्ला तिरङ मिन्दला जम्बुलिङकी मिरिग तेरीकी मीतिवा ताङ ग्यल्खपतिवी थोक्ला यिन (मिरिग यम्बाकी ग्यल्खपतिवी कोर्ला (उत्पत्ति १२:२-३; १८:१८; २२:१८)।

यहूदीतिवी कोन्छ्योक ताङ ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ति खो राङ यिन। यहूदीतिवी ख्रीष्टियनतिवी तेपा क्यावु पपा कोन्छ्योकला तिराङ सेमला लङगिवी, यिने खोकी सेवु ताङ खोकी थु चाङ्माला ति मेतेन्वी। येशूकी खोरुङ कोन्छ्योककी सेवु ताङ कोन्छ्योक सुमकी मी ङ्यिवा यिन सिनी सुङगुप पेला यहूदीतिवी खोकी सुङगुप सुङला सेमला माला। तुकक्यानी यहूदीतिवा पपा कोन्छ्योकला तिराङ तेपा कितुप गल्सिनाङ खो ति वुतुङके कोन्छ्योककी सेवु यिन (यूहन्ना ३:१६) खोकी खोरुङ ति पपा कोन्छ्योककी च्यिकराङ वोतुप सेवु यिन सिनी खोकी सुङख्यप क्या नाङसुङ यूहन्ना (१०:३०)।

येशूकी तुक सिनी सुङख्यप क्यावु तप्की कोन्छ्योकला मारे ताङसुङ सिनी यहूदीतिवी खोला केन ग्यप्सुङ (मत्ती २६:६५-६६)। तुकक्यानी तिवी दिकी याङ कोन्छ्योकलाके मारे तङसुङ सिनी खोला केन ग्यप्सुङ। च्यिलासिसिन ठिम ङ्यिङबी थेपला वोतुप क: च्यिथम्बी नङ्ला कोन्छ्योकला मारे तोङगुप ति क: सुम्बाकी तेन्दोकला ख्येल्गिवी। ते यहोवा कोन्छ्योककी मिङ तेन्दा मेताला मालाङ सिनी टिनी वे (प्रस्थान २०:७)। ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल नङ्ला वोतुप दोके तुका परकी दिक्पा कितुपतिवाला दो पोप्नी से गोकिवी सिनी क: बिन वे (लेवी २४:१६)। ती तप्की रोमी कोङ्यार छ्ये कैयाफाकी येशूला सेतुप छ्येर्पा ग्येलुपला तेन्तेन क्यासुङ (मत्ती २६:६६); तमा तिवी कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा यिन्दुप येशूला ति क्रूसला कल्नी सेसुङ (मत्ती २७:३५)।

इस्लाम फयन

यहूदी फयन

ख्रीष्टियन फयन

कोन्छ्योक

अल्लाह

पपा कोन्छ्योक

कोन्छ्योक सुम (पपा कोन्छ्योक, सेवु कोन्छ्योक, थु चाङ्मा कोन्छ्योक)

जोप

मोहम्मद

अब्राहाम

येशू ख्रीष्ट

तेपा कितुपतिवा

मुस्लिमतिवा (अब्राहाम ताङ हागार नेसुर क्येवु इस्माएलकी गिपातिवा)

यहूदीतिवा (अब्राहाम ताङ सारानेमा क्येवु इशाहककी गिपातिवा)

ख्रीष्टियनतिवा (अब्राहामकी तेपा कितुप गिपातिवा ताङ कोन्छ्योककी थाक्छ्येवु गिपातिवा)

येशू

सेमल मिलिङगुप

सेमला मालाङगुप

दिक्पाने थरुप लाम च्यिकरङ यिन

तालिका १-२ इस्लाम फयन, यहूदी फयन ताङ ख्रीष्टियन फयनला डिक्नी ल्हाप

३

कोन्छ्योक सुमकी कोन्छ्योक

THE GOD OF THE TRINITY

कोन्छ्योक सुम (Trinity) सिरुप छिक ति बाइबलला मे। दि ति कोन्छ्योककी कोर्ला शेवाखावा वोतुप मीतिवी कन्स्टाटिनोपल छोक्पा नेसुर जोवु यिन। (इ.स. ३८१)। की त्वुराप थल्माने ज्युनी ती कोन्छ्योक सुमकी ठिम माजोवु तुजे सेकला येन्देन मेटेङ्बु लोपुप छोक्पा नम्बा कुतुक - कुतुक नेसुर कोन्छ्योक सुमकी ठिमकी तेन्दोकला मेलोक्पा क्या - क्यावा देसुङ। ती ति हारिङकी ङ्यिमाला साङ ठछ्येली थोङ थुप्किवी। मङ्शोक मीतिवा ललाइकी थोङ्दाङला कोन्छ्योक सुमकी नोवा ताङ कोन्छ्योक च्यिक्ला तेन्दुपतिवी सेम ति खोपरे पर्ला माडिकुप दोके थोङगिवी। ती तप्की पपा कोन्छ्योकला तिराङ सेम लङगुप मीतिवी ती नेसुर येन्देन ङ्येनी वे। तुका परकी येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवी तेन्दोकला टिलेन तेरुपला तीपेकी दासा ङाकी चर्चतिवाला गोमा कितुपतिवा कन्सटान्टिनोपल सिरुप (तीपेलाकी ग्रीसकी ग्यल्खप) दासाला जोम्नी ‘कोन्छ्योक सुम’ सिरुप छिक ज्यक्सुङ। तमा तिवा मुलारङ डिक्नी कोन्छ्योक सुमकी ठिम ति जोसुङ। (तीकी कोर्ला लिवु ङ्यिवाला ल्हासिङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोवु कोर्ला हाककोकिवी)।

थल्माला चर्चकी लोमा छ्येतिवी मुला कोन्छ्योक सुमकी नोवा रम्बु वे सिनी बाइबलकी नङला सिक्या वे। उदाहरणकी लागी प्रेरित पावलकी कोरिन्थीला वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला “चोवो येशू ख्रीष्टकी कटिन ताङ कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ताङ थु चाङ्माकी डिक्जोम ति ख्यिराङ तेरीकी मुला लुशी” सिनी मोलाम ग्यम वे (२ कोरिन्थी १३:१४) लोमा छ्ये पावलकी तिरङ मिन, लोमा छ्ये यूहन्ना ताङ लोमा छ्ये पत्रुस ताङ कोन्छ्योककी सुङ ठिम सम्बा टिकुपतिवी टिवु थेपला ल्हासुङ सिसिङ तीपेलाकी छो टिक्पेयीला ख्येलुप तेपा कितुप लोमतिवी कोन्छ्योक सुमला सेमला लानी ल्यामो तेपा क्यानी मीजी क्यङगुप ति दाक्पी थोङगिवी (मत्ती २८:१९; ३:१६-१७; मर्कूस १:९-११)।

ठिम सम्बाला तिरङ मिन दाक्पी सेमने ज्युनी कोन्छ्योकला तेपा क्यानी ठिम ङ्यिङ्बी थेप बाइबलला ल्हासिङ तीकी नङ्ला साङ कोन्छ्योक सुमकी नोवा वोतुप पङबु ति दाक्पी हाककोकवी (उत्पत्ति १:९-११; यशैया ६:८)। ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलकी थेप तङ्बुकी लिवु च्यिक्ला साङ कोन्छ्योक सुमकी नोवा वोतुप ति दाक्पी हाककोकिवी। उत्पत्ति १:१ ला साङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ वे। ठिम ङ्यिङ्बाकी थेप ति हिब्रू ग्यातामला टिन वे। ती हिब्रू ग्यातामला टिवु बाइबलला ति (उत्पत्ति १:१ ला ‘एलोहिम’ (Elohim) सिनी सिक्यान वे। तीकी तेन्दोक ति छ्यिग्यापकी ताम्ङेला गड (God) नेपालीला ‘परमेश्वर’ सिनी छिक्ग्युर क्यान वे। हिब्रू ग्यातमला ‘एलोह’ (Eloh) सिक्यावु ति ‘कोन्छ्योक’ तमा ‘इम’ (im) सिक्यावु ति तिवा सिक्यावु यिन। तीकी कोर्ला ल्यामो क्यानी सिगोवु यिन्सिङ ललाइ छिकला ‘इम’ (im) ज्यक्सिङ ‘तिवा सिक्यावु डिवी। तुकक्यानी एलोहिमकी (Elohim) तेन्दोक ति ‘कोन्छ्योकतिवा’ सिक्यावु यिन। यिने दे यम्जेन लङगुप ताम्ङे ति काङ वे सिसिङ ती इलोहिम सिक्यावु ति मी बङी (बहुबचन) सिक्यावु यिन्सिनाङ मी च्यिकरङ सिक्यावु यिन। ती ति कोन्छ्योक सुमकी तेन्दोक यिन सिरुप छ्यदेन्दुपला यिन।

तासाम पेकी ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योक सुमकी कोर्ला हाककोवु कले वे। च्यिलासिसिङ जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी च्योलाम ताङ खाक्छ्येवु ति हाककोवुला तिवी मुला च्यु ताङ रिक्पा ताङ केवुल कितुप ङार अला मेवी। कोन्छ्योक सुमकी नोवा हाककोवु यिन्सिङ दाक्पुला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी गोमा क्यानी लाम छ्या देन गोकिवी।

पपा कोन्छयोक (छर्शी जोप)

कोन्छ्योक सेवु ( लाका कितुप)

कोन्छ्योक थु चाङ्मा (ङार तेरुप)

कोन्छ्योक सुम

मुलारङ डिक्जोम कितुप

मुलारङ थिन्नी देतुप

मुलारङ मोवा कितुप

मुलारङ कुतुक वोतुप

मुलारङ डिकुप

मलारङ लाका कितुप

मुलारङ च्योङ्डा वोतुप

तालिका १-३ : कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी तम्जी

कोन्छ्योक सुम

The Triune God

ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ति च्यिकराङ वे, खो पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योक ताङ थु चाङ्मा कोन्छ्योक यिन सिरुप खोकी रङ छ्या तेन्सुङ। कोन्छ्योक च्यिकी मिङतिवा सुम चोके वे। खोतिवा च्यिक ताङ च्यिककी मुला ज्युकिवी। (Perikoresis) पपा कोन्छ्योककी मुला सेवु कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योककी मुला थु चाङ्मा कोन्छ्योक ज्युकिवी। तुकरङ क्यानी पपा कोन्छ्योककी थु चाङ्मा ति सेवु कोन्छ्योक ताङ पपा कोन्छ्योककी मुला ज्युकिवी। तमा खोतिवा कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी च्यिककी च्यिक्ला तङदेन क्या नङगिवी। खोतिवा च्यिककी च्यिक्ला ङ्यिङ्ज्ये क्यानी डिक्जोम (Koinonia) कितुप ताङ च्यिककी च्यिक्ला शब्ज्यी (Diakonia) साङ क्या नङगिवी। कोन्छ्योक सुम तिवा च्यिककी च्यिक्ला तम्जी च्यिकरङ च्युङगुप कोन्छ्योक यिन। खोतिवी मिङ सुमतिवी कितुप लाकातिवा ति चे चेयी कुतुक वोतुप थोङगिवी। खोतिवी क्या नङगुप लाकानेसुर दाक्पी मी रे - रेला बे थुप्किवी। तिवा ति दुकै वेः पपा कोन्छ्योककी लाका ति छ्यर्शी जोन नङगुप यिन, सेवु कोन्छ्योककी लाका ती ती छ्यर्शीला वोतुप लाका क्या नङगुप यिन, तमा कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी लाका ति तीला ङार तेरुप यिन।

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा च्यिक ताङ च्यिक्की मुला डिक्नी लाका क्या नङगिवी। खोतिवा ख्ये पेनी कुतुक - कुतुक लाका मिकिवी। वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ ती खाक्छ्येवु लाका ति कोन्छ्योककी मुला थिन्नी सेम च्यिकरङ च्युङगुप यिन। तीला ति बाइबल नेसुर पे ल्हाप यिन्सिङ आदमला तेन्नी तङ्सिमा मीतिवाला ह्रोकुप नोनी कोन्छ्योक सुमकी खाक्छ्येवु पेताङ टडिक क्या नाङसुङ। तीपेला चोवो कोन्छ्योक ति छोक्पाकी छ्ये च्युङनोक, तमा खोकी ओङनेमा ती तेरी लाकातिवा तेन्तेन क्यानी सुङख्यप क्या नाङसुङ। तमा सेवु कोन्छ्योककी मीतिवी मुला तम्जी जोयी सिरा ती तेन्तेन क्यावु दोके लाका क्या नाङसुङ (उत्पत्ति ३:१५)। ती लाका ति तेरी छेवुला कोन्छ्योककी थु चाङ्मा नेसुर सेवु येशूला ङार नाङसुङ।

चोवो कोन्छ्योक ति छोक्पाकी छ्ये च्युङ्नी लाका क्या नङसिनाङ खो यम्बा मिङ ङ्यितिवा सिनाङ छ्ये वोतुप मिन। कोन्छ्योककी सुमकी मिङ सुमतिवा रे - रेकी ति ङ्याम ताङ ङार ताङ ओङ ताङ किताङ नालु ति खाक्छ्येवु ताङ च्यिक्पारङ वे। खोतिवी ताम्ङे तेन्तेन कितुप ओङछ्या ति च्यिक्पारङ नोक। खोतिवी मुला तेन्तेन कितुप खाक्छ्येवु ठिम च्यिक वे।

ख्रीष्टियन तिवी मिङ सुमतिवा वोतुप कोन्छ्योक च्यिकरङतिवा मुला डिक्नी च्यिक तङ च्यिककी मुला ज्युवु ताङ मुलारङ डिक्जोम कितुप ताङ मुलारङ शब्जी कितुप खाक्छ्येवु पे छ्या देन्गिवी। तुकक्यानी खोतिवा तम्जी ल्यामु ताङ च्यिककी च्यिकला दाल्जा कितुप छ्या देन्गिवी। तुकक्यानी खो ति दाक्पी रिक्पा तङ येन्देन ताङ नोवा सिनाङ चोछ्येवु छ्यकला वोतुप कोन्छ्योक यिन। ती कोन्छ्योक सुमतिवी तम्जीकी कोर्ला तालिका १-३ सेकला ल्हा थुप्किवी।

ख. कोन्छ्योक सुमकी तम्जी ल्यामु

The Dynamic Relationship of God

Of the Trinity

कोन्छ्योक सुम ति छासे ओङछ्येवु कोन्छ्योक वे, ती मिङ सुमतिवा ति पपा कोन्छ्योक, सेवु कोन्छ्योक, ताङ थु चाङ्मा कोन्छ्योक यिन। खोतिवा च्यिककी च्यिक्ला तङ्देन क्या नङगिवी, च्यिक्ला च्यिककी पङबु नङगिवी, तमा च्यिककी च्यिकला ङ्यिङ्ज्ये क्यानी येर देकिवी। ती कोन्छ्योक सुमतिवी मीतिवी मुला तम्जी ल्यामु ज्योकिवी। खक्छ्येवु क्यानी ख्रीष्टियन फयनकी ठिमला सेवु कोन्छ्योक ताङ पपा कोन्छ्योककी तम्जी ल्यामु ति छासेकी खाक्छ्येवु वे। सी खोतिवी तम्जीला हाकमोकोवे, तिवी बाइबलकी येन्देनतिवा ल्यामो क्यानी हाकको मुथुपी।

येशू ताङ पपा कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन

Jesus and God the Father are one

येशू ताङ पपा कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन, तीकी कोर्ला बाइबल नङ्ला पङ्बु टेङ्बुतिवा बङी वे। येशूकी “पपा कोन्छ्योक ताङ ङ च्यिक्परङ यिन” सिनी खोरे कोर्ला पङ्बु नङ्नी वे (यूहन्ना १०:३०)। तीकी कोर्ला ग्रीक ग्यातमला (Hen) हेन सिक्यान वे। तीकी तेन्दोक ति नेपालीला ‘च्यिकरङ’ (one) सिक्यावु यिन।” ती ति सेवु कोन्छ्योक, पपा कोन्छ्योककी ओङ, च्योलम, ताङ लाका ति तेरी च्योङ्डा वे सिक्यावु यिन।

गलाती ३:२८ ला ल्हासिङ “त याङ यहूदी साङ मिन, ग्रीक साङ मिन, योक्पु साङ मिन, ज्यिन्दक साङ मिन, ख्योक्पेजा साङ मिन, पुम्पेजा साङ मिन, येशू ख्रीष्टला तेपा क्यावु तप्की ‘च्यिक्पारङ’ यिन सिनी टिनी वे। दे ‘च्यिकरङ सिनी टिवु छिक ति ग्रीक ग्यातमला हेइस (Heis) सिक्यानी वे। तीकी तेन्दोक ति तिवी लाका ल्यामु, जुजाम, कुतुक यिन्सिनाङ ख्रीष्टला तेपा क्यावु तप्की ‘च्यिक्पा’ रङ यिन सिनी सिक्यावु यिन।

तुकक्यानी ‘हेन’ (Hen) सिक्यावु तङ (Heis) सिक्यावु तेन्दोक ति कुतुक वे। येशूकी पपा कोन्छ्योक ताङ ङ च्यिकरङ यिन सिनी सुङसुङ, तीकी तेन्दोक ति खोतिवा च्यिकरङ यिन्सिनाङ खोतिवी मिङ ति ख्येपर वे। तीकी कोर्ला तालिका १-४ ला ल्यामो हाक्कोवु जोनी वे।

च्यिक

हेन, Hen यूहन्ना १०:३०)

हेइस, Heis गलाती ३:२८)

ओङ ताङ लाका ल्यामु क्यावु ङ्येम्बा

च्योङ्डा

ख्येपर

तम्जी

पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु

ख्रीष्टला तेपा कितुप मीतिवा

तालिका १- ४ हेन ताङ हेइस कुतुक वोतुप

येशू ख्रीष्ट कोन्छ्योककी सेवु यिन

Jesus Christ as the Son of God

कोन्छ्योककी सेवु येशू यिन सिनी बाइबल नङ्ला पङ्बु बिन वे (मत्ती ३:१७; १६:१६; १७:५)। मीतिवी पर्ला वोतुप पपा ताङ पुज्युङकी तम्जी ङ्यम्छयुङ सिनाङ दि तम्जी ति छासे कुतुक वे। बाइबलकी नङ्ला ‘सेवु’ सिनी टिकुप पेला ग्रीक ग्यातामला ‘हुइयोस’ (Huios) सिनी टिकिवी, टिकुपपेला (H) ति यिकी बोम्बुला टिकिवी। तीकी तेन्दोक ति पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योककी लाका, नेताङ, ल्यामु क्यावु टिलेन ति च्यिकरङ यिन। खोतिवा काङसाङ कुतुक मे, यिने खोतिवी मिङ सुम तिराङ कुतुक वे। यम्बा छिकला सिगोवु यिन्सिङ कोन्छ्योककी सेवु येशू ख्रीष्ट ति वुतुङकी कोन्छ्योक टेङ्बु यिन सिनी तेन्तेन छ्या तेन्दुप यिन।

‘सेवु’ सिक्यावु ति रोमी ८:१४ ला ति कुतुक रङ छिक ज्यक्नी वे। “च्यिलासिसिङ सु कोन्छ्योककी थु चाङ्मी ओङला नोके, तिवा कोन्छ्योककी पुज्युङ (गिपातिवा) यिन” सिनी टिनी वे। दि छिकला ति ग्रीक ग्यातामला पुज्युङतिवा (huios) सिनी टिनी वे। तीकी कोर्ला ति छ्यिग्यपकी यिकी ठेमे (h) टिनी वे। दे सेवुतिवा सिक्यावु तेन्दोक ति कोन्छ्योककी सेवु येशू सिक्यावु मिन, येशूला तेपा क्यानी दिक्पाने थरुप ख्रीष्टियन तिवाला सिक्यावु यिन। च्यिलासिसिङ तेपा कितुप तिवा ति कोन्छ्योककी पुज्युङ दोके च्युङ्नी वे।

येशू मी सेवु यिन

Jesus, The son of Man

येशू खोरे रङ ङ ‘मी पुज्युङ’ (son of Man) यिन सिनी सुङसुङ। ते ति एस (S) ताङ (M) ति छ्यिग्यपकी यिकी बोम्बुला टिन वे, तीकी तेन्दोक ति ‘देवाच्येन नेमा फेपुप मी’ सिक्यावु यिन च्यिलासिसिङ खो ति मी दोके च्योङडा वे, सिनी सिक्यावु यिन। तीकी तेन्दोक ति खो वुतुङके मी टेङ्बु यिन सिनी सिक्यावु यिन। (यूहन्ना ३:१३)। खोकी कितङ नालु ति कोन्छ्योक दोके वे, यिने खोकी खोरुङला मो पाप्नी टुङसुङ तीला ति ग्रीकला (Keno- o in Greek) सिवी तीकी तेन्दोक ति खो कोन्छ्योक यिन्सिनाङ देवाच्येन क्युर ज्यक्नी मी जुजामला फेप्सुङ, तमा टेङ्बु च्युङसुङ ती तप्की खो कुसु ज्यम्बु वोतुप मी सेवु च्युङसुङ (फिलिप्पी २:५-७)।

पपा कोन्छ्योक ताङ येशू ति च्यिकरङ यिन, खोतिवी ज्युसा ताङ ओङ साङ च्यिकरङ यिन। पपा कोन्छ्योककी मुला तम्जी ल्यामु वोतुप तप्की खो कुसु ज्यम्बु च्युङनी दि जम्बुलिङला तङगुप यिन सिनी येशूकी सुङनी वे। खोकी “ङ ङरा ओङ्ज्येनमा वावु मिन, खोकी ङला तङगुप यिन सिनी सुङसुङ (यूहन्ना ८:४२)।

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी नङ्ला येशूला ति पपा कोन्छ्योकला सिनाङ मो बेप्किवी सिसिङ दाक्पु मेटेङ्बु यिन। पपा कोन्छ्योकला येर देकुप ताङ खोला तङदेन कितुप नोनी रङ येशूकी तुक सुङगुप यिन सिनी दाक्पी हाक्को गोकिवी।

खोकी तिरङ पपा कोन्छ्योकला तङदेन मिकिवी, यिने पपा कोन्छ्योककी रङ खोकी सेवु नेसुर थु चाङ्मा तङ नङगिवी सिनी येशूकी सुङसुङ (यूहन्ना १४:१६,२६)। ती नेसुर दाक्पी कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी च्यिककी च्यिक्ला नरी तम्जी रम्बु ज्यक्नी कुसु ज्यम्बु वोतुप लाका क्या नङगिवी। तोजो तिरङ मिन, कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी च्यिककी च्यिक्ला शब्ज्यी (Koinonia) क्या नङगिवी सिरुप ति हाककोकिवी।

येशू च्यिकराङ वोतुप कोन्छ्योककी सेवु

Jesus the only begotten Son

यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ बाइबल नङ्ला येशू ति ‘च्यिकरङ’ वोतुप कोन्छ्योककी सेवु (Only Be gotten son) सिक्या वे। ‘च्यिकरङ’ सिक्यावु ति ग्रीक ताम्ङेला ‘मोनोगेनेस’ (Monogenes) सिरुप छिक नेसुर छिक्ग्युर क्यावु यिन। (Mono) मोनो सिक्यावु च्यिक यिन (genes) गेनेस सिक्यावु ति गिपातिवा सिक्यावु यिन। ग्रीक ग्यातामला ‘गेनेस (genes) सिक्यावु छिक ति छ्यिग्यापकी छिक जिन (gene) सिक्यावु दोके यिन।

‘मोनोगेनेस’ सिक्यावु तेन्दोक ति ‘खोतिवा तिराङ सिक्यावु यिन। तीकी तेन्दोक ति पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु ङ्यिकरकी नेताङ, मीला ल्यामु कितुप, तिवी क्यावु लाकाकी टिलेन ति च्योङ्डा वे सिक्यावु यिन। यम्बा छिकला सिगोवु यिन्सिङ पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योककी मिङ ङ्यी वोसिनाङ खोतिवा कोन्छ्योक च्यिकरङ च्युङ्नी तीपेला रङ मिरापला ज्युनी वोतुप यिन। खोतिवा मिङ सुमला कुतुक वोसिनाङ गोवु पेला कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन। ती तप्की मोनोगेनेस (Monogenes) की तेन्दोक ति ‘च्यिकरङ’ वोतुप सिक्यावु छिक रिककी खोतिवी मुला वोतुप हाक्कोवु तम्जीकी कोर्ला ताम्ङे क्यावु यिन।

दि ताम्ङे ति दाक्पुला हाककोवु छासे कले वे। ख्रीष्टियन फयन हाककोवुला दि तम्जी ति खाक्छ्येवुला दाक्पी हाकको गोकिवी। दोजो पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योककी तम्जीला मेलोवा जोनी पपा कोन्छ्योकला ति सेवु कोन्छ्योक सिनाङ छ्ये जेवी सिसिङ ती ति येन्देन मेटेङ्बु लोपुप यिन। कोन्छ्योककी कोर्ला शेवाखावा वोतुपतिवा बङीकी पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योककी छ्यक्ला वोतुप तम्जी ति हाकको माथुप। तुकक्यानी तिवी कोन्छ्योककी सेवु येशू ति पपा कोन्छ्योक सिनाङ छ्युङा यिन नोक्यासुङ। तीकी कोर्ला तरोङ ल्यामो हाककोवुला दाक्पु दि थेपकी लिउ २ ला ताम्ङे कितुप।

खाक्छ्येवु

छिक

तम्जी रम्बु

तेन्दोक

हेन

Hen

ङ ताङ पपा कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन

(यूहन्ना १०:३०)

ओङ ताङ लाकाकी टिलेन च्योङ्डा

हुइयोस

Huios

....ख्योरुङ ङोसु वोतुप कोन्छ्योककी सेवु ख्रीष्ट यिन, (मत्ती १६:१६)

कोन्छ्योककी सेवु येशू ति कोन्छ्योक टेङ्बु यिन।

केनो-ओ

Keno-o

कोन्छ्योककी जुजमला वोनिसाङ खो कोन्छ्योक ताङ च्यिक्पा रङ च्युङगुप नो माक्या, यिने खोरुङला मो पाप्नी योक्पु दोके च्युङ्नी मी मीजीला क्येसुङ

(फिलिप्पी २:६-७)

मी सेवु (यूहन्ना ३:१३), येशू मी टेङ्बु यिन।

मोनोगेनेस

Monogenes

च्यिलासिसिङ जम्बुलिङकी मीतिवाला कोन्छ्योककी छासे ङ्यिङ्ज्ये क्यावु तप्की खोकी च्यिकरङ वोतुप सेवु दाक्पी थोक्ला नाङसुङ...(यूहन्ना ३:१६)

खोतिवा च्यिक्पारङ यिन

तालिका १-५ पपा कोन्छ्योक ता सेवु कोन्छ्योकी पर्ला तम्जी रम्बु

ग. कोन्छ्योक सुमकी मुलारङ शब्ज्यी कितुप पङ्बु

Mutual Testifying and Service of the

Triune God

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी नरी च्यिककी च्यिक्ला येर देकिवी, तमा च्यिककी च्यिकला पङ्बु तेर्किवी च्यिककी च्यिक्ला चोछ्ये यिन सिरुप ति छ्या देन्गिवी। (यूहन्ना १०:२९)। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी खोप्रे कोर्ला पङबु तेर्किवी सिनी येशूकी थेङ्मा ङ्यी सुङनी वे। थेङ्मा च्यिकः येशूकी सुङसुङ, “दोजो ङ्ये ङरा कोर्ला पङ्बु बिन्सुङ सिसिङ ङ्ये पङ्बु बिन्दुप ति टेङ्बु मेवी” (यूहन्ना ५:३१)।

थेङ्मा ङ्यिवा : कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा ति खोङतेर्मु ताङ कुसु ज्यम्बु वोतुप तप्की खोतिवी खोप्राङला रङ छ्ये मोजोयी। येशूकी दुक सुङ्नी वे, “सी खोरो छ्योकला लप्किवे, तीकी खुरुङला तङदेन छोल्गिवी, यिने सी खोरुङला तोङगुप तीला तङदेन किवे, ती ति टेङ्बु यिन, तमा तीला काङ साङ जिनोक मेवी” (यूहन्ना ७:१८)।

ती तप्की कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा रे - रेकी च्यिककी च्यिक्ला पङ्बु तेर्किवी। तुकक्यानी जम्बुलिङला ज्यवुतिवा रे – रेकी च्यिककी च्यिक्ला चुकक्यानी शब्जी (Diakonia) कि गोकिवी सिरुप ति दाक्पी थोङगिवी। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी च्यिककी च्यिकला चुकक्यानी पङ्बु नङगिवी, तमा च्यिककी च्यिक्ला चुकक्यानी शब्ज्यी किवी सिरुप कोर्ला बाइबलला वोतुप पेतिवा ल्हाप।

पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवु येशूकी थोक्ला पङ्बु नङगिवी

God the Father Testifies of Jesus, God the Son

येशू बप्तिस्मा लानी छ्यी नाङने येर थेनिन कितुप पेला कोन्छ्योककी थु चाङ्मा ति गम्देर दोके क्यानी खोकी तेङ्ला पाप्सुङ, तमा चोवो कोन्छ्योककी देवाच्येन नेमा दि ङ्ये “ङ्यिङ्ज्येवु पुज्युङ यिनो दीकी मुला ङ छासे गा लानी वे” सिरुप वोरुयी ग्युप्सुङ (मत्ती ३:१७)। ती ति पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवुकी कोर्ला पङ्बु नङगुप यिन।

येलुङ यम्बा माताक्पाला साङ ल्हाप - येशू कोन्छ्योककी थोक्ला सुङ ख्यप्टक क्या नङिन वोतुप पेला ङ्यिम्जिक खोकी खोरे लोमातिवाला “ख्यिरा ङला सु यिन सिवी सिवी ?” सिनी टि नाङसुङ। तमा पत्रुसकी “ख्योरुङ याङ ङोसु वोतुप कोन्छ्योककी सेवु ख्रीष्ट यिन” सिनी सिक्यासुङ। पत्रसुकी टिलेन बिन्दुप थोसिमा येशूकी तीला “योनाकी पुज्युङ सिमोन, ख्युरुङला मोलाम थोपुप यिनो सिनी सुङसुङ। पत्रुसकी तुक सिक्यावु ति तीकी हाककोनी सिक्यावु मिन, देवाच्येनला ज्यु वोतुप पपा कोन्छ्योककी तीकी खानेसुर येशूकी कोर्ला पङ्बु टेङ्बु तेर च्यितुप यिन (मत्ती १६:१६-१७)। सेवु कोन्छ्योककी कोर्ला पपा कोन्छ्योककी पङ्बु नङगिवी सिरुप ति दि माताक्पा (घटना) नेसुर दाक्पी हाककोकिवी।

तरोङ यम्बा माताक्पाला (घटना) ल्हासुङ सिसिङ येशू खोरे लोमा मीरा सुमतिवी मुला रिला फेपुप पेला खोकी जुजम ति ग्युर्सुङ, तमा मुक्पी पर्नेमा “दि ङ्ये ङ्यिङज्येवु पुज्युङ यिनो, दिकी मुला ङ छासे गा लानी वोतो, दिकी सिक्यावु खला ङ्येना” सिरुप वोरुयी ग्यप्सुङ (मत्ती १७:५)।

तुकक्यानी पपा कोन्छ्योककी रङ येशूकी लोमातिवाला खोरे कोर्ला लाप नाङसुङ। च्यिलासिसिङ येशूकी शब्ज्यी कितुप लाका गोचुवु ताङ खोकी ङोशी ति तेरी ग्येल्खपतिवाला लोमातिवी ख्याप्टक किगोकिनोक। तीकी कोर्ला पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवु येशूकी कोर्ला लोमातिवाला लाप नङगिवी सिरुप ति येशू खोरे रङ पङ्बु नङगिवी (यूहन्ना ५:३७; ८:१८)।

कोन्छ्योककी सेवु येशूकी पपा कोन्छ्योककी कोर्ला पङ्बु नङगिवी

Jesus, God the Son, Testifies of God the Father

पपा कोन्छ्योक कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी खोरे सेवुकी थोक्ला पङ्बु नङगिवी, तमा खोला शब्ज्यी क्या नङगिवी। देवाच्येनकी पपा कोन्छ्योक नेमा शब्ज्यी ङ्येतुप खोकी सेवुकी साङ पपा कोन्छ्योककी कोर्ला पङबु नङगिवी, तमा खोकी थोक्ला शब्ज्यी क्या नङगिवी। बाइबल नाङला ललाइ माताक्पातिवा साङ वे, ते ति पपा कोन्छ्योककी कोर्ला खोकी सेवु येशूकी पङ्बु नङगुप ताम्ङेतिवा टिनी वे।

ताम्ङे यम्बा ति काङ यिन सिसिङ फरिसीतिवी येशूला पपा कनि वे? सिनी टिवा ग्यप्सुङ । तमा येशूकी तिवाला “ख्यिरा ङला साङ ङो मेशेवी, ङ्ये पपालाङ ङो मेशेवी। ख्यिरा ङला ङोशेवु यिन्सिङ ङ्ये पपालाङ ङो शेवुजा” सुङसुङ (यूहन्ना ८:१९)।

येलुङ येशूकी लोमा फिलिप सिरुप तीकी साङ थेङ्मायी येशूला पपा कनि वे? सिनी गोङ्बा शुनी टिवा ग्यप्सुङ। तमा येशूकी फिलिपला “फिलिप, दोजो पेला सेक ख्युरुङ ङ्ये मुला देसिनाङ ख्योरो ङला ङो मेशेवी ? सी ङला थोङ्वे तीकी पपा कोन्छ्योकला साङ थोङ्नी वे। ख्युरुङ च्यिला ‘ङ्यिराङला पपा कोन्छ्योक छ्य तेन सिवी ?” सिनी सुङसुङ (यूहन्ना १४:९)। तुक सुङनी येशूकी पपा कोन्छ्योकी थोक्ला पङ्बु नाङसुङ।

मीतिवा खोकी ज्यावतिवा तिरङ यिन्दुप तप्की तिवी कोन्छ्योकला मीककी थोङ मुथुपी। कोन्छ्योककी तङगुप खोकी सेवुला थोङगुप ति खोला थोङगुप यिन। ती तप्की येशूकी “कोन्छ्योकला सी साङ नम्साङ माथोङ वे, पपा कोन्छ्योककी मुला वोतुप खोकी सेवुकी तिरङ खोला छ्या तेन वे” सिनी सुङसुङ (यूहन्ना १:१८)। तलोङ हिब्रू १:३ ला ल्हासुङ सिसिङ येशूकी खो कोन्छ्योककी मोवा वोतुप छुल ताङ खोकी दोके कितङ नालु वोतुप वुतुङकी खोकी जुजम यिन” सिरुप ति ल्यामो हाककोवा क्यानी सुङनी वे।”

कोन्छ्योककी थु चाङ्मी कोर्ला येशूकी पङ्बु नङगिवी

Jesus Testifies the God the Holy Spirit

येशूकी पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी थु चाङ्माकी कोर्ला साङ पङबु नङगुप नङसुङ। कोन्छ्योककी थु चाङ्माला ति टोङगु तेरुप याङना दाल्जा किटे कितुप (Paracletos in Greek) साङ सिवी। ती टोङगु तेरुप ति दाक्पीमुला तुकरङ मेफेपी, टोङगु नङगुप ति तोङडे कि सिनी येशूकी गोङ्बा शुसिमा तिरङ पपा कोन्छ्योककी येशू ख्रीष्टनेमा ती थु चाङ्मा ति दाक्पी मुला फेप्किवी। पपा कोन्छ्योककी तङगुप खोकी थु चाङ्मा ति कोन्छ्योककी सेवु नेसुर दाक्पी मीजीला फेप्किवी (यूहन्ना १४:१६:१५:२६)।

खुरुङला जिम्बुप सिनाङ तुजे चेयी गोमाला तिङमी डेन शेवुपेला येशूकी खोरे लोमातिवाला दुक सुङसुङ, “ङ पपा कोन्छ्योकला गोङबा शोयी, तमा खोकी ख्यिरङला टोङगु नङगुप मीरा च्यिक नङगिवी, तमा खो ख्यिरामुला नरीकी नरी ज्युकिवी। खो ति टेङबु वोतुप थु चाङ्मा यिन।” (यूहन्ना १४:१६-१७) तुक सुङनी खोकी थु चाङ्माकी कोर्ला ङोशी नाङसुङ। ती थु चाङ्मा ति टेङ्बु वोतुप पपा कोन्छ्योककी थु चाङ्मा यिन (मत्ती १०:२०; १६:१७; रोमी ८:११); तुकरङ क्यानी खो ति सेवु कोन्छ्योककी थु चाङ्मा साङ यिन प्रेरित १६:७; रोमी ८:९; १ पत्रुस १:११)। ती थु चाङ्माकी रङ येशूकी कोर्ला तेरी ताम्ङे ति दाक्पुला लोप्किवी तमा येशू सु यिन खोकी काङ क्या नङसुङ सिरुप ति दाक्पुला नासाम तोङ ज्यिकिवी (यूहन्ना १४:२६)।

दाक्पी येशूकी मिङला पपा कोन्छ्योकला दाक्पी मोपोर कितुप पेला (मत्ती ६:९; यूहन्ना १६:२३-२४) ला सिक्यावु दोके पपा कोन्छ्योकला गोङ्बा शुसिमा खोकी खोरे सेवु येशू नेसुर दाक्पी क्यावु मोपोरकी टिलेन नङगिवी। ती ति कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी च्यिककी – च्यिक्ला शब्ज्यी कितुप ताङ तङ्देन कितुपला नरी ज्योकुप तम्जी रम्बु यिन।

येशू कोन्छ्योककी सेवु यिन सिनी थु चाङ्मी पङबु तेर्किवी।

God the Spirit Testifies of Jesus, God the Son

कोन्छ्योककी थु चाङ्मी येशूकी कोर्ला पङ्बु तेर्किवी सिरुप ताम्ङे टेङ्बु ति बाइबलकी ठछ्येली छ्य देन्गिवी (यूहन्ना १५:२६)। येशू टुङ्नी ङोसु लासिमा ङ्यिमा खल्ङी सेक दि जम्बुलिङला ज्युसुङ। ती पारसेकला ति खोकी ख्रीष्टियन तिवाला थेङ्मा ज्यी सेक क छ्येम्बु नाङसुङ (मत्ती २८:१९-२०; मर्कूस १६:१५; लूका २४:४७; यूहन्ना २०:२१)। तमा खो यरूशलेमने देवाच्येनला तेक्नी फेपुप सिनाङ चेयी गोमाला तेर्ताङ सिनाङ तिङ्माला “थु चाङ्मा फेप्सिमा ख्यिराङला ङार ङ्येकितो, तमा ख्यिराङ यरूशलेम ताङ तेरी यहूदिया ताङ जम्बुलिङकी फला गारी सेक ख्यिरङ ङ्ये थोक्ला पङ्बु तेरुप च्युङगितो सिनी तिवाला का नाङसुङ (प्रेरित १:८)। तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी लोमातिवा नेसुर येशूकी थोक्ला पङ्बु तेर्किवी सिक्यावु यिन।

कोन्छ्योककी थु चाङ्मी ङार ताङ ओङ नेसुर तिराङ लेन ल्यामु ख्यप्टक कि थुप्किवी, ती थु चाङ्मा ति येशू रङ यिन। ती ति जम्बुलिङकी चुका ग्यल्खपला साङ ख्यप्टक किथुप्किवी। दाक्पी काङ हाककोकिवी सिसिङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा च्यिकरङ च्युङ्नी डिक्जोम क्यावु तप्की च्यिककी च्यिकला शब्ज्यी क्यावु ताङ खाक्छ्येवु तम्जी वोतुप पङ्बु बिन्दुप ति थोङ थुप्किवी।

घ. पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जोप ति येशू यिन

Jesus Exalting God the Father

कोन्छ्योककी मिङ सुमतिवी नङ्ला मिङ च्यिक यिन्दुप येशूकी खोरुङ कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी पपा कोन्छ्योकला तङ्देन कियी सिरा खोला चोछ्ये जो नङगिवी। येशूकी तुक क्या नङगुप ति बाइबलकी दासा बङीला दाक्पी थोङ थुप्किवी तिवा ति नम्बा कुतुक - कुतुक छो ग्येतिवाला गोनी वे

तेरी सिनाङ चोछ्येवु पपा कोन्छ्योक

God the Father greater than All

तेरी च्यालाकतिवा सेवु कोछ्योककी रङ ज्यावु यिन (यूहन्ना १:३; कलस्सी १:१६ हिब्रू १:२)। यिने ती छ्यर्शी जो नङगुप ति पपा कोन्छ्योक यिन। तमा ङार नङगुप ति खोकी थु चाङ्मा यिन। यिने कोन्छ्योककी सेवु येशूकी खोरुङला छ्ये जोन मानाङसुङ, बोरु चोवो कोन्छ्योक ति तेरी सिनाङ चोछ्ये यिन सिनी सुङख्यप क्यान नाङसुङ।

तीकी कोर्ला खोकी दुक सिनी सुङसुङ, “ङ्ये लुकतिवी ङ्ये वोरु थोकिवी, तमा तिवाला ङ ङो शेतिन, तिवा ङ्ये तिङ्ला गिवी। तमा ङ तिवाला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु तेरिन। तमा तिवा ना मोडोयी। तिवाला सी साङ ङ्ये लक नेसुर ठ्वानी मोडोयी। च्यिलासिसिङ पपा कोन्छ्योककी तिवा तेरी ङला नङनी वे। खो तेरी सिनाङ चोछ्ये वे, पपा कोन्छ्योक नेसुर तिवाला सी साङ ठ्वानी डो मुथुपी (यूहन्ना १०:२७-२९)। पपा कोछ्योक तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप तप्की येशू नेसुर ह्रोकुप तिवाला सी साङ ठ्वानी डो मुथुपी। च्यिलासिसिङ पपा कोन्छ्योककी तिवाला रङगी छ्यककी जिम्नी वे। च्यिलासिसिङ येशू ति देवाच्येनकी पपा कोन्छ्योककी चिप्ला चोछ्ये यिन्सिनाङ खोकी खोरुङला कुसु ज्यम्बु च्युङनी पपा कोन्छ्योकला येर तेक्सुङ।

पपा कोन्छ्योककी छ्यर्शीला वोतुप दोके येशूकी जम्बुलिङ ज्यासुङ

Jesus who Personally Performed the work

Of the creation, according to the plan of God the father

दाक्पी येला ताम्ङे क्यावु दोके कोन्छ्योककी सेवु ति कुसु ज्यम्बु वे, खोकी राङ जम्बुलिङ ज्यावु यिन। तमा खोकी छ्यक तङ सुङकी नम्खाला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा ज्यावु यिन। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा कोन्छ्योक च्यिकरङ यिन्सिनाङ जम्बुलिङ ज्यङगुप ति कोन्छ्योककी सेवु यिन। दि ताम्ङे टेङ्बु ति यूहन्ना ताङ पावलकी मला वोतुप कोन्छ्योककी सुङकी खण्डतिवाला दुक सिनी टिन वे।

“तेरी च्यालाक खोकी रङ ज्यासुङ, ज्यावु च्यालाकतिवा तेरी खोकी मिसिङ यम्बा सी साङ माज्ये” (यूहन्ना १:३)।

“च्यिलासिसिङ देवाच्येन ताङ जम्बुलिङकी तेङ्ला वोतुप थोङगुप मोथोङगुप तेरी च्यालाकतिवा, ग्येल्ठिक तिवा, ओङज्येन कितुपतिवा, छ्येतिवा, ओङछ्यातिवा ताङ तेरी च्यालाकतिवा खोकी राङ ज्यावु यिन” (कलस्सी १:१६)।

“यिने दि तिङ्मी तुजेतिवाला खो खोरे सेवु नेसुर दाक्पी मुला अराऊरा सुङगिवी। खोकी खोरे सेवुला रङ तेरी च्यालाककी खला ओङ थोप्छोवु जो नाङसुङ, तमा खोकी रङ तेरी सछ्या नम्छ्या ति ज्यासुङ” (हिब्रू १:२)।

दाक्पी दि कोन्छ्योककी सुङथेप ति रोकुप पेला कोन्छ्योककी सेवुकी रङ तेरी च्यालाकतिवा ज्यवु यिन सिरुप ति बाइबलकी नङला तेन्तेन हाककोकिवी। खोकी खोरे ज्यावु जम्बुलिङकी मीतिवाला शब्ज्यी कितुप पेला अम्बरङशिङ माक्या, बोरु कुसु ज्यम्बु च्युङसुङ। च्यिलासिसिङ खोकी छ्यर्शी जो नङगुप पपा कोन्छ्योककी क नङगुप दोके तेरी जम्बुलिङकी मीतिवी थोक्ला शब्ज्यी क्या नाङसुङ। ती तप्की खो लाका ल्यामु क्या नङगुप कोन्छ्योककी सेवु सिनी चिसुङ। खोकी अम्बरङशिङ माक्या, यिने कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जो नाङसुङ।

पपा कोन्छ्योककी रङ खोरे सेवुला दि जम्बुलिङला ताङसुङ

God the Father Who Sent God the Son to the World

आदमकी दिक्पा क्यासिमा कोन्छ्योक सुमकी छोक्पा देनी कोन्छ्योककी सेवु ति पुम्पेजी गिपा नेसुर मी जुजम (मिलु लानी) च्युङ ज्यितुप तेन्तेन क्यासुङ। तीकी कोर्ला “ख्युरुङ ताङ पुम्पेजी पर्ला, ख्योरो गिपा ताङ पुम्पेजी गिपाकी पर्ला डला जोयिनो, तीकी ख्योरो गो च्येप्कितो, ख्योरो तीकी कङ्बी तिङ्बाला फेकितो” (उत्पत्ति ३:१५)। सिनी ख्यप्टक क्यावु दोके ना गलुप मीतिवा तेरीला ह्रोकुपला तो मिसिङ लो तोङ्डा ज्यी तिङ्ला कोन्छ्योक सुमकी छ्यर्शी च्यिक जो नाङसुङ। (थर्वाकी खाक्छ्येवु छ्यर्शी’ की कोर्ला सुङख्यप तिवा ल्हासिङ गिवी)।

ती थाक्छ्येतुप ताम्ङे ति कोन्छ्योककी यशैया लुङ्तेम्बाला सुङसुङ। तीकी कोर्ला इ. पू. ७००), दुक सिक्या वे, “तुकक्यानी चोवो कोन्छ्योककी रङ ख्यिराङला ता च्यिक छ्या देन्गितो, ल्होसा, जेन्दी माक्यावु पुम्पेजायी जु च्येन्दी च्युङगिवी, तमा तीला पुज्युङयी क्येकितो, तीकी ती पुज्युङकी मिङ ति इम्मानुएल सिनी दोकितो” (यशैया ७:१४)।

तीज्युक्ला पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवु येशू ति मी जुजमला दि जम्बुलिङला तङ्सिमा ती छ्यर्शीला वोतुप दोके वुतुकङके लाका च्युङसुङ”..... च्यिलासिसिङ ती ति खोक्ला वोतुप कोन्छ्योककी थु चाङ्मानेमा च्युङगुप यिनोक। तीला पुज्युङयी क्येवितो, ख्योरो तीकी मिङ ति येशू सिनी दोकितो।

च्यिलासिसिङ खोकी मीतिवाला दिक्पानेसुर ह्रोकिवी।” सिनी लुङ्तेम्बा तिवा नेसुर कोन्छ्योककी सुङगुप ति तेरी छेवुला तुकै च्युङगुप यिन” (मत्ती १:१८-२२)।

येशू चुकक्यानी मी जुजमला च्युङसुङ? खो फेवु मिङ्ग्युल (उद्येश्य) ति काङ यिन, तमा दि जम्बुलिङला सी खोला ताङसुङ सिरुप कोर्ला कोन्छ्योककी सेवुकी रङ पङबु नाङसुङ। ती तप्की “येशूकी सुङसुङ, ङ ङरा नोवाकी वावु मिन, पपा कोन्छ्योककी ङला तङगुप यिन” (यूहन्ना ८:४२)। “चुकक्यानी ङोसु वोतुप कोन्छ्योककी ङला तङगुप तप्की ङ मिजी क्योङगिवे, तुकरङ क्यानी ङला तेपा कितुप तिवा साङ ङ्ये तेन्दोक्ला सेन्बु लुकिवी” (यूहन्ना ६:५७)। येलुङ येशूकी “ख्यिरङला लोदिमु वुङ्शीता! चुकक्यानी पपा कोन्छ्योककी ङला ताङवे, तुकरङ क्यानी ङ साङ ख्यिराङला तोङिनो” सिनी सुङसुङ (यूहन्ना २०:२१)।

खो दि जम्बुलिङला पपा कोन्छ्योककी तङगुप यिन सिरुप पङबु टेङ्बु ति येशू खोरे रङ थेङ्मा बङी सुङसुङ (यूहन्ना ३:१६; ५:३६-३७; १०:३६; ११:४२; १४:२४; १७:१८)। दे ल्हासिङ येलुङ येशूकी पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जो नङगुप ति हाककोकिवी।

पपा कोन्छ्योककी गोमालाके पेन नङगुप गिपा तिवाला

येशूकी चाला ताङनी वे

God the Father Who Has Sent the Predestined

Children God to Jesus

कुसु ज्यम्बु वोतुप येशूकी दुक सुङसुङ, पपा कोन्छ्योककी गोमालाके पेन नङगुप गिपातिवाला खोकी चाला टिनी फेप्किवी। च्यिलासिसिङ खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप गोमालाके खोरे गिपातिवाला पेन नङनी वे। तमा तिवाला येशूकी चाला तोङगुपला गोमाला राङ थाक्छ्ये नङनी वे ( एफिसी १:३-४)। “पपा कोन्छ्योककी ङला नङगुपतिवा तेरी ङ्ये ते गिवी, तमा ङ तिवाला च्यिक्साङ क्युर्नी मोज्योक” (यूहन्ना ६:३७)।

तुकक्यानी, पपा कोन्छ्योककी गोमालाके थाक्छ्येन नङगुप मीतिवाला येशूकी थकाला टिनी फेप्किवी। “ङला तोङगुप पपा कोन्छ्योककी माटिसिङ सु साङ ङ्ये चाला वुङ मुथुपी, पपा कोन्छ्योककी ङ्ये ते तङगुप तिवाला ति तिङ्मी तुजेला ङ सेन्बु लोङिन। तमा तिवा तेरी कोन्छ्योक नेसुर लोप्किवी। तीकी कोर्ला लुङ्तेम्बातिवी थेपला सु - सुकी पपा कोन्छ्योक नेसुर थोनी लोप्किवे, ती ति ङ्ये चाला गिवी” सिनी टिनी वे (यूहन्ना ६:४४-४५)।

कोन्छ्योककी सेवु येशूकी खोरे चाला वुङगुप तिवी कोर्ला पपा कोन्छ्योकला दुक सिनी पङ्बु बिन्ने वे: “जम्बुलिङ नेसुर चुका मीतिवा ख्योरे ङला नाङवे, तिवाला ख्योरेकी मिङ ज्यक्नी वे। तिवा ख्योरे ति यिन, ख्योरे ङला तिवा नङगुप यिन, तमा तिवी ख्योरे सुङला दोके मीजी क्याङनी वे” (यूहन्ना १७:६)।

पपा कोन्छ्योककी मिङ छ्या देन्दुपला येशू फेवु यिन

Jesus Who Come back to reveal the Name of

God the Father

येशू मी जुजमला फेवु तेन्दोक ति तेरी जम्बुलिङकी खला पपा कोन्छ्योककी मिङ ताङ खोकी ङ्यिङ्ज्ये छ्या देन्दुपला तङ ती खोकी ज्यावु मीतिवाला थर्वा नङगुपला यिन। “च्यिलासिसिङ जम्बुलिङलकी मीतिवाला कोन्छ्योककी छासे ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगुप तप्की खोकी च्यिकरङ वोतुप सेवु नाङसुङ। ती ति सी खोला तेपा किवे, तिवा सु साङ ना मोडोशी, यिने तीला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोप्शी” सिनी यिन (यूहन्ना ३:१६)। “वुतुङके ङ ख्यिराङ्ला सिरिन, सी ङ्ये सुङ ङ्येन्नी ङला तोङगुप पपा कोन्छ्योकला तेपा किवे, तीला मीजी रिङ्बु थोप्किवी, तमा तीला कोन्छ्योककी पर्च्य साङ मोफोकी, तमा तीला शेपने मीजी ङ्येकिवी” (यूहन्ना ५:२४)।

येशूकी खोरुङला येर देकुप नो माक्या यिने पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जो नाङसुङ। च्यिलासिसिङ दि जम्बुलिङकी मीतिवाला च्यम्बा नङगुप ति पपा कोन्छ्योक यिन, खो मीतिवाला क्येन माग्यप्नी नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु नङगुप कोन्छ्योक यिन सिनी येशूकी खोरे लोमातिवाला लाम नाङसुङ।

कुसु ज्यम्बु वोतुप येशूकी दाक्पुला मोपोर कितुपपेला पपा कोन्छ्योकला मोपोर किगोकी सिनी लाम नाङसुङ (मत्ती ६:९)। वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ दाक्पी येशूला चिताङ क्यानी मोपोर क्यासिङ खोकी वुतुङके सेन्गिवी। तुकक्यानी ख्रीष्टियनतिवी येशूकी मिङला पपा कोन्छ्योकला मोपोर किगोकी सिनी येशूकी लाम नाङसुङ, तमा ख्रीष्टियनतिवी पपा कोन्छ्योकला गोङ्बा शिवी सिनी खोकी सुङनी वे। दे ल्हासिङ येशूकी खोरुङ कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जो नङगुप ति दाक्पी थोङगिवी (यूहन्ना १६:२६)।

पपा कोन्छ्योककी मुला येशूकी लाका च्यिक तिराङ क्या नङगिवी

Jesus Works in Unison with God the Father

पपा कोन्छ्योककी तङगुप खोकी सेवुकी खोरे नोवाला वोतुप दोके काङसाङ माक्या वे। खोकी तेरी लाका ति पपा कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके क्या नाङसुङ, तमा पपा कोन्छ्योककी खोला सेवु (Huios) सिनी चिवु दोके लाका क्या नाङसुङ। पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु येशूकी सेम च्यिक रङ च्युङ्नी लाका क्या नङगिवी सिरुप ति मला टिनी वोतुप ताम्ङे नम्बा ज्यीनेसुर दाक्पी हाककोकिवी।

ताम्ङे तङबु : पपा कोन्छ्योककी चुकै नोवा नोके येशूकी ती दोके क्या नङगिवी। “रङगी नोवाला वोतुप दोके कितुपला ङ देवाच्येननेमा पामनी वावु मिन, ङला तोङगुप पपा कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके तेरी कितुपला ङ वावु यिन” सिनी येशूकी सुङनी वे (यूहन्ना ६:३८)।

ताम्ङे ङ्यिवा: पपा कोन्छ्योककी ओङला देनी येशूकी लाका क्या नङगिवी। तुकक्यानी खोकी “ङ पपी मुला वे, पपा ङ्ये मुला ज्यु वे सिरुप ति ख्युरुङ तेपा किवी ? दि ङ्ये लपिन वोतुप सुङ ति ङरा ओङज्येन नेमा रङ लापुप मिन, ङ्ये मुला ज्यु वोतुप पपा कोन्छ्योककी रङ ती सुङ लपुप लाका क्या नङगिवी” सिनी येशूकी सुङनी वे (यूहन्ना १४:१०)। “येलुङ खो चेयी फेचेक फेप्नी खवुतुङ्मा ज्युनी “ओ पपा कोन्छ्योक, च्युङ थुप्सिङ दि कोरा ति ङ्ये मीजी नेसुर दोनी नङ। यिन्सिनाङ ङ्ये नोवाला वोतुप दोके मिन, पपी नोवाला वोतुप दोके च्युङ्शी” सुङनी मोपोर क्या नाङसुङ (मत्ती २६ :३९)।

ताम्ङे सुम्बा: पपा कोन्छ्योककी काङ क: नङगिवे, ती ति येशूकी सुङगिवी। “च्यिलासिसिङ ङ्ये ङरा छोक्नेसुर कङ लप गोकिवी तमा काङ सि गोकिवी सिरुप ति ङला तोङगुप पपा कोन्छ्योककी रङ ङला का नङनी वे” सिनी येशूकी सुङनी वे (मत्ती १२:४९)।

ताम्ङे ज्यिवा: येशूकी क्या नङगुप तेरी ताम्ङेतिवा पपा कोन्छ्योककी खोला छ्या तेन नङगिवी। “च्यिलासिसिङ पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवुला ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगिवी, तमा खोकी क्यान नङगुप तेरी लाकातिवा खोरे सेवुला छ्या तेन नङगिवी। तोजो तिराङ मिन, ती सिनाङ खाक्छ्येवु लाकातिवा खोकी खोरे सेवुला छ्य तेन नङगिवी, तमा ख्यिरङ हालेवा लङगितो” (यूहन्ना ५:२०)। तुकक्यानी तेरी ताम्ङे ति कोन्छ्योककी सेवु येशूकी पपा कोन्छ्योक ताङ मुला डिक्नी क्या नङगिवी, तमा खोतिवा च्यिककी च्यिकला शब्ज्यी क्या नङगिवी।

पपा कोन्छ्योककी तेरी ताम्ङे ति खोरे सेवुला चेक तेन वे

God the Father Has Entrusted Everything to God the Son

दाक्पु तलोङ कुसु ज्यम्बु वोतुप येशूकी कोर्ला ताम्ङे चेयी चा च्येतुप। येशूकी मुला देवाच्येनतिवा देवाच्येन थल्मा, देवाच्येन ङ्यिवा, देवाच्येन सुम्बा (पहिलो,दोश्रो, तेश्रो स्वर्ग) ताङ जम्बुलिङकी दीङ (अत्तल कुण्ड) ताङ तेरी ओङज्येन वोसिनाङ ती तेरी ओङज्येन ति पपा कोन्छ्योक नेमा खोला थोपुप यिन सिनी येशूकी सुङनी वे। येशू तिवी चाला फेप्नी “जम्बुलिङ ताङ जम्बुलिङला वोतुप तेरी ओङज्येन ति ङला नङ्नी वे” सिनी सुङसुङ (मत्ती २८:१८)। “च्यिलासिसिङ (यूहन्ना १७:२ ) ला ल्हासिन ख्योरे तीला तेरी मीतिवी खला ओङज्येन कितुप जो नङनी वे, ख्योरे तीला नङगुपतिवा तेरीला नम्साङ मिशिवु मीजी थोप्शि” सिनी सिक्या वे।

येशूकी जम्बुलिङकी दिङ (अत्तलकुण्ड) ताङ तेरी कोन्छ्योककी ज्यवुतिवी खला ओङज्येन क्या नङगिवी। टुङगुपने ङोसु लङगुप सिनाङ ङ्यिमा सुम सेक खोकी जु ति जम्बुलिङकी दीङला लुसुङ, तमा गोमालाके कोन्छ्योककी पेन नङगुपतिवाला खोकी थर च्यिसुङ। ती ताम्ङे ति बाइबलकी नङ्ला “खो दासा चोछ्येला तेक्नी फेपुप पेला दिक्पाला तुल्नी फेप्सुङ, तमा मीतिवाला कटिन नाङसुङ।” सिनी ठछ्येली टिनी वे: “खो चोछ्येवु दासाला तेक्नी फेप्सुङ” सिक्यावु ति काङ यिन ? सिसिङ खो जम्बुलिङकी मला दासाला साङ पाप्सुङ, खो येलुङ तेरी देवाच्येनतिवा सिनाङ छासे तेङ्ला तेक्नी फेप्सुङ। ती ति तेरी च्यालाकला खोकी छछिङी जोशी” सिनी यिन (एफिसी ४:८-१०)।

“च्यिलासिसिङ दाक्पुला कोन्छ्योककी चिप्ला क्योलुपला येशू ख्रीष्ट दिक्छेनतिवी थोक्ला थेङ्मा च्यिक टुङसुङ। खो फयन सम्बुपतिवा ताङ दिक्छेनतिवी थोक्ला टुङसुङ, यिने कोन्छ्योककी थु चाङ्मा नेसुर ङोसु लासुङ। ती थु चाङ्माकी ओङला रङ जम्बुलिङकी दीङला (अत्तलकुण्ड) ख्येलुप तिवाला साङ खोकी ख्यप्टक क्या नाङसुङ” (१ पत्रुस ३:१८ -१९)। येलुङ येशूकी दुक सुङनी खोरे पपा कोन्छ्योकला येर तेक्सुङ, देवाच्येन सम्बाने ज्युनी जम्बुलिङकी दीङ (अत्तलकुण्ड) सेक्ला वोतुप खोकी ज्यावुतिवा तेरीला डिक्च्ये कितुप ताङ ह्रोकुप ओङ ति पपा कोन्छ्योककी खोला चेक तेन नङनी वे।

जम्बुलिङला ठिम कितुप ओङ ति पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवुला चेक तेनी वे

God the Father Who Has Given God the son

The Authority to Judge the world

यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ, पपा कोन्छ्योककी नङगुप ओङज्येन नेसुर खोकी सेवु येशूकी दि जम्बुलिङ ना डोप तुजेला तेरी मीतिवाला ठिम क्या नङगिवी। “ती ठिम क्या नङगुप ओङ ति येशूला वे। च्यिलासिसिङ खो ति मी सेवु यिन” (यूहन्ना ५:२७)।

येशू ग्येल्ठिक कर्मी खला ज्युनी ज्युक्थमाला तेरी जम्बुलिङला ज्यावु च्यालाक तिवाला ठिम क्या नङगुप कोर्ला येशूकी लोमा यूहन्नाला ज्यल्का थोङनोक। ती ज्यल्का ति दुकै वे: “ङ्ये गेल्ठिक कर्मु ग्येर्पुयी ताङ ती गेल्ठिककी खला ज्युवु तीला थोङसुङ, खोकी चिप्नेसुर नाम ताङ जम्बुलिङ ति तोर्नी गाल्सुङ, तमा तिवी थोक्ला कनिवा साङ देतुप दासा माच्युङ। छ्ये छ्युङा शेपतिवा तेरी ती ग्येल्ठिककी चिप्ला लानी देतुप ति ङ्ये थोङसुङ। ते थेपतिवा लोक्सुङ, तमा तिवी पर्ला यम्बा थेपयी साङ नोक। ती थेप ति मीजीकी थेप यिनोक। ती थेपकी नङला टिनी वोतुप दोके ती शेपतिवी लाका ल्यामु मेलोवा काङ क्यावे, ती दोके तिवाला ठिम क्यासुङ। तमा ग्यम्छ्योकी साङ ती नङ्ला वोतुप शेपतिवा बिन्सुङ, शेप तङ जम्बुलिङकी दिङकी साङ तिवीमुला वोतुप शेपतिवा बिन्सुङ। तुकक्यानी तिवा तेरीला तिवी लाका ल्यामु मेलोवा काङ क्यावे, ती दोके ठिम क्यासुङ” (ज्यल्का २०:११-१३)।

ती तिङ्मी तुजेला ठिम क्या नङगुप ति येशू ख्रीष्ट यिन सिरुप ति कोन्छ्योककी सुङकी नङ्ला दाक्पी तेन्तेन हाककोकिवी। ती ताम्ङे ति खोकी छ्या मेदेन्वी, बोरु ती छपला खोकी खोरुङ कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी ठिम कितुप ओङ ति पपा कोन्छ्योककी नङगुप यिन सिनी सुङगिवी।

येला टिनी वोतुप ताम्ङेकी रिक ग्येतिवाला ल्हासिङ येशू कुसु ज्यम्बु वोतुप ताङ शब्जी क्या नङगुप ताङ खोङतेर्मु वोतुप थोङगिवी, ती ति पपा कोन्छ्योकला खोकी येर तेक्नी छ्या तेन नङगुप यिन। मी जुजमला फेपुप कोन्छ्योककी सेवु येशूकी मुला ठतोक, मारेला तोङगुप, माफ मेतेरुप सेम, ङ्यिर्मु, देर्पा, मीला मेतुप नासाम तोङगुप, जिनोक जोप, मीला क्येन्दुप सेम, लोतेर्मु मेतुप, कुन क्यितुप, सेम मिथिन्दुप, ख्ये पेतुप, ख्योतङ ङला सोङगुप, ताङ यम्बा तुका पारकी कितङ दुक्टातिवा मेवी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योक सुमकी दाक्पुला च्यिक तङ च्यिककी मुला सेम बोल्मु, कुसु ज्यम्बु, शब्ज्यी कितुप सेम तिराङ छ्या देन्गिवी। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा कुतुक - कुतुक वोसिनाङ खोतिवा सुमकी पर्ला ख्रीष्टियनकी सेम छ्या तेन्नी वे।

येशू दोके च्युङ गोकिवी सिक्यावु तेन्दोक ति खोकी दोके कितङ नालुतिवा ताङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी परकी तम्जीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला ज्योङदेर कितुप यिन। दोजो ललाइ ख्रीष्टियनकी मीजीला ठतोक, मारेला तोङगुप, माफ मेतेरुप सेम, ङ्यिर्मु, देर्पा, मीला मेतुप सेम सेम, जिनोक जोप, मीला क्येन्दुप सेम, लोतेर्मु मेतुप, कुन कितुप, सेम मिथिन्दुप, ख्ये पेतुप सेम, ख्योतङ ङला सोङगुप, ताङ यम्बा तुका पारकी कितङ दुक्टातिवा वोसिङ तीकी मीजीला कोन्छ्योककी थु चाङ्मा मेवी। तुका दुक्टाकी किताङ नालु वोतुप ख्रीष्टियन ति जम्बुलिङला छा ताङ वोसिर दोके च्युङ मुथुपी (मत्ती ५:१३-१६), तमा ज्युक्ला ती ति चोवो येशूकी लोमा टेङ्बु च्युङ मुथुपी (लूका १४:२५-३५)।

यूहन्ना लिवु च्युप्दिन १७ ला ल्हासिङ येशू क्रूसला टुङगुप सिनाङ गोमाला खोकी लोमातिवा पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योक दोके च्युङ थुप्सी सिनी पपा कोन्छ्योकला मोपोर क्या नाङसुङ। खोकी मोपोर कितुप पेला “ङ येलुङ जम्बुलिङला मुलुवी, यिने दिवा याङ जम्बुलिङला लुकिवी, ङ ख्योरे चाला वुङिन वे। ओ चङ्मा वोतुप पपा कोन्छ्योक, ख्योरे ङला नङगुप मिङ नेसुर तिवाला ह्रोक्नी ज्योक, तमा तिवा साङ दाक्पु दोके च्यिकरङ च्युङ्शी” (यूहन्ना १७ :११)। “ओ पपा कोन्छ्योक, चुकक्यानी ख्योरुङ ङ्ये मुला ताङ ङ ख्योरेमुला नोके, तुकराङ क्यानी तिवा साङ दाक्पी मुला च्युङ्शी, तमा ख्योरे ङला तङगुप यिन सिनी जम्बुलिङकी मीतिवी तेपा किशी” सिनी सुङसुङ (यूहन्ना १७ :२१)।

कोन्छ्योक सुम ति तेरी छाछिङी वे, यिने ती कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी पर्ला रे - रे ति च्यिक ताङ च्यिककी मुला ज्युकिवी, तमा डिक्जोम (सङ्गती) क्या नङगिवी, कुसु ज्यम्बु वोतुप किताङ क्यान नङगिवी, पङ्बु नङगिवी, तङदेन क्यानी च्यिकरङ च्युङगिवी। खोरे लोमातिवी पर्ला साङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी पर्ला वोतुप दोके तम्जी च्युङ्शी सिरुप ति येशूकी नोवा नोक। च्यिलासिसिङ तिवी येन्देन, रिक्शुङ, मिरिग, कितङ नाताङ, मी ताङ डोसुम, मिमाङकी ओङतिवा कुतुक वोसिनाङ कुसु ज्यम्बु च्युङ्नी च्यिककी च्यिकला शब्ज्यी कितुप, डिक्जोम कितुप, तङ्देन कितुप, च्यम्बा कितुप ताङ च्यिकरङ च्युङ थुप्शी। ती दोके वोतुप ख्रीष्टियनतिवा कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ओङ्ला गिवी, तमा जम्बुलिङला तिवी येशूकी थोक्ला गोमा कितुप लाका किवी।

ती ताम्ङेतिवा ति येशूकी खोरे लोमातिवाला लो सुमसेक लाम नाङसुङ। येशूकी लोमा टेङ्बुतिवा च्युङगुपला खोकी सुङगुप सुङतिवा दाक्पी सेमला ज्योक गोकिवी।

४

येशू ख्रीष्टला हाक्कोगोवु

UNDERSTANDING JESUS

कोन्छ्योककी सेवु ति कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी पर्ला मीरा च्यिक यिन। खो मी जुजमला दि जम्बुलिङला फेप्सुङ। खो फेपुप पेला खोरुङ कोन्छ्योक यिन्सिनाङ तेरी क्युर ज्यक्नी वुतुङके मी जुजमला फेप्सुङ (फिलिप्पी २:७)। तमा खोकी मी दोके क्यानी ताम्ङे सुङसुङ। मी दोके क्यानी मज्या ताङ शप्चे नुम्सुङ, मी दोके क्यानी जिम्सुङ। यिने मीतिवी खोला दिक्छेन सिनी मारे ताङसुङ, तमा छेटाङ बिन्नी क्रूसला कल्नी सेसुङ।

खोकी तुक क्या नङगुप पेला लोग्युकी मीतिवी नरी येशूला मी तिराङ यिन सिक्यावु माताक्पातिवा (घटना) नोक, तमा तिवी येशूला कोन्छ्योककी सेवु मिन सिनी सेमला माला। ती सिनाङ ताम्ङे दुक्टा ति ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला काङ यिन सिसिङ ख्रीष्टकी कोर्ला टिवु थेप ति कयीमयी (अन्योल) ताङ कलेला ख्येलुप तप्की येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवा बङी थेन्नी वे। खाक्छ्येवुला दोजो ललाइ मीतिवी येशूकी मिराप ताङ खो मी जुजमला वोतुप ति हाकको मुथुपी सिसिङ तीकी बाइबलला वोतुप सुङकी तेन्दोक ति ल्यामो क्यानी हाकमोकोवी। तीकी तेन्दोक ति दाक्पी क्यावु तेपा ति रम्बु ज्योकुपला दि ताम्ङेतिवा ल्यामो क्यानी हाकको गोकिवी।

क. येशूकी तोङगी – मिराप

Pre - existence of Jesus

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी नङला मिङ ङ्यिवा ति सेवु कोन्छ्योक यिन, खो ति छ्यक्लेन नङगुप कोन्छ्योक यिन। छ्यर्शी जो नङगुप ति पपा कोन्छ्योक यिन, तमा थु चाङ्मा कोन्छ्योक ति ङार नङगुप कोन्छ्योक यिन। पपा कोन्छ्योक ति देवाच्येन सुम्बाला वोतुप ग्येल्ठिकला ज्युकिवी, खो खोरे ज्यन नङगुपतिवी पर्ला मेफेपी (यूहन्ना १:१८)। यिने खोरे ज्यावुतिवा तेरीकी खला सेवु कोन्छ्योककी ग्येला क्यानी तिवाला किगोवु लाकातिवा क्या नङगिवी, ती लाका कितुपला ति थु चाङ्मा कोन्छ्योककी दाल्जा किटे क्यान नङगिवी।

कोन्छ्योककी सेवु येशू ति कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा च्युङ्नी मीतिवी मुला तम्जी ल्यामु जोनी खोरे किगोवु छ्यक्लेन क्या नङगिवी। सेवु कोन्छ्योककी खोरे छ्यककी रङ तेरी जम्बुलिङ ज्यानी सिन्सिमा (यूहन्ना १:३; कलस्सी १: १६; हिब्रू १:२); खोकी खोरे ज्यावुतिवा तेरीला ग्येला क्या नङनी तिवाला डिक्च्ये क्या नङ वे, तमा तिवाला ओङ्ग्युर क्यानी तिवी मीजी ताङ शेपकी कोर्ला ल्हाटे क्यानी तिवी ल्ये ल्यामु मेलोवाकी कोर्ला तेन्तेन क्या नङगिवी। खो मी जुजमला दि जम्बुलिङला फेपुप सिनाङ लो बङी गोमाने खोकी मिरापला ति (Pre - existence of Jesus) सिवी। खो जम्बुलिङ ज्यङगुप गोमालाके मिरापला वोतुप ति येशूकी राङ सुङनी वे (यूहन्ना १७:५)। खो अल्फा ताङ ओमेगा लोग्युकी मी थल्मा ताङ तिङ्मा यिन (यशैया ४४:६; ज्यल्का १ :८,१७; २१:६;२२:१३)। येशू हारिङ सिनाङ लो तोङडा ङ्यी २,००० गोमाला मी जुजमला फेप्सुङ, यिने खो लो तोङ्डा सुम ३,००० गोमाला ताङ लो तोङ्डा ज्यी ४,००० गोमाला....ताङ लो तोङ्डा टुक ६,००० गोमाला वोतुप लोग्युला कोन्छ्योककी थाक्छयेन नङगुप ठिम ङ्यिङ्बी नङ्ला खोकी मिराप वे सिनी ठछ्येली टिनोक। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम ङ्यिङ्बी तुजेला मी नम्बा बङीतिवी मुला ठेतुप ति यहोवा कोन्छ्योक रङ यिनोक।

कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम ङ्यिङ्बी तुजेला येशू च्यिला यहोवा कोन्छ्योक यिनोक सिरुप ति खोकी मिङ नेसुर रङ दाक्पी हाककोकिवी।

उत्पत्ति २:४ ला कोन्छ्योक (God) सिनी टिकुप छपला बाइबल नङ्ला यहोवा कोन्छ्योक (Jehovah God) याङ्ना यहोवा (Jehovah) सिक्या वे। तीकी तेन्दोक ति खो दिक्पाने थर्वा नङगुप सिक्यावु यिन। खो दाक्पीमुला थाक्छ्येन नङगुप ताङ दिक्पाने थर्वा नङगुप कोन्छ्योक यिन। ती यहोवा कोन्छ्योक ति दाक्पुला थर्वा नङगुपला मी जुजमला फेप्सङ, तमा दाक्पी खोला चोवो सिनी तेन्गिवी।

यिने यहूदीतिवी ‘यहोवा’ला ति (YAHWEW) सिनी हिब्रू ग्यातमला लप्शे कितुप ङाडेङ माक्या। च्यिलासिसिङ ती मिङ ति छासे चाङ्मा यिन सिनी तिवी तेपा किनोक। तुकक्यानी तिवी ती मिङ नेसुर वुङगुप छिकतिवा पेन ज्यक्नी YHWH तिरङ सिनी टिवु यिन। कोन्छ्योककी सुङथेप नङला ती मिङ ति वुङगुप पेला तिवी खानेसुर लप्शे माक्यावा क्यानी तङदेन क्यानी गो तिरङ कुक किनोक। तिवी ती यहोवा सिरुप मिङला लप्शे रङ कि माथुपु तप्की कोन्छ्योक सिरुप मिङकी छपला हिब्रू ग्यातामला (Adonai) एडोनाइ सिनी टिसुङ। तीकी तेन्दोक ति ‘ङ्ये चोवो’ (My Lord) सिक्यावु यिन।

ती एडोनाइ सिरुप हिब्रू ग्यातमकी मिङला ति थल्माला सेप्टुआजिण्टमा ‘कुरियोस’ (Kurios) सिनी छिकग्युर क्यासुङ। तीकी तेन्दोक ति (Lord) सिक्यावु यिन। (सेप्टुआजिण्ट सिक्यावु ति तङ्बो कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम ङ्यिङ्बाकी थेप ग्रीकला छिकग्युर क्यावु (Septuagint, 284-247 B.C.)। यिन तासाम ति कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम सम्बी नङ्ला दाक्पी येशूला चोवो (Lord) सिनी तेपा किवी। तीकी तेन्दोक ति ठिम सम्बाला वोतुप चोवो येशू ति थाक्छ्येतुप ठिम ङ्यिङ्बाला वोतुप यहोवा (YAHWEW) कोन्छ्योक रङ यिन।

खोरुङ कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम ङ्यिङ्बाकी यहोवा कोन्छ्योक यिन सिरुप ति येशूकी खोरे लोमातिवा ताङ तीपेकी यहूदी गोमा कितुप छ्ये तिवाला ठछ्येली पङबु नाङसुङ। खोकी अब्राहामला साङ ठेनी ताम्ङे क्या नङगुप यिन। खोकी अब्रहाम ताङ मुला ताम्ङे क्यावु ति (इ. पू. २१६६) ला यिन। (उत्पत्ति १२:१; १८:१-३३; २२:१-२; यूहन्ना ८:५६)। तमा (इ.पू. ८५०-४५०) ला खोकी ठिम ङ्यिङ्बाला थाक्छ्येतुप लुङ्तेम्बा तिवा तङ्नी इस्राएली तिवाला कुला तेन्सिङ ल्यामु मेवीतो, सिनी लप च्यिसुङ (मत्ती २३:३७)। येलुङ एलियाकी ङोने ज्युनी (इ. पू. ८५०) ताङ मलाकीकी ङोला (इ. पू. ४५०) सेक कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यावु तेन्दोक टोक ज्येनी कुतिवाला तेन्दुप इस्राएली तिवाला कप्क्येन तोङगुपला लुङ्तेम्बातिवा तोङगुप ति येशू रङ यिन। तिवी कुतिवाला तेन्दुप क्युर ज्योक्शी सिनी खोकी ती लुङ्तेम्बा तिवाला तङगुप यिन।

ती ताम्ङे थोनी यहूदी गोमा कितुप मीतिवा हालेवा क्यासुङ। लो ५० खल्ङी ताङ च्यिथम्बा साङ मालेपु येशूकी अब्राहामला (यूहन्ना ८:५७) ठेतुप ताम्ङे ति तिवी हाकको रङ माथुप। ती ति मी नासाम तङगुप सिनाङ पङगी ताम्ङे यिन। येशूकी तिवाला “वुतुङके ङ ख्यिरङला सिरिन, अब्राहाम सिनाङ गोमालाके ङ वोतुप यिन” सिनी सुङनोक (यूहन्ना ८:५८)। ती थोसिमा तिवी येशूला दो बेपुप सिनी दो लासुङ, यिने येशू यिप्सुङ। तिवी येशू कोन्छ्योककी सेवु यिन सिनी माक्यावु तप्की येशूकी सुङगुप ति तिवी सेमला लाङ माथुपनोक। च्यिलासिसिङ यहूदी फयन तेन्दुप लोमातिवी येशूकी सुङगुप ति हाक्कोवुला कले च्युङनोक।

दिकी कोर्ला चा च्येनी ल्हासिङ येशू ख्रीष्ट ति ठिम ङ्यिङ्बी तुजेला मिरापला ज्युनी वे सिरुप ति बाइबलकी नाङ्ला पङ्बुतिवा बङी ङ्ये थुप्किवी। ठिम ङ्यिङ्बी तुजेला खो यरूशलेमकी ग्येल्वु, मल्किसेदेक फयनकी ग्येल्वु यिनोक (उत्पत्ति १४:१८; हिब्रू ७:१-३)। इस्राएलीतिवा मिश्रा लुङबा नेसुर थेन्सिमा तिवी थोक्ला दो रम्बु (चट्टान) नेमा छ्यु देन्दुप ति येशू रङ यिन (प्रस्थान १७:६; गन्ती २०:८-१२); व्यवस्था ३२:५१-५२; १ कोरिन्थी १०:४)। येशू ख्रीष्टकी थोक्ला दुक्पा छेटाङ खुरुप पेला मोशाला छासे सेम गा लानोक। हिब्रू ११:२४-२६)। मोशा ति येशू सिनाङ ला टुक छ्युङा यिन्सिनाङ येशू ति खुरुङ सिनाङ गोमालाके ज्युन वे सिनी बप्तिस्मा तेरुप यूहन्नाकी पङबु बिन्नी वे (यूहन्ना १:१५)। ठिम ङ्यिङ्बाला वोतुप मोशाकी ठिम ताङ लुङ्तेम्बातिवा ताङ सोवा देकुप लुथेपकी नङ्ला टिवु तेरी ताम्ङे ति खोकी कोर्ला रङ टिवु यिन सिनी येशूकी पङ्बु नाङसुङ (लूका २४:२७; ४४; यूहन्ना ५:३९)।

येशू यहोवा कोन्छ्योककी मिरापला वोतुप पेला ठिम ङ्यिङ्बी नङ्ला दासा बङीला मिङ नम्बा कुतुक - कुतुकला छ्यार्सुङ। तिवा ति दुकै वे: यहोवा यिरे (उत्पत्ति २२:१४); यहोवा निस्सी (प्रस्थान १७:१५); तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योक (प्रस्थान ६:३); यहोवा शालोम (न्यायकर्ता ६:२४); तेरी सिनाङ छ्ये (लुथेप ९१:१); गोठला (लुथेप २३:१), ह्रोकुप दोकर लुथेप १४४:२), शेरोनकी छेर्माङ मेदोक ताङ रोङकी पाके मेन्दोक (श्रेष्ठगीत २:१), इम्मानुएल (यशैया ७:१४), मीतिवाला नर्तुक ग्यकुप दो रम्बु (यशैया ८:१४), हलेवु टोङगुप तेरुप ताङ लोदिमु तेरुप ग्येल्वी पुज्युङ (यशैया ९:६), इस्राएलकी वोसिर, तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योक (यशैया १:९) इस्रएलकी वोसिर याङ्ना मेः (यशैया १०:१७), नरीकी थोक्ला लुवु दो रम्बु (यशैया २६:४), अल्फा ताङ ओमेगा (यशैया ४४:६), थर्जितुप (यशैया ४३:१४), इस्राएलकी ग्येल्वु छ्ये ताङ तेरी सिनाङ चोछ्येवु थर्वा नङगुप चोवो कोन्छ्योक (यशैया ४४:६), केनकी ज्यिन्बा (यशैया ५३:१०), जैतुनकी दोङबु (होशे १४:६), ह्रोकुप ताङ ङारछ्येवु (सपन्याह ३:१७)।

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमकी नङ्ला मिङ ङ्यिवा ति कोन्छ्योककी सेवु यिन, खो ति ठिम ङ्यिङ्बी तुजेला मिङ कतुक - कुतुकला छ्यार्सुङ, तमा खोकी खोरे मिङ ति ‘येशू’ (Jesus) सिनी सुङख्यप क्यासुङ। येशूकी तेन्दोक ति मीतिवाला दिक्पाने थर्ज्यितुप सिक्यावु यिन (मत्ती १:२१), तीकी तेन्दोक ति थर्वा नङगुप (Savior) सिक्यावु यिन। खो ति (इ.पू. ७०० ला लुङतेम्बा यशैयाकी सिक्यावु इम्मानुएल कोन्छ्योक ति खो रङ यिन यशैया ७:१४; मत्ती १:२३)।

ठिम सम्बा बाइबलला तिराङ मिन, ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला वोतुप तेरी पेतिवा येशूकी कोर्ला टिवु यिन। ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला हाकमाकोवु ताम्ङेतिवा ठिम सम्बा बाइबलकी नङ्ला डिकनी ल्हासिङ ठिम ङ्यिङ्बाला च्युङगुप मतक्पा (घटना) तिवा तेरी येशूकी कोर्ला रङ यिन्दुप ति दाक्पी हाक्को थुप्किवी (यशैया ३४:१६)। दाक्पी ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल ताङ ठिम सम्बा बाइबलला येशूकी कोर्ला तिरङ नासाम तङ्नी ल्हासिङ वुतुङके कोन्छ्योककी नोवा हाककोकिवी, तमा येशू ज्युन वे सिरुप ति ती खण्डतिवा ङ्यिकरला हाकको थुप्किवी।

ठिम ङ्यिङ्बाला येशू

ठिम ङ्यिङ्बाला वोतुप येशूकी

पङ्बुतिवा

थल्माला

जम्बुलिङ ज्यङगुप सिनाङ गोमाला

सुङ (यूहन्ना १:१)

खो पपा कोन्छ्योककी मुला

वोतुप यिन (यूहन्ना १७:५)

थल्माला

देवाच्येनतिवा ताङ

जम्बुलिङ ज्यसुङ

यहोवा कोन्छ्योक

(उत्पत्ति १:१; २:४)

खोकी रङ तेरी जम्बुलिङ ति ज्यावु यिन

(यूहन्ना१:३;कलस्सी १:१६; हिब्रू १:२)

इ.पू.

४११४

आदमला तेन तङगुप

यहोवा कोन्छ्योक (उत्पत्ती ३:२२;

Yahweh, YHWH, थाक्छ्येन नङगुप कोन्छ्योक, थर्वा नङगुप

खोकी खोरे गिपातिवाला तिवी क्यावु दिक्पाने ह्रोकिवी (मत्ती १:२१)

३०५८

नोआ

यहोवा (उत्पत्ति ६:८, ङ्ये चोवो

हिब्रु ग्यातमला एडोनाइ

चोवो (ग्रीक ग्यातामला Curios)

यहोवा (उत्पत्ति १२:१; १३:४;

१८:१-३३; २२:१-२)

अब्राहाम येशू फेवु तुजे ल्हापला ल्हापला गा क्यानोक। यिने येशू ति अब्राहाम क्येप सिनाङ गोमालाके मिरापला नोक

२१६६

अब्राहाम

यहोवाकी लेन्जी (उत्पत्ति १६:७-१४)

यूहन्ना ८:५५-५९)

मल्कीसेदेक (उत्पत्ति १४:१८)

फयनकी ग्येल्वु राङ लोदिमुकी ग्येल्वु (हिब्रू ७:१-३)

१५२०

मोशा

यहोवाकी लेन्जी, यहोवा, कोन्छ्योक (प्रस्थान ३:१-७),

मोशा ति ख्रीष्टकी थोक्ला मारेला गाल्नोक( हिब्रू ११:२४-४६)

दो रम्बु (प्रस्थान १७:६), (गन्ती २०:८-१२) (व्यवस्था ३२:५१-५२)

ख्रीष्ट (१ कोरिन्थी १०:४)

८५०-

४५०

लुङ्तेम्बातिवी कल्वा

यहोवा कोन्छ्योक येशूकी लुङतेम्बातिवा तङगुप (एलिया - मालाकी सेक)

कुला तेन्दुप इस्राएलीतिवाला येशूकी कप्क्येन नङगप (मत्ती २३:३७)

७००

यशैया

इम्मानुएल (यशैया ७:१४)

थल्मा ताङ तिङ्मा (यशैया ४४:६)

कोन्छ्योक दाक्पी मुला मत्ती १:२३)

अल्फा ताङ ओमेगा, थल्मा ताङ तिङ्मा (ज्यल्का १:८,१७;२१:६,२२:१३)

७००

बप्तिस्मा तेरुप यूहन्ना

“खो ङ सिनाङ गोमालाके ज्युनी वे।”

“ङ सिनाङ ज्युक्ला वुङगुप ति” (यूहन्ना १:१५)

ठिम ङ्यिङ्बा

“थाक्छ्येतुप ठिम ङ्यिङ्बाला ङ्ये कोर्ला पङ्बु तेर्किवी।“ (यूहन्ना ५:३९)

४

येशू

लुङतेम्बातिवी टिवु मोशाकी ठिम ताङ तेरी लुथेपतिवा

“खोकी कोर्ला कोन्छ्योककी सुङथेप” लूका २४:२७,४४)

तालिका १-६ :थल्माला वोतुप येशूकी मिराप

ख. येशू मी जुजमला फेपुप

The Humanity of Jesus

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमकी नङ्ला मिङ ङ्यिवा ति येशू ख्रीष्ट यिन्सिनाङ खो मी जुजमला दि जम्बुलिङला फेप्सुङ। खो वुतुङके मी जुजमला फेपुप कोन्छ्योक यिन सिरुप ति मी नासाम ताङ रिक्पा नेसुर हाककोवु कले वे। ख्रीष्टियनकी लोग्युला तुका मीतिवा बङी लेसुङ, यिने तिवी येशू मी जुजमला थोङगुप तप्की खो कोन्छ्योक यिन सिनी खोला मारे तङनी ठिम ताङसुङ। ती तप्की तिवी कोन्छ्योक सुमला ल्यामो क्यानी हाकको माथुप। काङ यिन्सिनाङ दाक्पी सेमगी दिंङने ज्युनी तेपा क्यानी येशू मी जुजमला वोतुप ति ल्हासुङ सिसिङ कोन्छ्योक सुमकी मोवा ताङ तम्जी ताङ खोकी छासेकी ङ्यिङ्ज्ये ति ल्यामो क्यानी दाक्पी हाककोथुप्किवी।

येशू मी जुजमला फेपुप कोर्ला बाइबलकी नङला माताक्पातिवा बङी वे।

च्यिक तिः ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला यहोवा कोन्छ्योककी (खो ति ठिम सम्बा बाइबलला वोतुप येशू यिन), थेङ्मा बङी खोरुङ मी जुजमला वोतुप ति छ्या तेन नाङसुङ। खोकी सेम कोल्सुङ, तमा सेमला पप क्यासुङ (उत्पत्ति ६:६)। तमा खोकी खोरुङ ति ठतोक कितुप कोन्छ्योक यिन सिनी सुङसुङ (प्रस्थान २०:५)। खोकी ङ दिकछ्येन यिन सिनी सेम ग्युर्सुङ (व्यवस्था ३२:३६), १ शमूएल १५:३५), तमा खो गोङ्बा छुम्सुङ ( एज्रा ५:१३), (न्यायकर्ता २:२०)। खोकी सेम गा क्यासुङ ( १ राजा १०:९)। खो गोटे क्यासुङ, तमा श्या ग्यप्सुङ (लुथेप २:४)। तमा खोकी लाका मेलोवा कितुपतिवा तेरीला ङ्यिङ्मर क्या नाङसुङ, (लुथेप ५:५)। खोला ज्यिवा खुरुपतिवाला खोकी च्यम्बा क्या नङगिवी (लुथेप १०३:१३)।

ठिम सम्बा बाइबलला वोतुप येशू ति ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला वोतुप यहोवा कोन्छ्योक दोके मी टेङ्बु यिन, खोकी खोरे नोवातिवा मीतिवाला शेसुङ। येशूकी मुला मीला वोतुप दोके कितुप वुङगुप मेवु च्योलमतिवा नोक (मत्ती ४:२) खोला कोम्बा लानोक (यूहन्ना १९:२८), खोला येन छ्येनोक (यूहन्ना ४:६)। पर्च्यिक पेला खो यिछ्येता क्या नाङसुङ (मत्ती २६:३६, ४०-४५)। खो क्रूसला ज्यिन्बा च्युङगुपला फेपुप पेला छेटाङ दुङला खुर्सुङ तमा शिकु सोङसुङ (मत्ती २७:५०; यूहन्ना १९:३३-३४)।

येशू मी ङ्यम्छ्युङ दोके च्युङनी खोरे सेमकी सुङतिवा मीतिवाला सुङसुङ। खोकी खाक्छ्येवुला यूहन्नाला यम्बा लोमातिवाला सिनाङ मङ गा क्यासुङ (यूहन्ना १३:२३)। खोकी लाजरसला छासे ङ्यिङज्ये किनोक, तमा लाजरस शेप लेन थोसिमा खो ङुसुङ (यूहन्ना ११:३,३५)। मी दोक्च्यिप पेरङबु तिवाला खोकी च्यम्बा क्या नाङसुङ (मत्ती ९:३६,१४:१४)। पर्च्यिक पेला खो सेम गा क्या नाङसुङ (यूहन्ना १५:११,१७:१३), खो गोङ्बा साङ छुम्सुङ (मर्कूस ३:५;१०:१४; यूहन्ना २:१३-२२)। खोकी मुला मीला वोतुप तेरी च्योलमतिवा ताङ नोवातिवा नोक।

येशूकी मोपोर क्यान नङगुप मीजी ल्हासिङ खो मी दोके आला काङसाङ किमुथुप गलुप थोङगिवी। खो कोन्छ्योक यिन्सिनाङ देवाच्येन क्युर ज्यक्नी (Keno-O in Greek) मी दोके आला काङसाङ कि मुथुपु च्युङसुङ (फिलिप्पी २:७), खोला देवाच्येन नेमा कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ङार गोसुङ। येशूकी पपा कोन्छ्योकला थु चाङ्मा दाल्जा किटे कितुपला तोङ सिनी मोपोर क्या नाङसुङ। खोकी लो सुमसेक दासा काङथेपला कोन्छ्योककी सुङ ख्यप्टक क्या नङगुप सिनाङ गोमाला ङ्यिमा खल्ङी सेक ङ्युङने ज्युनी मोपोर क्या नाङसुङ (मत्ती ४:२)। सुङ ख्यप्टक कितुप गो जुवु सिनाङ गोमाला टोप्ला टेताङ खोकी मोपोर क्या नाङसुङ (मर्कूस १:३५)। खोकी खोरे लोमातिवा बेतुप सिनाङ गोमाला नुपसिर पपा कोन्छ्योकला मोपोर क्यान नाङसुङ (लूका ६:१२)। खो मोपोर कितुपला गेतसमनी दुम्डोकला फेपुप पेला सेमदुक लानी छ्याताछ्यिता गाल्सुङ (मत्ती २६:३७)। तीपेला खोकी दुक सुङनी मोपोर क्या नाङसुङ, “ओ पपा कोन्छ्योक, च्युङ थुप्सिङ दि छेटाङकी कोरा ति ङः नेसुर दोनी नङ। यिन्सिनाङ ङ्ये नोवा दोके मिन, चोवोकी नोवाला वोतुप दोके च्युङ्शी” (मत्ती २६:३९)। ती छेटाङकी कोरी तेन्दोक ति जुला क्रुसकी छेटाङ खुरुप तिराङ मिन, मीतिवी मारेला तङगुप ताङ मेलोवा क्यावु (मत्ती २६:५७-६८; २७:११,२६-४४), ताङ पत्रुसकी थेङ्मा सुमसेक ङो मेशेवी सिक्यावु (मत्ती २६:७९-७५) यिन। तुक क्यानी छेटाङ बिन्नी चोवोला मारे तङगुप तप्की खोला छासे मेलोवा च्युङगुप यिन। खो ति जम्बुलिङ ज्यङगुप वुतुङकी कोन्छ्योक यिन।

येशू दि जम्बुलिङला कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका तेरी छेज्यितुपला पेपुप यिन्सिनाङ खो वुतुङके मी यिन्दुप तप्की ती छेटाङकी कोरा ति खोरे मीजीला मेख्येल्शी नोक्यानोक। तमा क्रुसला खुरगोवु छेटाङकी खला ग्येलुपला थु चाङ्माला दाल्जा किटेकी सिनी खोकी पपा कोन्छ्योकला मोपोर क्यासुङ। च्यिलासिसिङ मी नोवाला वोतुप दोके मिन, पपा कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके तेरी छेशी सिरुप ति खोकी नोवा नोक (मत्ती २६:३९,४२)। खोकी मोपोर क्या नङसिमा देवाच्येनकी लेन्जीतिवी खोला दाल्जा किटे क्यासुङ (लुका २२:३९-४६)। येशूकी खोरुङ शैतानकी खोक्पा ल्हापला मेख्येल्शी सिनी क्रुसला कल्नी वोतुप पेलाङ पपा कोन्छ्योकला मोपोर क्या नाङसुङ (मत्ती २७:४६)।

येशू तेरी सिनाङ चोछ्येवु जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन्दुप तप्की मीला थर्वा नङगुप लाका ति जोल्हामो क्यानी छे ज्यिथुपुप नोक (यशैया ५९:१६)। यिने येशूकी गोमालाके यशैया लिवु ५३ला तीकी कोर्ला दुक सिनी नम्दर शेन शेनिङ सिन्नोक “तीकी मुला दाक्पुला सेम छ्या ज्यितुप मोवा ताङ डछ्यावु ताम्ङे काङसाङ मे, तीकी ङोतुङला जेमु ताङ मोवा वोतुप काङसाङ मे”। “तीला याङ मीतिवी मारे ताङ्नी सेमला मालासुङ, सेम ग्युरुप ताङ छेटाङ ङोशेवु मी ति ती रङ यिन (यशैया ५३:२-३)।

वुतुङके येशू दि जम्बुलिङला मी जुजमला फेप्सुङ, तमा खोकी कङ्बी छिङ्गुरला कांडी (कीला) दाप्नी क्रूसला काल्सुङ, खोला पङ्श्यर तङ्नी दुङ सुर्सुङ (यशैया ५३:५-६)। खो मी जुजमला फेप्नी मीतिवाला थर्वा नङगुपला छासे सेम्जे लङगुप छेटाङ खुर्नी तेरी लाका ति छे च्यिसुङ।

कोन्छ्योककी सेवु येशूकी मी जुजमला तुका दुक्पा खुरुप थोङसिङ खो कोन्छ्योक साङ मिन्दे सिरुप दोके सेमला श्यर्किवी। यिने दाक्पी सेमने ज्युनी तेपा क्यानी ल्हासुङ सिसिङ कोन्छ्योककी सेवु ति मी जुजमला वोसिनाङ खो तेरी जम्बुलिङला ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन सिरुप ति दाक्पुला हाकको ज्यिकिवी। खोकी मीतिवी मीजी, शेप, टला रम्बु वोतुप मेतुप तेरिला ओङज्येन क्या नङगिवी। ती ति कोन्छ्योक सुमकी ग्यक्चेकी ङ्यिङ्ज्ये छ्या तेन्दुप यिन। खो नेसुर रङ मीतिवाला नरीकी थोक्ला ना डोप नेसुर ह्रोक्नी येलुङ नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बुला क्योल्गिवी।

खोरुङ कोन्छ्योक यिन्सिनाङ मीतिवाला तुका पारकी थरुप लाका तेरी छे च्यिनी खोकी दाक्पुला कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये छ्य तेन्सुङ। खो दाक्पी दिक्पी थोक्ला क्रूसला छ्येर्पा खुर्नी मो पाप्सुङ, तमा छासे कुसु ज्यम्बु च्युङसुङ। ती ल्हानी गोमालाके शेप केन फोकुपतिवाला ह्रोकुप कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति दाक्पी सेमकी दिङने ज्युनी ङ्यम्ङयुङ किगोकिवी। तेरी ना गल सिन्दुप मीतिवी मुला कोन्छ्योकला ल्हापला मीक मेतुप दोके गलुप तप्की खोकी सेवुकी थर्वा नङगुप लाका नेसुर कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति दाक्पी हाकको थुपुप जोनी वे।

कोन्छ्योककी तिरङ दिक्पी थोक्ला ज्यिन्बा च्युङ ज्यि थुप्किवी। खोरे गिपातिवाला ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगुप तप्की येशू अला काङसाङ किमुथुपु (कमजोर) मी यम्बा दोके च्युङनी फेप्सङ, तमा खो क्रुसला टुङनी दाक्पी दिक्पी छ्येर्पा खुर नाङसुङ, ती तप्की खोकी गोङ नावु ठक ति ज्यिन्बा च्युङसुङ। जम्बुलिङला खोकी ज्यवु यम्बा सी साङ तुक किमुथुपी, येशूकी तिरङ किथुपु च्युङसुङ। च्यिलासिसिङ खो कोन्छ्योक टेङ्बु च्युङनी मी जुजमला फेप्नी मीला दिक्पाने थर ज्यितुप लाका ति तेरी क्यान नाङसुङ। ती तप्की येशू वुतुङकी कोन्छ्योक यिन सिरुप ति पङ्बु टेङ्बु वे।

येशू वुतुङके तेरी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन्सिनाङ खोकी कोन्छ्योक यिन नोमाक्यानी (फिलिप्पी २:७) मी जुजमला तेरी पारकी दुक्पा ताङ छेटाङतिवा खुर्नी दाक्पी दिक्पी थोक्ला ज्यिन्बा च्युङसुङ। तुकक्यानी खोकी दाक्पुला नम्साङ मिशिवु मिजी रिङबुकी छ्यक्तक नङनी वे (यूहन्ना ३:१६;५:२४)। तुकक्यानी खो ति दाक्पी चोवो ताङ दाल्जा दोके च्युङनी वे (यूहन्ना १५:१४)। तीकी तेन्दोक ति खो तिङ्मा ताङ थल्मा (अल्फा ताङ ओमेगा) यिन, खोकी छ्यकला दाक्पी मीजी ताङ शेप ताङ टला रम्बु मरम्बु ल्हाप ओङ वे, खोला रङ दाक्पी सेमकी दिङने ज्युनी थुचिछे ताङ सोवा देक गोकिवी।

दि टेङ्बुकी ताम्ङे हाककोवु ति दाक्पी थोक्ला छासेकी खाक्छ्ये वे। दि ताम्ङे कोन्छ्योककी सुङला शेवाखावा वोतुपतिवी हाककोसिनाङ येशूला तेपा मिकिवी, तमा येशू ति च्यिकरङ वोतुप दिक्पाने थर्वा नङगुप चोवो यिन सिनी सेमला मलाङगिवी। तमा तिवी यम्बा फयन तिवाला साङ दिक्पाने थरुप लाम गिवी सिनी फयन बङी तेन्दुपला शुनी वे। यिने येशू मी जुजमला फेपुप ति कोन्छ्योककी दाक्पुला छासे ङ्यिङ्ज्ये क्य नङगुप यिन सिनी तेपा क्यासिमा येशू टेङ्बु मिन सिनी तेन्दोकला लङगुप तेरी शैतानकी खोक्पा ल्हाप ताम्ङेतिवी खला दाक्पु ग्येल थुप्किवी।

५

तेन्तेन

CONCLUSION

जम्बुलिङला फयनतिवा बङी वे, तिवा ति छो ङ्यीला पेनी वे: च्यिक ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप ताङ फयन बङीला तेन्दुप फयनतिवा यिन। रङगी सज्यला (स्थानीय?) तेन्दुप फयन, ह्रेण्डीला तेन्दुप फयन, जम्बुलिङकी च्यालाकला तेन्दुप फयन, कन्फुसियसकी फयन, तओकी फयन, शिन्तोकी फयन, सङगेकी फयन, हिन्दुकी फयन, जोरात्रोकी फयन, शिखकी फयन, ताङ कल्वा सम्बाला जोवु लुक्सुला तेन्दुप फयन बङीतिवा यिन। तमा इस्लाम फयन ताङ यहूदी फयन ताङ ख्रीष्टियनकी तिवा ति कोन्छ्योक च्यिकरङला तेन्दुप फयनतिवा यिन।

दे हालेवु ताम्ङे ति काङ वे सिसिङ मीतिवी हाकमाकोनी ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ताङ यहूदीतिवी कोन्छ्योक ताङ इस्लामतिवी कोन्छ्योक ति कोन्छ्योक च्यिक्पारङ यिन नोकिवी। तिवी तेन्दुप फयनतिवाला ल्हासिङ तिवा च्यिकरङ दोके वोतुप तप्की ती फयनतिवी कोन्छ्योक ति च्यिकरङ यिन्दुप दोके थोङगिवी। यिने ख्रीष्टियन ताङ यहूदी ताङ इस्लामतिवी कोन्छ्योक ति कुतुक यिन। खाक्छ्येवु ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ ख्रीष्टियन तिवाला दिक्पाने थरुप लाम छ्यादेन्दुप येशूला ति यहूदीतिवा ताङ इस्लाम फयनला तेन्दुपतिवी ल्हाताङ ति चेयी ख्येपर वे। ख्रीष्टियनतिवी फयनला ति येशू ख्रीष्ट दिक्पाने थरुप लाम यिन सिनी तेपा किवी, यिने इस्लामतिवा ताङ यहूदीतिवी फयनला ती तुका ताम्ङेला तेपा मिकिवी। तीकी तेन्दोक ति यहूदी ताङ इस्लाम फयनला तेन्दुपतिवी कोन्छ्योककी सेवु येशू ति पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी थु चाङ्मा यिन सिनी तेपा कितुप ठिमकी तेन्दोकला वोतुप तप्की यिन। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ येशू ताङ पपा कोन्छ्योक ति च्यिकरङ यिन सिनी येशूकी सुङगुप पङ्बुला यहूदीतिवी दिकी याङ कोन्छ्योकला मारे ताङसुङ सिनी केन ग्यप्नी खोला क्रूसला कल्नी सेसुङ (मत्ती २६:६५; यूहन्ना १०:३६)।

वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ ती तुजेला येशूकी मुला कोन्छ्योक टेङ्बु ताङ मी टेङबुला वुङगोवु च्योलम वे सिरुप ति हाककोवुला जोल्हामु मिन्दुक। तीकी तेन्दोक ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी तम्जी रम्बु ति मी च्यु ताङ रिक्पा ताङ नासाम नेसुर हाककोवुला छासे कले वे। आदमला तेन्नी तङगुप ज्युक्ला कोन्छ्योककी सेवु ति दाक्पुला ह्रोकुपला फेपुप यिन, तुकक्यानी दाक्पी खोला थर्वा नङगुप सिनी सिवी (मत्ती १:२१)। चुका फयनला साङ कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी पर्ला वोतुप दोके तम्जी मे। दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी तिराङ कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी वोसिर ताङ येशूकी कटिन नेसुर कोन्छ्योक सुमकी छ्यकला वोतुप ताम्ङेला तेपा किवी, तमा कोन्छ्योक सुमकी थाक्छ्येन नङगुप कला ङ्येन्नी खोला तङदेन ताङ सोवा ताङ मोवा किवी। तुका तेपा ति मी नासम ताङ रिक्पा नेसुर मिन, येशूकी कटिन नेसुर च्युङगुप यिन (एफिसी २:८-९)।

थल्माकी चर्चतिवी तुजेला ल्हासिङ ख्रीष्टियन तिवाला ती ताम्ङे हाककोवुला तुजे बङी थ्वासुङ। ख्रीष्टियन लोग्युला ल्हासिङ कोन्छ्योक सुमकी छ्यकला वोतुप ताम्ङे हाककोवुला खोक्पा ल्हाप ताम्ङेतिवा ताङ मुछ्युङगुप लाकातिवा साङ अला किकु सोङसुङ। तीकी कोर्ला ति दाक्पु यम्बा लिवुतिवाला साङ ल्यामो क्यानी ल्हाप।

“ख्यिराङ गल्नी तेरी लुङ्बी मिरिग तिवाला लोमा जो, पपा कोन्छ्योक ताङ सेवु कोन्छ्योक ताङ खोकी थु चाङ्मी मिङला बप्तिस्मा बिन, ख्यिराङला ङ्ये क बिन्दुप तेरी ताम्ङे तिवाला ङ्येन सिनी तिवाला लोप। ल्होसा, ङ कल्वाकी तिङ्मा सेक नरी ख्यिरा मुलाराङ वोतो” (मत्ती २८:१८-२०)।

कोन्छ्योक सुमकी ठिम गोचुवु

लिवु २

ESTABLISHING THE DOCTRINE

OF THE TRINITY

CHAPTER 2

ङोशी

कोन्छ्योक सुमकी ङोशी मेलोवा जोवु

ताङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम गोचुवु

तेन्तेन

१

ङोशी

INTRODUCTION

कोन्छ्योक सुम ति ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक यिन सिरुप कोर्ला गोमी लिवुला साङ दाक्पी ताम्ङे क्यावु यिन - पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु ताङ खोकी थु चाङ्माकी मीतिवाला ह्रोकुपला सेवु कोन्छ्योकला ति दि जम्बुलिङला मीतिवी लोग्युला पुम्पेजी गिपा च्युङगुपला तङगुप यिन उत्पत्ति ३:१५, मत्ती १:१८-२३; गलाती ४:४)। कोन्छ्योककी थु चङ्मा नेमा रङ खोकी सेवु येशू ति मरियमकी खोक्ला पुज्युङ खुर्सुङ। खो ति मी दोके पपा आमी श्य ताङ ठकतक ( डि.एन.ए. (D.N.A.) नेसुर च्युङगुप मिन।

कोन्छ्योककी सेवु ति मी जुजमला फेप्सुङ च्यिलासिसिङ खो तीकी थोक्ला रङ फेप गोकिनोक। कोन्छ्योककी खोरे ज्यावु मीतिवाला थर ज्यितुपला रङ खाक्छ्येवु छ्यर्शी जोनी ती तेरी छे ज्यितुपला येशू जम्बुलिङला तङगुप यिन (मत्ती १:२१) इम्मानुएल (मत्ती १:२३) च्युङ्नी फेप्सुङ। इम्मानुएल सिक्यावु ति कोन्छ्योक दाक्पीमुला ज्युन वे सिक्यावु यिन ती दाक्पी मुला ज्यु वोतुप ति कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा ‘येशू, यिन। खो मी जुजमला फेपुप यिन, तमा खो दाक्पीमुला ज्युकिवी। तुकक्यानी लुङ्तेम्बा यशैयाकी इ. पू. ७०० ला नम्दर शेतुप ति तेरी छेसुङ (यशैया ७:१४)। दि ताम्ङे ति ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला छासे खाक्छ्येवु कोन्छ्योककी सुङला वोतुप ताम्ङे यिन। कोन्छ्योककी सेवुला ति मी टेङ्बुकी च्योलम ताङ कोन्छ्योक टेङ्बुकी च्योलम वे। कोन्छ्योककी सेवुला वोतुप तुका च्योलम नम्बा ङ्यि नेसुर राङ ख्रीष्टियन फयन गो चुवु यिन। दाक्पी तुका च्योलम

नम्बा ङ्यीकी ताम्ङे हाक्कोवुला कोन्छ्योक सुमकी च्योलम ल्यामु क्यानी हाकको गोकिवी।

दोजो दाक्पु मी नासाम ताङ रिक्पाला तिराङ रेवा किवी सिसिङ कोन्छ्योककी सेवुला वोतुप नम्बा ङ्यीकी मिराप ताङ कोन्छ्योक सुमकी नोवाला वोतुप ति सेमला लङगुपला छासे कले गिवी। त्वुराप थल्माने ज्युनी त्वुराप ज्यिवा सेककी ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योक सुमकी कोर्ला हाकमोकोवु येन्देन मेटेङ्बुतिवा थेन्सुङ। च्यिलासिसिङ तिवी ती खाक्छ्येवु ताम्ङे ति मी नासाम ताङ रिक्पा नेसुर हाककोवु छाल्सुङ। तुकक्यानी तिवी ख्रीष्टियनतिवी खाक्छ्येवु सुङकी तेन्दोकला मेलोवा कितुप छाल्सुङ। ती येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवी पर्ला ललाइकी येशू ख्रीष्ट कोन्छ्योक यिन सिनी सेमला मलाङगिवी सिसिङ यम्बातिवी खो मी जुजमला फेवु यिन सिनी लो मातेन्सुङ।

ती तप्की थल्माकी चर्चकी थोक्ला कोन्छ्योक सुमकी नोवा ति ल्यामु क्यानी ज्योकरङ गोकिनोक। तीकी कोर्ला तीपेलाकी खाक्छ्येवु चर्च ग्येर्पु (अलेक्जेड्रिया, यरूशलेम , एण्टिओखिया, कन्सटाण्टिनोपल चर्च ताङ रोमकी चर्च) ङातिवा दासा च्यिक्लाराङ जोम्नी जम्बुलिङ तेरीकी ख्रीष्टियन छोक्पातिवा गोठित क्यासुङ। ती इ.स. ३२५ ला नाइसियला गोठित क्यावु जम्बुलिङ छोक्पा थल्माला गोचुने ज्युनी तिवी कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके जोसुङ। दि लिवुला त्वुराप थल्माने ज्युनी ज्यिवासेक कोन्छ्योक सुमकी ठिमला मेतेन्दुप येन्देन मेटेङबुतिवी कोर्ला ताम्ङे कितुपनो। ती येन्देन मेटेङ्बुतिवी जोसालेन्सिङ चुकक्यानी चर्चला कोन्छ्योक सुमकी नोवाला वोतुप दोके लाका माच्युङ सिरुप कोर्ला साङ दाक्पु दि लिवुला लोप्ज्युङ कितुपनो।

२

कोन्छ्योक सुमकी ङोशीला मारे तङगुप

ATTACKS ON THE IDENTITY OF THE

TRIUNE GOD

येशू ख्रीष्ट ति ख्रीष्टियन तिवाला खाक्छ्येवु लाम टेङबु छ्या देन्दुप कोन्छ्योककी सुङथेप यिन। येशू कोन्छ्योक टेङ्बु ताङ मी टेङबु यिन सिरुप खाक्छ्येवु सुङ सेमला मलाङगुप ख्रीष्टियनतिवा ति खोला तेपा मिकिवु यिन। येन्देन मेटेङ्बु तेरुपतिवी कोन्छ्योक टेङ्बु ताङ मी जुजमला फेपुप येशू ख्रीष्टला तेपा कितुप तिवाला छासे ओङज्येन किवी। तिवी कोन्छ्योककी सेवु येशू ति दि जम्बुलिङला मी जुजमला फेपुप यिन सिरुप ताम्ङे टेङ्बुला तेपा मिकिवी। ती ताम्ङे टेङ्बुला मेलोवा जो थुप्सिङ मीतिवी ख्रीष्टला तेपा कितुप क्युर्नी ज्योकिवी नोनी त्वुराप थल्माने ज्युनी शैतानकी येशूकी तेन्दोकला लानी नरी मीतिवाला जिनोक जोयी वे।

त्वुराप थल्माला कोन्छ्योककी सेवु मी जुजमला वोतुप कोन्छ्योक मिन सिरुप येन्देन मेटेङ्बु

Heresies in the First Century Denying

The Humanity and Divinity God the Son

येशू मी जुजमला फेवु कोन्छ्योक मिन सिरुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा त्वुराप थल्मालाके थेन्नी नोक। तिवा ति एबियोनिजम् (Ebionism), नस्टसिजम (Gnosticism) ताङ एसेटिजम (Asceticism) सिरुप ठिमतिवा तीपेलाकी खाक्छ्येवु येन्देन मेटेङ्बुतिवी नङ्ला ख्येल्गिनोक। त दाक्पु तिवी तिवी कोर्ला ल्हाप।

एबियोनिजम् - येशूला कोन्छ्योक मिन सिक्यावु

Ebionism - Denying Jesus’ Divinity

एबियोनिजम् ति येशूला कोन्छ्योक मिन सिरुप येन्देन मेटेङ्बु यिन। ती येन्देन मेटेङ्बु ति पावलकी चुवु गलातीकी चर्चला वोतुप यहूदी ख्रीष्टियनतिवी पर्ला फेलनोक। ती येन्देन मेटेङ्बुकी थकाला शुकुपतिवी मुला कोन्छ्योककी कोर्ला टिवु यहूदी फयनकी सुङथेप वोतुप तप्की येशू ति कोन्छ्योक मिन, खो मी टेङ्बु याङ्ना लुङ्तेम्बा तिराङ यिन सिनी तेपा किनोक। तिवी यहूदी फयनला वोतुप दोके नासाम तङगुप तप्की येशूकी थर्ज्यितुप मिन, मोशाकी ठिमला सिक्यावु दोके मीजी क्यङनी थर्वा ङ्येकिवी सिनी तेपा किनोक।

नस्टसिजम् - येशू मी जुजमला फेपुप मिन सिरुप

Gnosticism - Denying Jesus’ Humanity

एबियोनिजमकी फिलोक्पा नस्टसिजम् सिरुप ति त्वुराप थल्माकी येन्देन मेटेङ्बु यिन, तीकी येशू ति मी जुजमला फेपुप मिन सिनी सिवी। येशू मी जुजमला फेपुप यिन सिरुप लोग्युकी ताम्ङे टेङ्बुला ति नस्टसिजमतिवी माङ्येन्सुङ। तिवा ति खाक्छ्येवुला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु सेमला लानी चर्चला वावु यहूदी ताङ मिरिग यम्बाकी मीतिवा ङ्यिकरकी नङ्ला ख्येलुप यिन सिरुप तिवी पर्ला मिङ फेल्नोक।

नस्टसिजम् सिरुप नासाम ति ‘नसिस’ (Gnosis) सिरुप ग्रीककी छिक नेसुर वावु यिन, तीकी तेन्दोक ति ‘रिक्पा’ (Knowledge) सिक्यावु यिन। नस्टसिजमला तेपा कितुपतिवी नम्शीङकी रिक्पा तिराङ टेङ्बु यिन, नम्शीङ मेतुप रिक्पा ति रिक्पा टेङ्बु मिन सिनी तेपा किनोक। तिवी नासामला रिक्पा टेङ्बु हाककोवु ति तेरी सिनाङ टेङ्बु यिन सिनी नोकिनोक। यिने तीकी फिलोक्पा नस्टसिजमकी ठिमला तेन्दुपतिवा ति ल्हाताङ, थोङदङ, ताङ थ्वा तोङ थुपुप नम्शीङ मेतुप ति जम्बुलिङकी च्यालाक ति मेटेङबु यिन सिनी सिनोक।

तिवी “येशू दि जम्बुलिङला फेपुप” कोन्छ्योक टेङबु यिन सिरुप लोग्युकी ताम्ङे टेङबुला ति सेमला मालासुङ। ती ति च्युङ मुथुप पे यिन, तीकी ख्रीष्टियन तिवाला छ्युङा जेवी सिनी नासाम तोङगिनोक। तुकक्यानी येशू मी जुजमला फेपुप यिन सिरुप ताम्ङेला तिवी सेमला मलङगिवी।

नस्टसिजम् सिरुप येन्देन मेटेङ्बुकी तिङ्ला तिङ्योकुप तिवी थोक्ला ख्रीष्टियन फयन टेङ्बु ति कोन्छ्योककी थु चाङ्माला तङदेन कितुप फयन यिन। तिवी नासामला जु ति ङ्यिम्ज्यिक शिसिमा तोर्नी डिवी, ती ति खाक्छ्येवु मे सिवी। तुकक्यानी तिवी खोप्रे जु ताङ नोर टोङ्बा ताङ जम्बुलिङकी च्यालाक तिवाला काङसाङ मिन नोनी तीला खोङ्याम कितुप छाल्सुङ। तिवी नासामला थर्वा ति काङसाङ मिन, जु नेसुर कुतुक डोप यिन, थर्वा ङ्येतुपला मीतिवी छेटाङ ताङ दुक्पा खुर्नी ङ्युङने देगोकिवी सिनी नासाम ताङनोक। तुकक्यानी तिवी जुला दुक्पा खुरुप ति खोप्रे थोक्ला लाका टेङ्बु यिन सिनी तेपा किनोक।

नस्टसिजम् नेसुर थेन्दुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा

Heresies Derived from Gnosticism

नस्टसिजम् ति तीपेलाकी नासाम तिराङ यिनोक। तीज्युक्ला नस्टिसिजम सेमला मोडोवु डोकेटिजम् ताङ एसिटिजम् सिरुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा थेन्सुङ, तिवी येशू मी जुजमला फेपुप यिन मिसिरी।

डोकेटिजम्

Docetism

डोकेटिजम् सिरुप ति ग्रीक ‘डोकेओ’ (Dokeo) सिरुप छिक नेसुर वावु यिन, तीकी तेन्दोक ति “तुकैरङ थोङगिवी (appeare to be) सिक्यावु यिन। तीकी येशू मी दोके थोङसिनाङ खो ति मी मिन, थु यिन सिनी सिवी। तीकी येन्देन मेटेङबुकी नोवाला वोतुप दोके तेरी च्यालाकतिवा चाङ्मा मेतुप तप्की चाङमा मेतुप च्यालाक नेसुर जोवु जुला कोन्छ्योक मेफेपी सिनी सिवी। येशू मी जुजमला जम्बुलिङला फेपुप पेला यर्दन चङ्बी नङला बप्तिस्मा लासिमा खो कोन्छ्योकला ग्युरुप यिन सिनी सिरुप ताम्ङेला तिवी दप्शे ग्यकिवी।

एसिटिजम्

Ascetism

एसिटिजमकी नोवाला वोतुप ताम्ङेतिवा नस्टिसिजमकी मुला तो मिसिङ डिकिवी। तिवी थोङदाङला जम्बुलिङकी च्यालाकतिवा ताङ जु ति मेलोवा (मेटेङ्बु) वे, नम्शीङ तिराङ टेङ्बु वे तुकक्यानी ङ्युङने ह्रुङनी, दुक्पा छेटाङ खुर्नी ताङ ङ्येनाम ह्रुङ्नी मी जुला मेलोवा जोप लाकाला सेमला लङगिवी। तिवी क्याथलिक चर्चला दोके पुमुङ चुनी छासे छेटाङ खुर्सिमा तिराङ देवाच्येनला लेप्किवी सिनी तेपा किनोक। ताम्ङे मिच्यिक्पा ति काङ वे सिसिङ फिलिपिन लुङ्बी क्याथोलिक चर्चतिवाला येशू टुङगुपने ङोसु लावु दिन्जा चाङ्माला वुतुङके मीतिवाला क्रूसला ग्येल्गिवी। अर्थोडक्स मिमाङकी चर्चतिवाला साङ तुका एसिटिक फयनतिवा चे चेयी ज्योङदेर कि ज्यिकिनोक। तुका पेतिवा ति तुजे पर्शुमकी ख्रीष्टियन लोग्युला साङ वोतुप थोङगिवी।

ख. कोन्छ्योककी थु चाङ्मा मेतेन्दुप त्वुराप ङ्यिवाकी येन्देन मेटेङ्बु

Heresy in the Second Century Denying

God the Holy Sprite

येला टिनी वोतुप त्वुराप थल्माला थेन्दुप येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवी ख्रीष्टियन तिवाला मेलोवा क्या - क्यावा देसुङ। तुकरङ क्यानी त्वुराप ङ्यिवाला साङ कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी तेन्दोकला येन्देन मेटेङ्बु लोपुपतिवा थेन्सुङ, तीला ति मोण्टानिजम् (Montanism) सिवी।

मोण्टानिजम्

Montanism

मोण्टानिजम् सिरुप येन्देन मेटेङ्बु ति मोन्टानियस सिरुप मीयीकी त्वुराप ङ्यिवाकी तिङ्माला ख्यप्टाक क्यानोक। ती सिनाङ त्वुराप तङ्बुलाके कोन्छ्योककी थु चाङ्मा ति मर्कूस सिरुप मीयीकी खङ्बी तेङङ तेला वोतुप येशूकी लोमातिवी खला पमनी फेपुप मिन सिनी ती मोण्टानियस तीकी दप्शे ग्यप्सुङ। तुकक्यानी कोन्छ्योककी थु चाङ्मा खोरे नेसुर लप्किवी सिनी तीकी सिरुप छाल्सुङ। तमा तीकी कोन्छ्योकनेमा राङ ठछ्येली ज्यल्का थोप्किवी सिनी दप्शे ग्यकिन सिरा नम्दरतिवा नम्बा बङी श्येसुङ।

ग. त्वुराप सुम्बाला कोन्छ्योककी मिङ सुमतिवा सेमला मलङगुप येन्देन मेटेङबुतिवा

Heresies in the Third Century Denying

The Three Persons

त्वुराप थल्मा ताङ ङ्यिवाला वोतुप चर्चतिवी कोन्छ्योक सुमकी कोर्ला बाइबलला टिवु तेन्दोक ति ल्यामु हाकमाकोवु तप्की तुका येन्देन मेटेङबु लोपुपतिवा फेलुप यिन। तीकी तेन्दोक ति त्वुराप सुम्बाला लेप्सिमा कोन्छ्योक सुमकी नोवाला वोतुप ति डिक्च्ये क्यानी ज्योकुप लाका गोजुवु छाल्सुङ। ती लाका लम्सु जोप तिवी नङ्ला साबेलियस (Sabellianism) सिरुप मी ति तेरी सिनाङ कोन्छ्योककी सुङथेप टिकुप मी छ्ये यिन, तीकी मोडालिस्टक मोनार्कियानिजम् (Modalistic Monarchianism) सिरुप खोरो नोवाला वोतुप ताम्ङे ति ज्यक्सुङ।

मोडालिस्टिक मोनार्कियानिजम्

Modalistic Monarchianism

मोडालिस्टिक मोनार्कियानिजम् सिरुप येन्देन मेटेङबु ति सेवेलियस सिरुप तीकी जोवु यिन। तीकी तेन्दुप ठिमला ति साबेल्लियानिजम् (Sabellianism) सिवी। तीकी कोन्छ्योक ति च्यिकरङ वे सिनी सिवी। ती कोन्छ्योक च्यिककी मिङ तीकी ठिमला वोतुप दोके पपा कोन्छ्योककी सेवु ताङ कोन्छ्योककी थु चाङ्मी ति लाका कुतुक - कुतुक क्या नङगिवी सिनी सिवी। ती ति वुतुङकी कोन्छ्योक सुमकी ठिमकी तेन्दोकला लावु यिन। कोन्छ्योककी मिङ सुमतिवाला सेमला मालावु तप्की ज्युक्ला तीकी ती ठिम तीला मेटेङबु सिनी सेमला माला। तरोङ साङ खुरुङ छासेकी कोन्छ्योकला तेन्दुप यिन सिनी हुर्तक कितुपतिवा बङी ताङ लेन ल्यामुला तेपा कितुप कोन्छ्योककी सुङथेप टिकुपतिवी दि मोडालिस्टिक सिरुप कोन्छ्योक सुमकी ठिम तिला तुकैरङ ज्यक्नी लोप्किवी। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ, कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा च्यिकरङ यिन, तुकक्यानी खोतिवा रे – रे ति कोन्छ्योक टेङ्बु यिन, यिने तिवी ती ति हाकको मुथुपी।

येशूला

कोन्छ्योक सिनी सेमला मलङगुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा

येशू

मी जुजमला फेपुप मिन सिरुप येन्देन मेटेङ्बुतिवा

थु चाङ्माला सेमला मालङगुप येन्देन मेटेङ्बु

कोन्छ्योककी मिङ सुमतिवा सेमला मलङगुप येन्देन मेटेङबु

एबियोनिजम्

Ebionism

नस्टसिजम्

(Gnosticism)

मोण्टानिजम्

(Monetarism)

मोडालिस्टिक मोनार्कियानिजम्

( Modalistic Monarchianism)

अरियानिजम्

(Arianism)

डोकेटिजम्

(Docetism)

एसेटिसिजम्

(Ascetism)

तालिका २-१ : त्वुराप थल्माने ज्यिवा सेककी येन्देन मेटेङबुतिवी कोर्ला

कोन्छ्योक सुमला सेमला मलङगु त्वुराप ज्यिवाकी

येन्देन मेटेङबुतिवा

Heresies in the Fourth Century Denying

The Trinity

तन्दा सेकला दाक्पी ल्हावु येन्देन मेटेङबुतिवी जोसालेन्सिङ थल्माकी ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला ङ्यिमा सयी सुमसेक कोन्छ्योककी सुङथेपकी नेताङ ति थराथुरा नोक। खाक्छ्येवुला त्वुराप ज्यिवासेकला यम्बा सेमकी ताम्ङे सम्बा थेन्सुङ। तीकी जोसालेन्सिङ ख्रीष्टियन तिवाला छासे मेलोवा क्यासुङ। ती मेलोवा कितुप ति अरियानिजम् (Arianism) यिनोक।

येशूला कोन्छ्योक मिन सिरुप आरियानिजम्

Arianism - Denying Jesus’ Divinity

आरियनिजम् सिरुप येन्देन मेटेङ्बुकी जोसालेन्सिङ त्वुराप ज्यिवाला वोतुप चर्चकी मीमाङ तिवा मङ यक्शायोक्शा डोप छाल्सुङ। ती येन्देन मेटेङबुकी ठिम जोप ति अरियुस (इ.स. २७०-३६६) यिन। ती ति अलेक्जेन्ड्रिया चर्चकी ग्येकेन छ्ये मीरा च्यिक यिन। तोजोपेला अलेक्जेन्ड्रियाला मिश्रा लुङ्बी यहूदीतिवा बङी देकिनोक। ती अरियुसकी यहूदी फयन सेमला गलुप तप्की पपा कोन्छ्योकला तिरङ तेपा किनोक, तमा येशूला ति कोन्छ्योक मिन सिनी ठिम सम्बा जोनोक, तीला ति ‘आरयोनिजम्’ (Arianism) सिवी। तीकी पपा कोन्छयोकला तिराङ तेपा किवी। ती अरियुसकी येशू मी दोके यिन, खो जम्बुलिङला ज्यवुतिवा तेरीकी खकी छ्ये यिन सिनी सिनोक। तीपेला आरयोनिजमकी ठिम ति छासे मिङ फेलुप नोक, तीकी जोसालेन्सिङ तन्दा त्वुरा २१ खल्जिक ताङ च्यिकला साङ ती ति लुनी नोक। तासाम पेला यहूदाकी पङ्बुतिवा (Jehovah’s Witnesses) ताङ युनिटिरियानिजम् (Unitarianism Sect) च्यिन्दप फयन छोक्पातिवी ती ठिमला तेनिन वे। तुका छोक्पाकी मीतिवी खोप्राङ ति ख्रीष्टियन यिन सिनी पङ्बु तेर्किवी, यिने कोन्छ्योक सुमला ति सेमला मालानी पपा कोन्छ्योकला तिराङ सेमला लङगिवी।

इस्लाम फयन ति आरियानिजमकी मुला छासे क्यानी डिकिवी। ती आरियानिजमकी फयन ति इस्लाम फयन गोछुवु सिनाङ गोमालाके मोहम्मद आरियानिजम (इ.स. ५७० -६३२) सिरुप तीकी ठिमला तेन्दुप लोमातिला सिरियन अर्थोडक्स चर्चला टिनी गल्नोक, तुकक्यानी इस्लाम फयन ति फेलिन गल्नोक। तीकी अल्लाहला खोरो रेन्दुप कोन्छ्योक जोप सिनाङ गोमालाके आरियानिजमला छासे सेमला गल्निङ सिन्नोक। तुकक्यानी इस्लाम फयन साङ येन्देन मेटेङ्बु लोपुप आरियनिजमकी ओङला रङ वोतुप थोङगिवी।

युनिटारियानिजम्

Unitarianism

त्वुराप च्युप्दिनकी १७ थल्माला वोतुप युनिटारियानिजमकी तन्दासेक साङ ख्रीष्टियन तिवाला छासे क्यानी येन्देन मेटेङबु लोपिन वे। युनिटारियानिजमकी ठिम ति मीला तेन्दुप मिमाङकी मुला डिकिवी। तुकक्यानी ती लेन मेटेङ्बु लोपुपतिवी कोन्छ्योक सुमकी ठिम ताङ येशू ति पुम्पेजा नाज्युङनेमा क्येनी टुङगुपने ङोसु लावु ताङ नरीकी थोक्ला ङ्येलाला लुम्बुप खाक्छ्येवु ताम्ङे तिवा सेमला मलाङगिवी। तुकराङ क्यानी तीकी बाइबलला वोतुप हाकको मुथुप माताक्पा तिवाला ति मी नासाम नेसुर वावु तिरङ यिन सिनी सिवी।

इ.स. १५१७ ला ख्रीष्टियन फयन ल्यामु च्युङगुप कोर्ला ङ्योक्टा लोङगुप (अन्दोलन) युनिटारियानिजम् एनाब्याप्टिस्ट चर्च (Anabaptist Church), प्रेसबेटेरियन चर्च (Presbyterian), कङग्रीगेसनल चर्च Congregational Church) ताङ बेलायतकी एलिङकन (Anglican Church) गो चुनोक।

युनिटारियानिजमकी ठिम जोप ति बेलयातकी जोह्नन बिडल (John Biddle, 1915-1662 A.D.) यिन। तिवी दला शुवु जम्बुलिङला मिङ फेलुप ललाइ मीतिवा दिवा रङ यिन: जोन मिल्टन इ.स. १६०८-१६७४, कवि), जोहन लक इ.स. १६३२-१७०४, ङ्येन्डक ख्येन्दा), आइज्याक न्युटन (इ. स. १६४२-१७२७, जम्बुलिङकी कोर्ला खामु वोतुप मी (बैज्ञानिक) चार्ल्स डार्बिन (इ.स. १८०९-१८८२, येर्केकी कोर्ला ताम्ङे कितुप मी खामु); तुकरङ क्यानी जम्बुलिङ च्यिक्छोक ग्येल्खप अमेरीकाकी राल्फ वाल्डो इमर्सन (इ.स. १८०३-१८८२, कवि ताङ ङ्येन्डक ख्येन्दा) ताङ जोह्नन डेवे (इ.स. १८५९-१९५२, ताङ येन्देन खामु वोतुप) तीकी साङ ती युनिटारियानिजमकी ठिमला तेन्दुप छाल्सुङ। तासाम पेला डार्बिन ताङ डेवेकी कोन्छ्योकला मेतेन्दुप कोर्ला लोप्टा तिवाला लोप्च्युङ कितुप लोप्चेनतिवा साङ युनिटारियानिजम् नेसुर तेन्दुप ठिम नेसुर रङ तेन्दुप यिन।

युनिटारियानिजमकी चर्च थल्माकी खाङ्बा ति इ.स. १७७३ ला बेलायतकी ग्येसा लण्डनला देतुप चर्चकी ग्येकेन छ्ये (पास्टर) एलिङकनकी गोचुवु यिन। त्वुराप १८ च्यप्गेला लेप्सिमा बेलायतकी म्यासेच्युट सिरुप युनिटारियानिजमकी ते छासे लाका ग्येर्पुयी कितुप छाल्नोक, तमा बेलायतला वोतुप किङ्गस च्यापल सिरुप एलिङकन चर्च ङ्यिङ्बाकी ग्येकेन छ्ये (पास्टर) जेम्स फ्रिम्यान (इ.स. १७५९-१८३५) की गोमा क्यानी इ.स. १७८७ ला युनिटारियानिजमकी चर्च थल्मा ति गो चुसुङ।

तीज्युक्ला बेलायतकी कङग्रीगेसनल चर्चतिवा साङ बङी युनिटारियानिजम चर्चकी मुला छोक्सुङ। ती तप्की तन्दा युनिटारियानिजमकी चर्च ति बेलायतकी छासेकी ख्रीष्टियन मिमङ छोक्पा ग्येर्पु च्युङनी वे। बेलायतकी म्यासेच्युटला वोतुप जम्बुलिङ लोप्टा ग्येर्पु हावाई (इ.स. १८५६) ला वोतुप हावार्ड डिभिनिटि सिरुप लोप्टा ति युनिटारियानिजमकी ठिम लोपुप खाक्छ्येवु दासा यिन। ती जम्बुलिङ लोप्टा ग्येर्पुकी दासा काङथेपला येशू ख्रीष्ट ति कोन्छ्योक रङ मिन सिन येन्देनतिवा लोप्किवी।

ती त्वुराप ज्यिवा नेसुर आरियानिजम् गोचुवु त्वुराप १६ च्युरुक लेप्सिमा युनिटारियानिजम् थेन्दुप यिन। तिवी पर्ला त्वुराप १७ च्युप्दिन ने ज्युनी त्वुराप २० खल्जीक सेकला वोतुप येन्देन खामु वोतुप ( मिल्टन लज, न्युटन, डार्बिन, डेवे) सिरुप मीतिवा यिन। तुकक्यानी जम्बुलिङकी तेरी सिनाङ लोप्टा ग्येर्पु तिवी कोन्छ्योक सुम ताङ येशूला ति कोन्छ्योक मिन सिरुप येन्देन मेटेङबु लोपुप तिवाला ओङ्युर क्यानी लोपिन वोतुप तप्की युनिटारियानिजमकी ठिम ति चो ङारछ्येवु नोक सिरुप ति दाक्पी छे कि थुप्किवी।

३

कोन्छ्योक सुमकी कोर्ला ठिम जोवु

ESTABLISHING THE DOCTRING OF

THE THINITY

त्वुराप ज्यिवाला आरियानिजम् सिरुप येन्देन मेटेङबु लोपुपतिवी छासे ओङ्ज्येन क्यावु तप्की ख्रीष्टियनतिवा यक्श्या योक्श्या गाल्सुङ। ती कलेला जोल्हामु जोपला तीपेलाकी खाक्छ्येवु दासा ङकी चर्चतिवा नेसुर वावु गोमा कितुप मीतिवा मुला रङ दासा च्यिक्ला जोम्सुङ, ती ति ख्रीष्टियन लोग्युला जोम्बुप तेरी सिनाङ छोक्पाथल्मा यिन। (ती दासा च्यिक्ला रङ जोम्बुप गोमा कितुपतिवा अलेक्जेण्ड्रिया चर्च, यरूशलेम चर्च, एन्टियोक चर्च, कन्स्टाण्टिनोपल चर्च ताङ रोमी चर्च नेसुर वावु यिनोक)

ती चर्चतिवा दक – दाक्पी ति रङगी लुक्सु, ठिम, रिक्शुङ ताङ ग्याताम कुतुक - कुतुक नोक। तुकक्यानी तिवी खोप्राङ ति येशूला तेपा कितुप च्यिकरङ यिन सिक्यासिनाङ दासा च्यिक्लारङ जोम्नी लाका कितुपला कले नोक। आरियानिजमकी छासे कोक्पु क्यासिमा चर्चला ख्येलुप कलेला चुकक्यानी जोल्हमु जो थुप्किवी सिरुप कोर्ला तिवी छासे नासाम ताङसुङ। तीज्युक्ला तिवा दासा च्यिक्लारङ जोम्नी कलेला जोल्हमु जोप छाल्सुङ। ती मुलारङ दासा च्यिक्ला जोम्बुप छोङ्दुक (जमघाट) ला ति ‘जम्बुलिङ छोक्पा (Ecumenical Council) सिनी सिवी ते तीपेलाकी येन्देन मेटेङबु लोपुपतिवी नासामला वोतुप ताम्ङे मेङ्येन्दुप कोर्ला गोमा कितुपला अलेक्जेण्ड्रियाकी अर्कबिशप, अथनासियस (इ.स. २९६-३७३) सिरुप ति गोमाला वानी तेरीला तीकी कोर्ला सुङ्श्ये ताङसुङ।

रिमुङ २-१ : थल्माला ख्रीष्टियन लोग्युला वोतुप दासा ङा की खाक्छ्येवु चर्च तिवा

क. चर्च ङाकी दासातिवा

The Five Church Districts

त्वुराप थल्माने ज्युनी त्वुराप ज्यिवासेक लुवु खाक्छ्येवु चर्च ङकी मिङतिवा दुकै वे: यरूशलेम चर्च, एन्टियोक चर्च, अलेक्जेण्ड्रिया चर्च, कन्स्टाण्टिनोपल चर्च ताङ रोमी चर्च यिन।

चर्च सिक्यावु ति चर्चकी खङ्बा मिन, ती दासाला देतुप ख्रीष्टियन तिवी कितुप डिक्जोम (सङ्गती) यिन। तुकक्यानी चर्चकी तेन्दोक टेङ्बु ति ल्यामो हाक्को ज्यितुपला ‘चर्च वोतुप दासा’ सिनी सिक्यावु ति टेके यिन।

अलेक्जेण्ड्रियाकी चर्च

Alexandrian Church

अलेक्जेण्ड्रिया चर्च ति मिश्रा लुङ्बी ल्होकी थकाला वोतुप ग्यम्छो चाकी टु ज्योकुप दासाला ख्येल्गिनोक। ती चर्च ति कोन्छ्योकला तेपा कितुप मर्कूसकी गो चुवु यिनोक। (ती चर्च ति नाम गोचुवु यिन सिरुप कोर्ला सि सि ङ्यी नोक –इ.स. ४३ - इ.स. ५८)। ती मर्कूस ति कोन्छ्योककी थोक्ला लेन ल्यामु ख्याप्टक क्यावु तप्की अलेक्जेण्ड्रिया ग्येसाला (इ.स. ६८) सेतुप यिन।

यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ ती दासाला राङ बाइबलकी कोर्ला शेवाखावा वोतुप मीतिवा जोम्नी थल्माला ठिम ङ्यिङबा बाइबल छिक्ग्युर क्यावु तप्की अलेक्जेण्ड्रिया ग्येसा ति मिङ फेलुप यिनोक। तिवा तुजे बङी अलेक्जेण्ड्रियाला देनी रङगी ग्याताम (हिब्रू ताम्ङे) ज्येतुप तप्की यहूदीतिवी थोक्ला बाइबल टडिक क्यानोक। ती ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलकी थेप छिक्ग्युर कितुपला यहूदी गोमा कितुप मी मीरा खल्सुम ताङ च्यिथम्बा ७० लोक्नी इ. पू. २८४ ने ज्युनी इ. पू. २४७ सेक याङ्ना लो खल्ज्यिक ताङ च्युप्दिन ३७ सेक थ्वानोक। ती बाइबल ति मीरा खल्सुम ताङ च्यिथम्बा ७० की छिक्ग्युर क्यावु तप्की सेप्टुवाजिण्ट (Septuagint) साङ सिवी, च्यिलासिसिङ ल्याटिन ताम्ङेला खल्सुम ताङ च्यिथम्बा ७० ला ति सेप्टुवाजिण्टा (Septuagint) सिवी।

ती पेलाने ज्युनी अलेक्जेण्ड्रियाला रिक्पा खामु ताङ शेवाखावा वोतुप ख्रीष्टियन (बिद्वान) तिवा नरी फेलुप छाल्सुङ। तीकी पर्ला क्लेमेण्ट (इ. स. १५० - २१५); ताङ ओरेगेन (इ. स. १८०- २५४); ताङ अथनासियस (इ. स. २९६ -३७३); सिरुप खाक्छ्येवु मीतिवा यिन। तिवा ति थल्माला ख्रीष्टियन फयनकी खाक्छ्येवु ठिम जोप ज्योकुप खाक्छ्येवु मीतिवा यिनोक। तीपेला अलेक्जेण्ड्रिया चर्च ति तासाम पेलाकी इजिप्सियन कप्टिक अर्थोडक्स (Egyptian Coptic Orthodox Church) चर्च यिन, तमा मिश्रा लुङ्बी ज्यिक्तेम्बा (तो मिसिङ बुङ खाल ग्ये (८० लाख) नङ्ला १०-१५% (याङ्ना बुङ खल्ज्यीक) ख्रीष्टियनतिवा ती मिमाङकी नङला ख्येल्गिवी।

यरूशलेम चर्च

Jerusalem Church

यरूशलेम चर्च ति येशूकी लोमा मीरा च्यिङ्ङीतिवी गो चुवु यिन। तिवी पर्ला खाक्छयेवु गोमा कितुप लाका ति पत्रुस ताङ याकूबकी क्यानोक। ती चर्चला ति ख्रीष्टियनतिवी लोग्युला थल्माकी चर्च सिनी ङो शेकिवी। येशू टुङगुपने ङोसु लावु ज्युक्ला खोकी लोमातिवा ङ्यिमा च्यिथम्बा सेक मर्कूसकी खङ्बी येला तेङला मोपोर क्या क्यावा देसिमा कोन्छ्योककी थु चाङ्मी ङारनेमा तिवाला बप्तिस्मा थोप्सुङ। (प्रेरित १:६ -,२:४)। थु चाङमाकी ओङ थोप्सिमा लोमातिवी कुतुक - कुतुक ग्याताम च्येङा १५ ला कोन्छ्योककी सुङ ति सुङख्याप क्यासुङ (प्रेरित २:५-१३)। पत्रुसकी सुङ ख्याप्टक क्यावु थोसिमा यहूदी थरुप तुछेन तेन्दुपला लुङ्बा नम्बा कुतुक - कुतुक नेसुर वावु मीमेलुङदुङ (प्रवासी)ला देतुप यहूदीतिवा तोङ्डा सुम ३,००० की ती छेर्मु राङ दिक्पाने सेम ग्युर्नी कोन्छ्योकला तेपा क्यासुङ (प्रेरित २:४१)।

ती ति यरूशलेमला च्युङगुप माताक्पा थल्मा यिनोक। (इ. स. ३०)। बाइबल नङ्ला ल्हासिङ थल्माला ती चर्च ति फेल्नी माङ टायि गल्सुङ (प्रेरित २:४७, ६:७)। यिने स्तिफनसला सेसिमा ती चर्चला छेटाङ ख्येल्सुङ। ती तप्की चर्चकी तेपा कितुप मीतिवा गारीगुरीकी दासातिवाला थराथुरा गल्नी टर्की लुङ्बा सेक लेप्सुङ (प्रेरित ७:५४- ८:१); तुकक्यानी यरूशलेम चर्च ति मर्के डोप छाल्सुङ।

एण्टियोक चर्च

Antioch Church

एण्टियोक चर्च ति कुरेनी नेसुर वावु सिमोन सिरुप तीकी गोमा क्यानी जोवु यिन, तीकी कलवरी लामला येशूला कल्नी सेतुप क्रूस ति खुर्टे क्यावु यिन (मर्कूस १५:२१; प्रेरित १३:१)। कुरेनी सिरुप दासा ति ल्हो अफ्रिकाकी चिप्ला ख्येल्गिवी। एन्टियोक चर्च ति सिरियाकी मीतिवा ताङ यहूदी ख्रीष्टियनतिवा डिक्नी जोवु यिन। ती यहूदीतिवा ति यरूशलेमला छेटाङ ख्येल्सिमा टोन वानी ते लेपुप यिनोक प्रेरित ८:१) ११:१९)। ती चर्चला बारनाबास ताङ सिमोन ताङ लुसियस ताङ मनेन सिरुप मीतिवी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी बुलुप लाका किनोक, तमा पावल साङ ज्युक्ला ते राङ गल्नी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी बुलुप लाका क्यानोक (प्रेरित १३: १; प्रेरित ११: २५-२६)।

ती एन्टियोक चर्चकी रङ लेन ल्यामु ख्यप्टाक कितुपला पावलला तङगुप यिन (प्रेरित १३:२-३)। तमा पावल थल्माला एन्टियोक चर्च नेसुर कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप गो चुसिमा कोन्छ्योककी पेन नङगुप दोके लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लोमातिवा जोप ताङ चर्चतिवा गो जुवुला गाल्सुङ (प्रेरित १३:४-१४:२८, इ.स. ४६-४८), खो थेङ्मा ङ्यिवाला ख्यप्टक कि गलुप कोर्ला (प्रेरित १५:३६- १८:२२, इ.स. ५०-५२), थेङ्मा सुम्बाला ख्याप्टक कि गलुप कोर्ला (प्रेरित १८:२३-२१:१६, इ.स. ५३-५७) ताङ थेङ्मा ज्यिवाला ख्यप्टक कि गलुप ति (इ.स. ६२-६७) ला यिन। ती ताम्ङेला ल्हासिङ एन्टियोक चर्च ति कन्स्टाण्टिनोपल चर्च ताङ रोमी चर्चकी खकी चर्च ग्येर्पु यिन। तन्दा ती एन्टियोक चर्च ति सिरियाकी अर्थोडक्स चर्च ( Syrian Orthodox Church) च्युङनी वे, यिने ङोनी ल्हाप यिन्सिङ ती ति टिक्पेराङ थोङगिवी।

कन्स्टाण्टिनोपल चर्च

Constantinople Church

दि चर्च ति ग्रीसकी कन्स्टाण्टिनोपल सिरुप दासाला जोवु यिन। ती चर्च ति पावलकी सुङ ख्यप्टक क्यासिमा तेपा क्यावु गिपातिवी जोवु यिन। तीज्युक्ला शरकी थकाकी चर्चकी यम्बा चर्चतिवा फेलिन डोपला खाक्छ्येवु लाका क्यासुङ। तेसुर रङ ग्रीक अर्थोडक्स चर्च (Greek Orthodox Church) जोवु यिन। ती चर्च ति इ.स. १०५४ ला शर ताङ नुपकी थकाकी चर्च पेनी गल्सिमा गोचुवु यिन।

कन्स्टाण्टिनोपल सिरुप ग्येसा ति तासामपेला टर्की लुङ्बी स्तानबुल सिरुप ग्येसा ग्येर्पुकी मिङ ङ्यिङ्बा यिन। ग्रीसकी ग्यातमला ती ग्येसा ङ्यिङ्बाला बिजाण्टियम (Byzantium) सिनी ङोशेकिनोक। इ.स. ३३० ला कन्स्टाण्टिन सिरुप ग्येल्वु थल्माकी ती ग्येसा तीला रोमी ग्येल्खपकी ग्येल्सा जोसुङ, तीज्युक्ला तीकी खोरो मिङ नेसुर ती ग्येसाला ति कन्स्टाण्टिनोपल सिनी मिङ ज्याक्सुङ। ती ग्येसाला तो मिसिङ लो टोङ्डा च्यिक १,००० सेक बिजाण्टियन सिरुप रिक्शुङ (Byzantium Culture) ति फेल्नोक। ती रिक्शुङ ति ग्रीस - रोमी ताङ ख्रीष्टियन फयनतिवा डिक्नी तेन्दुप यिन। इ.स. १४५३ ला ओट्टोमान सिरुप ग्येल्खपकी ती ग्येसा ति (इ.स. १२९९-१९२२ सेक खोरो ओङला ज्यक्नी तीकी मिङ ति पोनी स्तानबुल सिनी ज्यकुप यिन।

रोमी चर्च

Roman Church

रोमी चर्च ति येशूकी लोमा छ्ये पावलकी लोमातिवी जोवु यिन (रोमी लिवु १६ ला तिवा मीरा खल्जीक ताङ च्यिथम्बी मिङ टिनी वे)। पावलकी कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यावु दासातिवा एशिया लुङ्बा टिक्पेतिवा सिनाङ पङला ग्रीस ताङ रोम ताङ सिनाङ थकरिङ्बु स्पेन सेक फेल्नोक। पावल एशिया लुङ्बा टिक्पे तिवाला देनी कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कियी वोतुप पेला युरोप थकाला डोप ज्यल्का थोप्नोक। तमा खुरुङ डोप सिनाङ गोमाला खोरो लोमातिवाला रोमला ताङनोक (रोमी १६:१-१६)। च्यिलासिसिङ तिवा ते गल्नी चर्च गो जुशी सिरुप ति पावलकी नोवा नोक। यिन्सिनाङ तीपेला रोम ति गेल्वोङकी छासे ओङ वोतुप तप्की युरोपकी दासा यम्बा तिवाला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुपला ती चर्च ति छासे खाक्छ्येवु नोक (रोमी ग्येल्खप इ.स. ६३ - इ.स. ४७६)।

ती तप्की रोमकी चर्च ति छासे ङारछ्येवु च्युङसुङ, तमा जम्बुलिङकी चर्च छोक्पा ज्यितिवाला तीकी छासे मेलोवा ताङसुङ। ती रोमी चर्चकी खाक्छ्येवुला ख्रीष्टियन लोग्युला मरियमला सोवा देक गोकिवी सिरुप ताम्ङेला खोरो ओङज्येन नेमा शूक ग्यप्नी तीला ठिम जोनी सोवा देक च्यिसुङ। तुकक्यानी युरोप लुङ्बाला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु क्योलुप लाका ति ल्यामो क्यानी च्युङसुङ। तीकी थोक्ला तीपेलाकी रोमी ग्येल्वोङला थुचिछे ति सिराङ गोकिवी।

दे सेक्ला दाक्पी यरूशलेम चर्च ताङ एन्टियोक चर्च ताङ अलेक्जेण्ड्रिया चर्च ताङ कन्स्टाण्टिनोपल चर्च ताङ रोमी चर्चकी थल्माकी खाक्छ्येवु चर्च ङातिवा वोतुप दासा यिन सिरुप ति हाककोकिवी। ती चर्च ङातिवी नङला यरूशलेम चर्च ताङ एन्टियोक चर्च ति थल्माकी कल्वाला छछिङी वोतुप चर्च सिनी ङोशेकिवी। यिने तासाम ल्हासिङ ती चर्चतिवा टिक्पे - टिक्पे डोयी गल्नी चे चेयी मिराप तिराङ लुनी वे।

ती चर्च ङ्यिवुनेमा थराथुरा गलुपतिवी यहूदियाला वोतुप यहूदी मीमेलुङदुङ तिवा ताङ मिरिग यम्बी मीतिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका खाक्छ्येवु क्यासुङ। लेन ल्यामुकी थोक्ला छेटाङ खुरुप तप्की तन्दा सेक साङ तिवी ख्यप्टक क्यावु लेन ल्यामु ति जम्बुलिङला फेल्नी कोन्छ्योकला तेपा कितुप मीतिवा बङी च्युङनी वे (यूहन्ना १२:२४)। ती ल्हासिङ बाइबलला सिक्यावु दोके चर्चतिवा फेलिन गलुप ति दाक्पी थोङगिवी।

थल्माकी जम्बुलिङ छोक्पा ज्यितिवा

The Frist Four Ecumenical Church

तीपेला अरियुसवादकी (Arianism) यक्शा योक्शा तङगुप तप्की कलेला ख्येलुप चर्चतिवाला जोल्हमु जोपला ती चर्च ङातिवा दासा च्यिक्लारङ जोम्नी जम्बुलिङ छोक्पातिवा गोठित क्यासुङ। ती जम्बुलिङ छोक्पातिवा नेसुर केवुल क्यावु ताम्ङेतिवा नेसुर तेन्तेन क्यावु ताम्ङे तिवाला ल्यामो क्यानी ल्हासिङ तासामपेला ख्रीष्टियनकी ठिम ति चुकक्यानी जोवु यिनोक सिरुप ति दाक्पी हाककोकिवी।

नम

कनि

तेन्तेनतिवा

१

इ. स. ३२५

नाइसियाला

अरियुसकी येन्देनला माङेयन्दुप ताङ नाइसिया क्रिडककी जोवु (लोमा छ्येतिवी तेपाकी रिक)

२

इ. स. ३८१

कन्स्टाण्टिनोपलला

आरियानिजम् ताङ मोण्टानिजमकी ठिमला येन्देनला मेटेङ्बु सिनी तेन्तेन क्यानी कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोवु

३

इ. स. ४३१

एफिससला

मीतिवा तेरी दुक्टा वे सिनी तेन्तेन क्यावु ताङ मरियम ति नरीकी थोक्ला जेन्दी माक्यावु पुम्पेजा यिन, खो येशूकी आमा यिन सिनी शुवा ग्यपुप।

४

इ. स. ४५१

काल्सेदोनला

येशू मी जुजमला फेवुप कोन्छ्योक यिन सिरुप ठिम जोवु, मरियम नरीकी थोक्ला जेन्दी माक्यावु पुम्पेजा यिन, खो येशूकी आमा यिन सिनी थाक्छ्येत क्यावु

तालिका २ - २ : थल्माने ज्यिवा सेककी जम्बुलिङ छोक्पाकी कोर्ला

नाइसियाकी जम्बुलिङ छोक्पा तङ्बु

The First Ecumenical Council of Nicaea

नाइसिया कन्स्टाण्टिनोपल छोक्पा ति (तन्द टर्कीकी स्तानबुल) सिनाङ (च्यङ श्यरकी थकाला) किलोमिटर खल्सुम तङ च्यिथम्बा ७० थकरिङबु ख्येलुप ग्येसा यिन। इ. स. ३२५ ला तीपेलाकी चर्च ग्येर्पुतिवा नेसुर तो मिसिङ मीरा सयी सुम ताङ च्यप्गे ३१८ तिवा अरियुसकी येन्देन ति मेटेङ्बु यिन सिनी केन ग्यकुपला ती ग्येसाला जोम्नोक। च्यिलासिसिङ येशू ति कोन्छ्योककी ज्यवु यिन सिनी तीकी श्युक ग्यप्नोक। यिने ती जम्बुलिङ छोक्पाला तिवी ति मुद्दा ति थाक्छ्येत कि माथुपनोक च्यिलासिसिङ ती छोक्पाला अरियुसकी ओङला वोतुप छोक्पाकी मीतिवा बङी नोक।

ती छोक्पाकी नाइसिया क्रिड (Nicene Creed) सिरुप ठिमयी जोसुङ, ती ति तासामकी लोमा छ्येतिवी तेपाकी तेपाकी रिक (बिश्वासको सार) (Apostle’s Creed) सिनी ङो शेकिवी। च्यिलासिसिङ तिवी ती तेपाकी रिक नेसुर कोन्छ्योक सुमला तेपा कितुप ताङ येशूख्रीष्ट मी जुजमला फेप्नी ङोसु लावु ताम्ङेला श्युक ग्यप्नी ताम्ङे किवी। तमा रोमन क्याथोलिक चर्च ताङ (नुपकी छ्योकला वोतुप चर्च) ग्रीक अर्थोडक्स चर्च ताङ (श्यरकी थकाकी चर्च) क्यानी चर्च ङ्यी ति तिवा नेसुर ख्ये पेनी मागाला सेक्ला नाइसियाला थाक्छ्येत क्यावु तेपाकी रिकला मुलारङ सेमला लानी देसुङ। ज्युक्ला (श्यरकी थकाकी चर्च ताङ नुपकी थकाकी चर्च ति इ. स. १०५४ ला पेनी गाल्नोक)। तीज्युक्ला ख्रीष्टियन लोग्युला ल्यामु च्युङिन गल्सिमा (इ.स. १५१७) ताङ तासाम सेककी तेरी प्रोटेस्टेण्ट चर्चतिवी ती तेपाकी रिक (बिश्वासको सार) ति सेमला लङिन वे।

कन्स्टाण्टिनोपलकी क्यावु छोक्पाकी जम्बुलिङ छोक्पा ङ्यिवा

The Second Ecumenical Council of Constantinople

अरियुसकी खाँदा लाङगुप ति थिन ज्यितुपला ताङ कोन्छ्योकककी ठिम ङम्छ्युङतिवा जोपला ती खाक्छ्येवु चर्च ङाकी गोमा कितुप मीतिवा येलुङ दासा च्यिक्ला रङ जोम्सुङ। ती ति इ.स. ३८१ ला कन्स्टाण्टिनोपलला गोठित क्यावु जम्बुलिङ छोक्पा ङ्यिवा यिनोक। ते ती चर्चतिवा नेसुर वावु तो मिसिङ मी मीरा सयी छ्यिक ताङ खाल ङा १५० तिवा जोम्नोक। तीपेला अथनियस (इ. स. २९६-३७३) सिरुप यम्बा अलेक्ज्येण्ड्रिया चर्चकी गोमा कितुप मी छ्ये तीकी ती छोक्पाला खाक्छ्येवु तेन्तेन कितुप लाका क्यानोक। तमा ती छोक्पाकी अरियानिजम् (Arianism) ताङ मोण्टानिसजम् (Monetarism) ति येन्देन मेटेङबु यिन सिनी सुङख्यप कितुप ताङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम (Doctrine of the Trinity) ति जो थुप्सुङ।

एफिससकी जम्बुलिङ छोक्पा सुम्बा

The Third Ecumennical Council of Ephesus

इ.स. ४३१ ला चर्चकी दासातिवा नेसुर वावु छोक्पाकी मीतिवा सयी ङ्यी ताङ खाल ङ २५० एफिसस ग्येसाला जोम्नोक। तीला ति एफिससकी छोक्पा सिनी सिवी। (एफिसस ति तासाम पेला टर्की लुङ्बाला ख्येल्गिवी) तीपेला रोमी चर्चकी गोमा क्यानी मारियानिजम् (Arianism) सिरुप मरियमला ति कोन्छ्योक दोके जोनी तेन्देन ठिम जोप छाल्नोक, यिने तिवी तीला जोनी ज्योक ति माथुप। ती छोक्पाकी मीतिवा तेरीकी दुक्टा (Total Depravity of Mankind) सिरुप ठिमला ति सेमला लासुङ।

बांकी म्याप राख्ने खाली ठाऊ

_{रिमुङ २ – २}_{: जम्बुलिङ छोक्पा गोठित क्यावु ग्येसातिवा}

४. काल्सेदोनकी जम्बुलिङ छोक्पा ज्यिवा

The Fourth Ecumenical of Chalcedon

इ. स. ४१५ ला तीपेलाकी खाक्छ्येवु दासा ङा ५ की चर्चतिवा नेसुर वावु मीरा सयी ङा ५०० ने ज्युनी सयी टुक ६०० कन्स्टाण्टिनोपल चाला ख्येलुप काल्सेदोन सिरुप ग्येसा टिक्पेयीला जोम्नी जम्बुलिङ छोक्पा ज्यिवा ति गोठित क्यासुङ। ती छोक्पाला येशू वुतुङके कोन्छ्योक (टेङबु) ताङ मी जुजमला फेपुप यिन सिनी तेन्तेन क्यासुङ। तुकरङ क्यानी ती छोक्पाला रोमी चर्चकी गोमा क्यानी मरियम ति नरीकी थोक्ला जेन्दी माक्यावु पुम्पेजा (Perpetul Virginity of Marry) ताङ येशूकी आमा (Marry as mother of God) यिन सिरुप ठिम ति तेरीकी दोङला सेमला लासुङ । ती थाक्छ्येतुप ताम्ङे रोमन क्यथोलिक चर्चकी थोक्ला तिरङ मिन, तेरी अर्थोडक्स चर्चतिवा ग्रीक अर्थोडक्स चर्च ताङ सिरियन अर्थोडक्स चर्च ताङ रसियन अर्थोडक्स चर्चतिवा दोके वोतुप चर्चतिवी थोक्ला हरिङकी ङ्यिमासेक मरियमला चोछ्ये जोनी तीला सोवा देकुप सिनी तेन्तेन क्यासुङ।

४

तेन्देन

CONCLUSION

येला टिन वोतुप माताक्पा (घटना) तिवाला ल्हासिङ जम्बुलिङ छोक्पा ज्यितिवा गोठित क्यावु ज्युक्ला तिरङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोवु यिन सिरुप ति हाककोकिवी। ती तप्की इ. स. ३० ला ख्रीष्टियन लोग्युकी चर्च थल्मा याङ्ना यरूशलेम चर्च जोवु यिन्सिनाङ ख्रीष्टियनकी लोग्युला ल्हासिङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोपला (इ.स. ३८१) की थल्माला वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला लो सयी सुम ताङ खाल ङा ३५० सेक थ्वासुङ।

तीज्युक्ला तेरी ख्रीष्टियन मिमङतिवी कोन्छ्योक सुमकी ठिम ति सेमला लानी ती ठिमला वोतुप दोके कितुप छाल्सुङ। तासामपेला कोन्छ्योक सुमकी ठिम सेमला लङगुप ख्रीष्टियन मिमङतिवा ति रोमन क्याथोलिक चर्च (Roman Catholic Church), इजिप्टियन कप्टिक अर्थोडक्स चर्च (Egyptian Coptic Orthodox Church), इथियोपियन अर्थोडक्स चर्च (Ethiopian Orthodox church), सिरियन अर्थोडक्स चर्च ( Syrian Orthodox Church), ग्रीक अर्थोडक्स चर्च (Greek Orthodox Church), रसियन अर्थोडक्स चर्च (Russian Orthodox Church), लुथरन चर्च (Lutheran Church) एङलीकन चर्च (Anglica Church), मेथोडिस्ट चर्च Methodist Church), प्रेस्बेटेरियन चर्च (Presbyterian Church), कङ्ग्रीगेसनल चर्च (Congregational Church), सोसाइटी अफ फ्रेण्डस (Society of Friends), एसेम्बली अफ गड (Assembly of God), साल्भेसन अर्मी (Salation Army), ख्रीष्टियन एण्ड मिसेनरी एलाइन्स (Christian & Missionary Alliance), इभाञ्जेलिकल फ्री चर्च (Evangelical Free Church) यिन। तीज्युक्ला कोन्छ्योक सुमकी ठिम मेतेन्दुप ख्रीष्टियन तिवाला ति येन्देन मेटेङबु तेरुपतिवा सिनी सिरुप छाल्सुङ।

गलुप तुजेला च्युङगुप जम्बुलिङ छोक्पा ज्यीतिवी लाका ल्यामु क्यावु ति ख्रीष्टियन तिवी कोन्छ्योक सुमकी ठिमला वोतुप दोके खाक्छ्येवु ताङ मेताला मेती मेवु ठिम जोवु यिन, यिने ती छोक्पाकी जोसालेन्सिङ रोमी चर्चकी खोरो च्यु ताङ ङार नेसुर मेलोवा क्यानी जोवु मरियानिजम् (मरियमला सोवा देकुप ज्योङदेर कितुप ताङ मरियम ति नम्साङ जेन्दी माक्यावु पुम्पेजा यिन सिनी तेपा कितुप ताङ मरियम ति येशूकी आमा यिन सिरुप सिसि) दोके बाइबलला मेतुप ताम्ङेतिवा चर्चतिवा बङीला वे। रोमन क्याथोलिक चर्च ताङ अर्थोडक्स चर्चतिवी तरोङ साङ मरियमला सोवा देकुप ताङ मरियम ति कोन्छ्योक ताङ मीकी पर्ला तम्जी डिकुप यिन सिनी सेमला लङिन वे। यिन्सिनाङ ख्रीष्टियनकी लोग्युला ग्युर्वा च्युङगुप ज्युक्ला थेन्दुप प्रोटेस्टेन तिवी तुका ठिम तिवाला ङ्योक्टा लोङगिवी। तिवी कोन्छ्योक सुमकी ठिमला ति सेमला लासुङ, यिने मारियनिजमकी ठिमला ति सेमला मालासुङ।

देसेक ति दाक्पी ख्रीष्टियन फयनकी खाक्छ्येवु तेन्दोक ताङ कोन्छ्योक सुमकी ठिम ताङ यम्बा ठिमतिवी कोर्ला ताम्ङे क्यायी। त दाक्पु च्यिला कोन्छ्योक सुमकी मीतिवाला ज्यसुङ, चुकक्यानी कोन्छ्योककी मी लोग्युला लाका क्या नाङसुङ, तमा जम्बुलिङ ज्यङगुप पेलाने ज्युनी मी लोग्युला छ्यरुप कोन्छ्योककी नोवा ताङ छ्यर्शी ताङ मिङग्युल काङ यिन सिरुप खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवी कोर्ला ल्यामो क्यानी हाककोवा कितुप।

“... ङ्ये पुज्युङ पुमतिवाला थाकरिङबो जम्बुलिङकी फला गारीने ज्युनी टिनीशोक, सु - सुला ङ्ये मिङ नेसुर ङ्ये मोवाकी थोक्ला कतङवे, तिवी छुल ति ङ्ये रङ जोवु यिन (यशैया ४३:६-७)।

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी

लिवु सुम ३

THE PURPOSE OF THE CREATION

CHAPTER 3

ङोशी

बाइबलला छ्य तेन्दुप जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी ति काङ यिन? तेरी च्यालाककी कोन्छ्योकला सोवा देकुप

थोङगुप मीतिवा कोन्छ्योककी छ्यकला वोतुप तेन्तेन यिन

१

ङोशी

INTRODUCTION

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप पेला खोकी मुला छ्यर्शी टेङ्बु नोक (हितोपदेश १६:४), ती छ्यर्शी ति नरीकी थोक्ला वे (लुथेप ३३:११)। कोन्छ्योककी दि जम्बुलिङला छ्यर्शी मेता क्यानी तेर्मेला ज्यवु मिन। (यशैया ४५:१८)। खोला सोवा ताङ मोवा ङ्येतुपला यिन (यशैया ४३:६-७,२१; रोमी ९:५; कलस्सी १:१६; तमा खोरे ज्यवुतिवाला च्यम्बा कितुपला ताङ तीला गा कितुपला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यवु यिन उत्पत्ति ६:८; लुथेप १४७:११; लूका २:१४; एफिसी ५:१०; हिब्रू ११:६)।

तेरी मीतिवा गा ताङ किर्मी मीजी क्योङगुप नोकिवी, ती तप्की तिकी नोर टोङ्बा, ताङदेन, चिताङ ङार, ओङग्युर, मिछाङ ल्यामु, येन्देन, डेल्वा, छ्यक्तक ताङ मीजी ल्यामुतिवा ङ्येतुप छोल्गिवी। यिने तुका जम्बुलिङकी ताम्ङेतिवा छोलुप ति खाशे कोम्बा लावु दोके यिन। तुका च्यालाकतिवा दाक्पी ओङ्ला वोतुप दोके थोङगिवी, तमा तिवी तिङ्ला तिङ ङ्यासिङ दाक्पु ती नेसुर थकरिङ्बु डिवी। तीकी तेन्दोक ति काङ यिन सिसिङ जम्बुलिङकी गा ताङ किर्मु सिरुप ति उकुरच्यिक तिरङ यिन, तमा ती ति नरीकी थोक्ला मुलुवी। ती जिनोक जोप गा ताङ लोदिमु ति छोल्सा लेन्सिङ मीतिवा काङसाङ किमुथुपु ताङ येन छ्येतुप गल्नी सिन्गिवी। तमा ङ्यिम्जिक दि मीजी नेसुर कुतुक गल्सिमा तिराङ ‘मीजी ति काङ साङ मिनोक सिनी तीकी हाककोकिवी, तमा तीकी ती ताम्ङे ति सेमला लङगिवी। चुका तीकी कोन्छ्योककी ज्यावु तेन्दोक हाकमोकोवे, ती ति तिङ्माला दि जम्बुलिङने केनी डोप पेला लेप्सिमा ती ताम्ङेला ङ्येन्गिवी।

दि जम्बुलिङकी नोर टोङ्बा, तङदेन, ङार, मिछाङ, येन्देन ङ्येतुप, मीजी ल्यामु च्यिन्दप तेरी ताम्ङेतिवा मी जोवु यिन। दि ताम्ङेतिवा दाक्पी मीजीला खाक्छ्येवु दोके थोङगिवी। यिन्सिनाङ चुका ख्रीष्टियनकी कोन्छ्योकला सिनाङ तुका ताम्ङे तिवाला मङ खाक्छ्येवु यिन सिनी तीला रेवा ताङ मोवा किवे, तीकी वुतुङके कुला छ्यो तङगुप यिन। ख्रीष्टियनतिवी तुक कितुप ति कुला तेन्दुप दोके यिन सिनी बाइबलला टिनी वे। कोन्छ्योकला तेपा मिकिवुतिवी ‘कुला तेन्दुप’ लाका किवी, तमा तिवा जम्बुलिङकी च्यालाक तिवाला नासाम तङ्नी जम्बुलिङला गा कितुप नोकिवी।

यिने ख्रीष्टियन तिवी कुला तेन्सिङ नम्साङ गा मोलोङगी। च्यिलासिसिङ ती कुतिवी ख्रीष्टियन तिवाला नम्साङ गा लोङ मुथुपी, बोरु तीकी याङ तिवाला ना डोप दासाला क्यल्नी ना तोङगिवी। तुकक्यानी नरीकी - नरी छे काङ कुतिवाला तेन्दुप क्युर्नी ज्योक सिनी ख्रीष्टियन तिवाला बाइबलकी लोप्किवी। च्यिलासिसिङ तिङमाला तीकी तिवाला सेम कोलुपला क्योल्गिवी। सेम कोल गोवु ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ जम्बुलिङला वोतुप पेला ख्रीष्टियनतिवा बङीकी ती ताम्ङेला मेङ्येन्दिवी।

यिन्सिङ ख्रीष्टियनतिवी मीजीला चुका ताम्ङेकी वुतुङके लोदिमु जो थुप्किवी? जम्बुलिङ ज्यङगु कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ति दिकी टिलेन यिन। चोवो कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ति खोला सोवा ताङ मोवा देकुपला यिन (यशैया ४३:६-७,२१; रोमी ९:५; कलस्सी १:१६)। ती कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङनी दाक्पुला वुतुङकी गा ङ्ये थुप्शि सिरुप ति खोकी नोवा यिन। खोकी रङ दाक्पुला ती गा नङगुप तप्की दि लोदिमु ति मी नोवाला वोतुप सिनाङ येलाकी ताम्ङे यिन, दि ति छासेकी खाक्छ्येवु ताङ नरीकी - नरी लुवु वे।

बाइबलला ल्हासिङ कोन्छ्योकला तेपा कितुप मीतिवा चेयीकी तिराङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यावु छ्यर्शीकी कोर्ला ताम्ङे किवी। त दाक्पु दि लिवुला बाइबलला सिक्यावु दोके मिजी क्योङगुप कोर्ला ताम्ङे कितुप। ती जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी कोर्ला हाक्कोनी ती दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा ति मोलाम थोपुप यिनो।

२

बाइबलला छ्या तेन्दुप जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी

THE PUREPOSE OF CREATION REVEALED

IN THE BIBLE

कोन्छ्योककी सुङ बाइबल नेसुर कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ति ल्यामो हाककोवु क्यानी लाप्नी वे। तीकी कोर्ला इ.पू. ७०० चोयीला लुङतेम्बा यशैयाला कोन्छ्योककी सुङनी वे। (यशैया ४३:६-७,२१) ताङ ठिम सम्बा प्रेरितकी थेपला ल्हासिङ ती ताम्ङे ति पावलला (इ.स. ५-६८) सुङ नाङसुङ। येलुङ खोकी ती जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ति चुकक्यानी छेसुङ सिरुप कोर्ला खोङ्तेर्मु वोतुप मीतिवाला सुङनी वे। त दाक्पु तीकी कोर्ला ल्हाप।

जम्बुलिङ ति कोन्छ्योककी मोवाकी थोक्ला ज्यावु यिन

Created for the Glory of God

कोन्छ्योककी खोरे गिपातिवा ज्यङगुप तेन्दोक ति खोकी खोरे लुङतेम्बा यशैयाला “...ङ्ये पुज्युङ पुमतिवाला थाकरिङ्बो जम्बुलिङकी फला गारीने ज्युनी टिन शोक, सु सुला ङ्ये मिङ नेसुर ङ्ये मोवाकी थोक्ला कतङवे, तिवी छुल ति ङ्ये रङ जोवु यिन (यशैया ४३:६-७)। “तिवी ङला सोवा तेक्नी ङ्ये थोक्ला सुङख्यप किशी सिनी तिवाला ङरा थोक्ला जोवु यिन” (यशैया ४३:२१)।

तेरी च्यालाकतिवा ङरा राङ जोवु यिन सिनी कोन्छ्योककी पावलला सुङसुङ। “...ख्रीष्ट साङ जुजमला तिवी गिपाकी तिराङ यिन, चोछ्येवु कोन्छ्योकला कल्वने ज्युनी कल्वासेक सोवा वुङशी” रोमी ९:५ इ.स. ५७)। “च्यिलासिसिङ खोकी मिङला येशू ख्रीष्टनेसुर तेरी च्यालक ज्यवु यिन ल्हेयुल ताङ जम्बुलिङ ताङ जम्बुलिङ खकी तेरी थोङगुप मोथोङगुप च्यालाकतिवा ग्येल्ठिकतिवा यिन्शी, ओङज्येनतिवा यिन्शी, चोछ्येवुतिवा यिन्शी, ओङग्युरतिवा यिन्शी, तेरी च्यालाकतिवा येशू नेसुर रङ खोकी थोक्ला ज्यावु यिन (कलस्सी १:१६, इ.स. ६०)।

लुङ्तेम्बा यशैया ताङ पावलला कोन्छ्योककी काङ सुङनोक सिनी दाक्पी रासिङ जम्बुलिङ ज्याङगुप कोन्छ्योककी राङ मी ताङ यम्बा तेरी च्यालाकतिवा ज्यावु ति ल्यामो क्यानी हाककोकिवी। खोकी तेरी च्यालाकतिवा खोरे मोवाकी थोक्ला ज्यावु यिन। खोकी जम्बुलिङ ज्यावु छ्यर्शी ति काङ यिन सिसिङ खोकी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवा नेसुर खोला राङ मोवा तङदेन, सोवा, शेसु बुलुप ताङ येर देकुप ताङ छ्यक छोल्शी सिनी यिन। खोकी ज्यवु च्यालाकतिवी तुक क्यावु ति कोन्छ्योकला गा लङगिवी। तुकक्यानी कोन्छ्योकला गा लोङगुपला रङ खोकी तेरी च्यालाकतिवा ज्यवु यिन (उत्पत्ति ६:८; लुथेप १४७:११; लूका २:१४; एफिसी ५:१०; हिब्रू ११:६)।

लुङतेम्बा यशैया ताङ पावल तिराङ मिन, यम्बा मीतिवा बङीकी तेपा क्यानी खोरो मीककी रङ च्यालाक नम्बा बङीकी कोन्छ्योकला सोवा तेकुप थोङनोक। तीवी पर्ला दाऊद ती पङबु मीरा च्यिक यिन, तीकी टिवु लुथेपतिवा बङकी नाङला जम्बुलिङकी तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा तेकुप ताङ मोवा क्यावु थुङछ्योल तिवी कोर्ला टिनी वे (लुथेप १४८:१-१४)। जम्बुलिङला वोतुप नवा नाजुम कर्मातिवा ताङ हल्गीतिवा ताङ मीतिवा ताङ तेरी सेन्बु वोतुप सेम्जेनतिवा लङ्बु, सेङ्गी, तकतिवा, ङ्य बोम्बुतिवा, ङ्य ठेमेतिवा ताङ तेरी परकी च्यतिवा, बुतिवा, मेन्दोकतिवा, दोङ्बुतिवा, बु ठेमेतिवा ताङ सेन्बु वोतुप सेम्जेनतिवा तेरी ताङ थल्दुक ताङ थला ताङ दो रम्बु ताङ सेन्बु मेतुप च्यालाक वुर्तुक ताङ येर्ज्यु ताङ खातिवा ताङ जम्बुलिङला ज्यावु च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा तेकुप ताङ खोला गा लाङगुप ति खोरो तेपा नेसुर थोङनोक (आमोस ४:१३)। तुकराङ क्यानी जम्बुलिङ सुम्बाकी लेन्जीतिवा ताङ जम्बुलिङकी दिङला देतुप (कोन्छ्योककी ज्यावु) सेम्जेनतिवा तेरीला कोन्छ्योककी खोरुङला सोवा देक्शी सिनी ज्यावु यिन।

तीकी कोर्ला येशूकी लोमा यूहन्नाकी साङ तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी मोवाकी थोक्ला ज्यावु यिन सिरुप पङबु ति दुक सिनी बिन वे। “ओ ङ्यिरा चोवो कोन्छ्योक, कोन्छ्योक याङ मोवा तङदेन ताङ ङर लङछ्योवु वे, च्यिलासिसिङ तेरी च्यालाक ति ख्योरे रङ ज्यवु यिन, तमा ती ति ख्योरे नोवाला वोतुप दोके तेरी मिरापला वासुङ (ज्यल्का ४:११)। “तमा देवाच्येनला ताङ जम्बुलिङला ताङ जम्बुलिङकी वोक्ला ताङ ग्यम्छो ताङ ते वोतुप तेरी वु वोतुप सेम्जेनकी दुक सिक्यावु ति ङ्ये थोङसुङ, ‘ग्येल्ठिकला ज्युनी वोतुप ताङ लुकरुकला सोवा, तङदेन, मोवा ताङ ङार ति नरीकी - नरी वुङ्शी” (ज्यल्का ५:१३)।

तेरी ग्येल्खपतिवा, मीतिवा, लुङबातिवा, ग्याताम लपुप छोक्पातिवा ति कोन्छ्योकला सोवा देकुपला ज्यवु यिन सिनी बाइबलकी नाङ्ला टिनी वोतुप दाक्पी थोङगिवी (१ इतिहास १६:२४, २८, लुथेप ९६:७)। यशैयाकी दुक सिनी च्यर ग्यप्सुङ, “चोवो कोन्छ्योककी थोक्ला लु सम्बायी लो, जम्बुलिङकी फला गरीने ज्युनी खोला सोवा तेक, ओ ग्यम्छ्यो ताङ ग्यम्छयोकी नङला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा, ओ ग्यम्छ्योकी पर्ला वोतुप दासा सा कम्बु ताङ ते देतुप तेरी मीतिवा” (यशैया ४२:१०)। कोन्छ्योककी मिङ ताङ मोवा ति जम्बुलिङकी फला गारीसेक लेप्किवी सिरुप कोर्ला दाऊदकी दुक सिनी लु लासुङ (लुथेप ४८:१०; ६६:४; ६७:३; १०२:१५; १७:१)। तीकी तेन्दोक ति तेरी ग्येल्खपतिवा, तेरी मिरिगतिवा, तेरी मीतिवा ताङ तेरी ग्येल्वुतिवा सिक्यावु यिन। ग्येल्खप च्यिक तिरङ मिन, तेरी जम्बुलिङकी ग्येल्खपतिवा कोन्छ्योकला सोवा देकुपला ज्यावु यिन।

तीकी कोर्ला लोमा छ्ये यूहन्नाकी साङ तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी ठछ्येली छ्य तेन नङगुप यिन। च्यिलासिसिङ खोकी जम्बुलिङ ज्याङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके तेरी ग्येल्खपतिवा ह्रोकिवी, तमा तिवी कोन्छ्योकला मोवा किवी। “तीज्युक्ला सी साङ ङो मुथुप मी मङ्छ्योक मज्य कर्मु कोन्नी लकला खजुरकी येल्का खुर्नी ग्येल्ठिक ताङ लुकरुककी चिप्ला लानी देतुप ति ङ्ये थोङसुङ। तिवा ति तेरी मिरिग ताङ गिपातिवा, ग्याताम लपुप मीतिवा नेसुर वावु यिनोक। तिवी “ग्येल्ठिकला ज्युवु दाक्पी कोन्छ्योक ताङ लुकरुककी थर्वा नङगिवी” सिनी थोर ग्यप्सुङ। “तमा ग्येल्ठिक ताङ छ्योकी ग्येकेनतिवा ताङ सेन्बु वोतुप सेम्जेन ज्यीतिवी गारीगुरीला देवाच्येनकी लेन्जीतिवा तेरी लासुङ। तीज्युक्ला ग्येल्ठिककी चिप्ला खवुतुङ्मा देनी “आमेन! दाक्पी कोन्छ्योकला सोवा ताङ मोवा ताङ रिक्पा ताङ थुचिछे ताङ तङदेन ताङ ङार ताङ ओङ्छ्या ति नरीकी नरी वुङ्शी आमिन!” सिनी कोन्छ्योकला शावा क्यासुङ (ज्यल्का ७:९-१२)।

वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ कोन्छ्योककी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी मिराप ति जम्बुलिङ छ्यर्शी यिन। यिने मङशोक मीतिवी ती जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ति टोक ज्येनी वे। टेङगा डेवा ताङ ङार ताङ ओङछ्या ताङ तङदेन ताङ छ्ये ताङ येन्देन ङ्येतुप ताङ जु ल्यामु च्युङगुप ताङ ग्युर्वा च्युङनी देतुप ताङ चेयी पारसेक तिरङ लुवु ताम्ङेतिवा नेसुर तिवी खोप्राङला गा लोङगुप छोल्गिवी। यम्बा ताम्ङे दुक्टा ति काङ यिन सिसिङ ललाइ ख्रीष्टियनतिवी सेम लोदिमु ताङ सेमला तङदेन ताङ लम्सु डोप ताङ सिक्यावु दोके च्युङगुप ताङ सेमला रिक्पा ताङ सेमला शरुप च्यालाकतिवा छोलिन सिरा कोन्छ्योक नेमा ख्यप्सङ छोलुपला तिराङ मोपोर किवी। तुक कितुप ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मिकिवु यिन।

जम्बुलिङकी तेपा मिकिवु मीतिवा तुका परकी मीजी क्योङगुप ङ्येसिङ गा किवी। दोजो ख्रीष्टियनतिवी साङ तुकक्यानी मीजी क्योङगुप छल्सिङ तिवी मीजी ति तेर्मे ताङ तेन्दोक मेतुप डिवी (यूहन्ना १५:१९; १ यूहन्ना ४:५-६)। कोन्छ्योककी गिपातिवी मोपोर कितुप ताङ खोकी सुङ लोपुप ताङ खोला सोवा ताङ मोवा कितुप ताङ लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यानी कोन्छ्योककी ग्येल्खप फेल ज्यितुप लाकाला शुसिङ तिरङ तिवाला जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकनेमा वुतुङकी सेम किर्मु ताङ लोदिमु ताङ रेवा ताङ गा च्युङनी तीकी कोर्ला ङ्यम्ङयुङ कि थुप्किवी।

सुला

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी

कोन्छ्योककी लुङतेम्बा (यशैयाला) सुङगुप

...ङ्ये पुज्युङ पुमतिवाला थाकरिङ्बो जम्बुलिङकी फला गारीने टिनी शोक, सु सुला ङ्ये मिङ नेसुर ङ्ये मोवाकी थोक्ला कतङवे, तिवी छुल ति ङ्ये रङ जोवु यिन (यशैया ४३:६-७)।

... ङला सोवा देकुप ताङ सुङख्यप कितुपला तिवाला ङे जोवु यिन (यशैया ४३:२१)

च्यिलासिसङ खोकी रङ तेरी जम्बुलिङ ताङ जम्बुलिङकी तेङला वोतुप थोङगुप मोथोङगुप च्यालाकतिवा, ग्येल्ठिकतिवा, ओङछ्यातिवा, छ्येतिवा, ओङतिवा, तेरी खोकी रङ खोरे थोक्ला ज्यवु यिन (कलस्सी १:१६)।

तेरी च्यालाकतिवा (पावलला)

चेक तेतुप

ख्रीष्ट साङ जुममला तिवी गिपाकी तिरङ यिन, तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योकला नरीकी - नरी सोवा वुङ्शी आमेन (रोमी ९:५)

तालिका ३ -१ : जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी

कोन्छ्योकला मोवा

The Glory of God

कोन्छ्योककी तेरी च्यालाकतिवा ताङ खोकी गिपा तिवाला खोरे मोवाकी थोक्ला ज्यसुङ। तुकै यिन्सिङ ‘कोन्छ्योककी मोवा’ सिक्यावु ति काङ यिन? कोन्छ्योककी सिक्यावु ति तीकी रिङदुङ ताङ श्याङ ताङ थुचे ताङ तिङ्मु ति मिच्यिक्पा वे। तुकक्यानी मी रिक्पाकी तीला हाकको थुपुप कले वोसिनाङ मला टिनी वोतुप तालीका दिनतिवा नेसुर दाक्पी तीकी तेन्दोक ति हाकको थुप्किवी।

थल्मा : कोन्छ्योककी मोवाला ति खोकी खाक्छ्येवु लाकाकी कोर्ला ताम्ङे कि थुप्किवी। खोकी मोवा सिक्यावु ति खोकी छासे खाक्छ्येवु लाका च्यिक यिन, ती ति खोकी थोक्ला तिरङ यिन। खो तेरी सिनाङ चोछ्ये वे (लुथेप ११३:४; १४८:१३) खोला तिराङ नरीकी नरी मोवा किवी (१ तिमोथी १:१७; यहूदा १:२५)। तुकक्यानी खोकी मिरिग यम्बाकी मीतिवाला नम्साङ यम्बा ल्हा तङ ल्हमु तिवाला मोवा कि मिज्यिवी (यशैया ४२:८; ४८:११)। तरोङ यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ खुरुङला कोन्छ्योक दोके चोछ्ये यिन सिनी खोकी मोवा कुन कितुपतिवाला शेप छ्यर्पा ङ्येकिवी (यशैया १४:१२-२०)।

ङ्यिवा : कोन्छ्योककी मोवाला ति तुजे ताङ दासा ल्हानी ताम्ङे किवी। च्यिलासिसिङ तेरी जम्बुलिङ ताङ नम्खाला कोन्छ्योककी मोवा वे (लुथेप ७२:१९; यशैया ६३:३; हबकूब ३:३)। तेरी जम्बुलिङ ति कोन्छ्योककी मोवाकी क्येङनी वे (लुथेप ५७:५;११; १०८:५)। तुकक्यानी कोन्छ्योककी मोवा ति दासा ताङ तुजे सिनाङ फीला ङो मुथुपु क्यानी वे, तमा नरीकी - नरी तिङ्मा सेक लुकिवी (रोमी ११:३६; १ पत्रुस ४:११; यहूदा १:२५, ज्यल्का १:६)। यहोवा कोन्छ्योक येशूकी मोशा ताङ मुला अराउरा सिरुप पेला खोकी मोशाला “चुकक्यानी ङ ङोसु नोके, चुकक्यानी ङ्ये मोवाकी जम्बुलिङ क्यङनी वे” सिनी सुङसुङ (गन्ती १४:२१)। दाऊदकी साङ, “चोवो कोन्छ्योककी मिङला तन्दाने ज्युनी नरीकी नरी सोवा वुङ्शी! ङ्यिमा श्यर्ने ज्युनी ङ्यिमा गातासेक चोवा कोन्छ्योककी मिङला सोवा देक गोकिवी” सिनी येशूला सोवा तेक्सुङ (लुथेप ११३:२-३)।

सुम्बा : तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा देक्नी खोकी कोर्ला सुङख्यप किवी। तुकक्यानी दाऊदकी साङ “नाम्की साङ चोवो कोन्छ्योकला सोवा देकिवी, तमा कर्मा ताङ कर्छ्योकतिवी साङ खोकी छ्यककी लक्सीकी कोर्ला सोवा ताम्ङे किवी” सिनी सिक्या वे (लुथेप १९:१)। तुकरङ क्यानी लुथेप ९७:६ ला साङ “देवाच्येनकी साङ खोकी फयनकी कोर्ला सुङख्यप किवी, तेरी मीतिवी खोकी मोवाकी थोक्ला ज्यल्का थोङगिवी।” तुकक्यानी तेरी च्यालाककी खोकी मोवाकी थोक्ला सुङख्यप क्यावु थोङसिमा कोन्छ्योक गा किवी सिनी दाऊदकी टिनी वे (लुथेप १०४:३१; १४७:११)।

ज्यिवा : कोन्छ्योककी सुमला वोतुप खोकी मोवा ति खाक्छ्येवु वे सिनी बाइबलकी सिवी। येशू ति कोन्छ्योककी मोवाकी वोसिर यिन, तमा कोन्छ्योककी जुजम ति खोकी ठछ्येली छ्यादेन्गिवी सिनी बाइबलकी नङला टिनी वे (२ कोरिन्थी ४:४; हिब्रू १:३)। कोन्छ्योकला सी साङ थोङ मुथुपी (यूहन्ना १:१८; १ तिमोथी ६:१६; १ यूहन्ना ४:१२)। येशु ख्रीष्ट नेसुर तिरङ मीतिवी कोन्छ्योकला थोङ थुप्किवी। ती तप्की “सी ङला थोङवे, तीकी पपा कोन्छ्योकला थोङगुप यिन” सिनी येशूकी सुङगिवी (यूहन्ना १४:९)। येलुङ येशूकी यूहन्नाला “कोन्छ्योककी मोवाकी वोसिर ति ङ राङ यिन” सिनी यूहन्नाला लाम नाङसुङ (ज्यल्का २१:२३)।

ती वोसिर ति गोमालाके जम्बुलिङ तेरीला क्येङनी नोक, यिने तेरी मीतिवी ती वोसिर ति थोङ मुथुपी, कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु गिपा चे - चेयीकी तिराङ थोङ थुप्किवी। तमा तिवी ती वोसिरकी मोवा थोङ माथुपु तिवाला ङोशे ज्यितुप लाका किवी। ठिम ङ्यिङबा बाइबलला ल्हासिङ तिकी पङबु ति इस्राएलीतिवा यिन्दुप ति हाककोकिवी। कोन्छ्योककी खोरे मोवा ति मिरिग यम्बाकी मीतिवाला छ्या देन्दुप लाका ति इस्राएलीतिवाला किज्यितुप सिनी छ्यर्शि जो नाङगुप यिन (यशैया ४६:१३; ४९:३; ६०:२१; ६१:३)। ती लाकाकी थोक्ला कोन्छ्योककी खाक्छ्येवुला ठिम ङ्यिङ्बाला वोतुप अब्राहाम, मोशा ताङ दाऊदला पेन नङगुप यिन। तमा ठिम ङ्यिङबा बाइबल नङ्ला ति येशूकी लोमा मीरा चेयी तिवा नेसुर कोन्छ्योककी मोवाकी वोसिर ति जम्बुलिङकी मीतिवी थोक्ला छ्या तेन वे। ती लाका ति चुका मी लाका ताङ ङारकी कि मुथुपी, कोन्छ्योककी कटिन नेसुर तिराङ तुका मीतिवाला पेन नङगुप यिन।

ङवा :मी दिक्पी ठिलेन च्योलुपला येशू क्रूसला टुङगुप माताक्पा ति कोन्छ्योककी मोवा च्युङनी छ्या तेन वे। येशू दि जम्बुलिङला मी जुजमला ज्यिन्बा च्युङगुपला फेपुप यिन। खो क्रूसला टुङगुप माताक्पा नेसुर खोला मोवा च्युङ्नी वे (लुका २४:२६; यूहन्ना ७:४९; १२:१६)। तीपेला खोकी पपा कोन्छ्योकला साङ मोवा च्युङगुप यिन (यूहन्ना १७:१)। ती मोवाकी वोसिर ति मिरिग यम्बाकी मीतिवी थोक्ला वोसिर येशूकी ग्यक च्यिनी वे (यशैया ४२:६; लुका २:३२)। कोन्छ्योककी गोमालाके थाक्छ्येन नङगुप गिपातिवी ख्रीष्टकी मोवा वोतुप वोसिरला थोङगिवी (२ कोरिन्थी ४:४-६), तमा तिवी ती वोसिर ति मिरग यम्बाकी मीतिवी लुङबाला फेल ज्यितुपला कोन्छ्योककी नरी तिवाला दाल्जा किटे किवी (प्रेरित १३:४७-४८)। तुकै च्युङगिवी सिनी लुङतेम्बा हबकूबकी दुकसिनी नम्दर शेन वे, “ग्यम्छोला छ्यी कोरुप दोके जम्बुलिङ ति कोन्छ्योककी मोवाकी क्येङगिवी” (हबकूक २:१४)।

काङ यिन्सिनङ येशूकी छेटाङ - दुङल खुर्नी मी दिक्पी थोक्ला ज्यिन्बा च्युङनी खोरे मोवा ति छ्या तेन्सुङ। तुकक्यानी दोजो दाक्पी साङ ती मोवा ति ङ्येतुप यिन्सिङ खोकी दोके पङबु च्युङ गोकिवी (यूहन्ना २१:१९; रोमी १७:१८; २ कोरिन्थी ४:१७; १ पत्रुस १:७; ४:१४)। मीतिवा बङीला खोकी मोवा थोप ज्यितुपला खोकी छेटाङ दुङल - खुर्नी खो टेङ्बु वोतुप च्युङसुङ (हिब्रू २:१०)।

तुकरङ क्यानी चुका मी ति जम्बुलिङकी थोक्ला छः दोके च्युङगुपला गोमाला शिनी जम्बुलिङकी थोक्ला छाः दोके च्युङ गोकिवी सिनी येशूकी खोरे लोमातिवाला पम्दोकला टोङगुप नङगुप पेला लाम नाङसुङ। चुका मी ति वोसिर ग्यकुप दोके च्युङगिवे, तीकी कोन्छ्योकला मोवा किवी (मत्ती ५:१३-१६)। यम्बा छिकला सिगोवु यिन्सिङ दाक्पु येशूकी थोक्ला रङगी दुक्पा (क्रूस) खुर्नी ज्यिन्बा च्युङगिवी सिसिङ ती येशूकी मोवा वोतुप वोसिर ति दाक्पी मीजीला फेप्किवी (मत्ती १६:२४)। दाक्पी मीजीला ती वोसिर वासिमा शैतानकी ङार ति दाक्पी मीजी नेसुर टोनी डिवी, तमा दाक्पु ङारछ्येवु च्युङनी कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका कि थुपुप मीतिवा च्युङगिवी।

टुक्पा : कोन्छ्योककी मोवा रङगी सेमला वोतुप खोकी गिपातिवी फयनकी थोक्ला लाका ल्यामु कितुपला चाङ्मा ताङ टेङबु च्युङ् गोकिवी। तिवी सेमला फयन वोतुप च्युङसिमा तिराङ तिवी मीजी नेमा कोन्छ्योकला मोवा ताङ सोवा च्युङगिवी, तमा खो गा किवी (फिलिप्पी १:११)। कोन्छ्योककी गिपातिवा च्यिककी च्यिकला च्यम्बा क्यानी खोकी थोक्ला शब्जी कितुप पेला कोन्छ्योकला मोवा च्युङगिवी (१ पत्रुस ४:७-११)। तमा तिवी काङ क्यासिनाङ ती ति मी थोक्ला मिन, यिने सेमगी दिङने ज्युनी कोन्छ्योककी थोक्ला किवी (कलस्सी ३:२३)। तमा तिवी सोसिनाङ थुसिनाङ काङ क्यासिनाङ कोन्छ्योकला सोवा देकुप थोक्ला किवी (१ कोरिन्थी १०:३१)।

दिन्बा :कोन्छ्योककी गिपा खोङतेर्मु तिवी ज्युक्थमाला वुङगुप कोन्छ्योककी ग्यल्खपनेमा थोपुप मोवाकी कोर्ला खोला मोवा क्यानी वे। सी कोन्छ्योकला मोवा किवे, तिवाला कोन्छ्योकनेमा मोवा थोप्किवी (दानिएल १२:३; यूहन्ना १३:३२; २ थेसलोनिकी १:१२)। दि जम्बुलिङला थर्वाकी लाका ताङ ठिम तोङगुप लाका सिन्सिमा कोन्छ्योककी गिपातिवा देवाच्येन सम्बा ताङ यरूशलेम सम्बाला शुकुप ङ्येकिवी, तमा तीपेला तिवा दाक - दाक्पुला थोपुप मोवा ताङ क्यानी ते शुकिवी (ज्यल्का २१:२४)। तुकक्यानी कोन्छ्योककी मोवा च्युङ्नी खोकी मोलाम नङगुप पुज्युङ पुम च्युङगुपला दाक्पी जम्बुलिङ ज्यवु छ्यर्शीला वोतुप दोके लाम टेङ्बुला मीजी क्योङगुप ति हाककोवु ताङ ङकला ज्योक गोकिवी, तमा ती दोके मीजी क्योङ गोकिवी। ती लाम टेङ्बु ति काङ यिन सिरुप ति दाक्पु यम्बा खण्डला साङ ल्हाप।

३

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप मीजी ति काङ यिन?

WHAT IS ALIFEACCORDING TO THE PURPOSE OF CREATION?

लुङतेम्बा यशैया ताङ पावलकी लापुप दोके (यशैया ४३:६-७,२१; रोमी ९:५; कलस्सी १:१६; जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके दाक्पी कोन्छ्योकला मोवा कितुप मीजी क्योङ गोकिवी। तुकक्यानी दाक्पी थोङदाङ नेसुर ल्हासिङ कोन्छ्योकला मोवा कितुप मीजी सिक्यावु ति काङ यिन?

मङ्शोक कोन्छ्योकला मोवा कितुप ति दाक्पी रङगी खानेसुर कोन्छ्योकला सोवा देकुप लुतिवा लानी जु युकिन सिरा छ्योम्बुप यिन सिरुप हाककोकिवी। यिने दाक्पी खनेमा तिरङ कोन्छ्योकला सोवा तेक्नी खोला मोवा क्यावु मोडोयी। तुक कितुप ति खोला सोवा देकुप दोके थोङगुप सेमकी ताम्ङे तिरङ यिन। कोन्छ्योकला सोवा, मोवा ताङ शेसु बुलुप सिक्यावु ति दाक्पी सेमकी दिङ्ने ज्युनी कोन्छ्योकला सोवा देकुप यिन। ती ति दाक्पी रङगी मीजीला चोपेला साङ ज्योङ्देर किगोकी।

दाक्पी मीजीनेमा कोन्छ्योकला सोवा देकुप ताम्ङे सुमतिवी कोर्ला बाइबलकी दाक्पुला छ्या देन्गिवी। तीकी कोर्ला त दाक्पु ताम्ङे कितुप। ती ताम्ङे सुमतिवी नङ्ला तङ्बुकी ताम्ङे ङ्यिवातिवी दाक्पी सेमकी दिङने ज्युनी कोन्छ्योकला मोवा कितुप कोर्ला ताम्ङे किवी। ताम्ङे तङ्बु ति कोन्छ्योककी ङोशीला हाककोवु यिन। ताम्ङे ङ्यिवा ति रङगी सेमनेमा हाक्कोवु ताङ तीला सेमला लानी सेमला ज्योकुप यिन। सेमला ज्योकुप सिक्यावु ति ङ्यिङथक्पाने ज्युनी लाका टेङबु कितुप यिन, तीला ति माक्येक्वा क्यानी कोन्छ्योककी सुङ लोकुर ग्यकुप ताङ सेमला ज्योकुप ताङ (ङ्यम्ले कितुप) हाक्कोनी तीला मीजी क्योङगुप नो कितुप यिन ( लुथेप १:२; ७७:१२; ११९:९७)।

ताम्ङे सुम्बा ति दाक्पी तङ्बु ताङ ङ्यिवाला नासाम तङगुप ताम्ङे तिवाला रङगी मीजी नेसुर तेरी दासाला ज्योङदेर कितुप यिन; तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी नङगुप काः च्यिथम्बातिवा (प्रस्थान २०:१-१७; मत्ती २२:३७-३९) ताङ खाक्छ्येवु काः (मत्ती २८:१९-२०; प्रेरित १:८)। ला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगुप यिन। ती ताम्ङे सुमतिवाला ल्यामो क्यानी मीजी क्योङगुप तिवाला तिराङ वुतुङकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके ख्रीष्टियनतिवा यिन सिनी सी थुप्किवी।

जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवी गोमाला कोन्छ्योककी ग्यल्खप ताङ खोकी फयनला छोल्गिवी। तमा तीज्युक्ला जम्बुलिङकी मीतिवी छोलुप नोर टोङ्बा ताङ तङदेन ताङ नवु ताङ ङार ताङ ओङछ्या ताङ मिछाङ ताङ येन्देन ङ्येतुप ताङ जुला नाछा मेतुप च्यिन्दप ताम्ङेतिवी तिवाला वुतुङके तिङ ङ्योकिवी (मत्ती ६:३३)। तिवी तुका ताम्ङेतिवा कोन्छ्योकला मालाङ सिनाङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके तिवी मीजीला ती च्यालाकतिवा ग्यप्नी तेर्किवी। ख्रीष्टियन टेङबुतिवा च्यालाक ल्यामी तिङला तिङ मोङ्योकी, बोरु च्यालाक ल्यामुतिवा तिवी तिङला तिङ ङ्योकिवी (लुथेप २३:६)। तमा तिवी तुका मोलामतिवा थोप्सिमा जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी तेरी छे ज्यितुप लाकाला रङ तिवी ती च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी थोक्ला थ्वोकिवी। तुका लाका कितुप ख्रीष्टियनतिवा टेङ्बु ताङ लोदिमु वोतुप मीतिवा यिन। दाक्पुला वुतुङकी गा ताङ लोदिमु वोतुप ख्रीष्टियनतिवा जोप जम्बुलिङ ज्याङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी चुकक्यानी क्योङ गोकिवी सिरुप खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवी कोर्ला दाक्पु रिम्बा क्यानी ताम्ङे कितुप।

हुत्ता सुमतिवा

चुकक्यानी किवी

१

२

कोन्छ्योककी ङोशी हाक्कोनी, तीला खालाङ क्यानी सेमला लाङगुप

रङगी ङोशी हाक्कोनी, तीला सेमला ज्योकुप

सेमगी दिङने ज्यनी कोन्छ्योकला सोवा पुल्नी

३

क च्यिथम्बातिवा ताङ खाक्छ्येवु कला ङ्येन्नी

खला ङ्येमु वोतुप मीजी क्यङनी

तालिका ३-२ : जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला दोके मिजी क्योङगुप

हुत्ता थल्मा : कोन्छ्योककी ङोशेनी, सेमला लङगुप ताङ ङक्ला ज्यक्नी खोला सोवा ताङ मोवा कितुप

The First Step : Understand, Acknowledge and Meditate on God’s Identity, and Worship and Glorify God

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला दाक्पी तिङ ङ्योकरङ गोवु ताम्ङे सुमतिवा वे। तिवी पर्ला ताम्ङे सुम्बा सिक्यावु ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी ङोशीला दाक्पी सेमने ज्युनी हाककोवु ताङ मला लानी ङकला ज्यक्नी खोला सोवा ताङ मोवा कितुप यिन। जम्बुलिङ ज्याङगुप कोन्छ्योककी ङोशी ति नम्बा कुतुक - कुतुक टिनी वोतुप खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा च्यिङङी १२ तिवी तेन्दोक ति हाककोवा क्यानी सि थुप्किवी।

मिरापकी कोर्ला खाक्छ्येवु कोन्छ्योककी सुङथेपतिवा (Ontological Attributes)

कोन्छ्योक सुम (Triune God)
खोरुङ रङ मिरापला ज्युवु कोन्छ्योक ( Self-existent God)
नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक (Eternal God)
नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक (Immutable God)

कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका खाक्छ्येवुतिवा (Ministerial Attributes)

जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक (Creator God)
रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योक (Omniscient God)
तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप कोन्छ्योक (Omnipotent God)
काङथेपला ज्यु वोतुप कोन्छ्योक (Omnipresent God)

खाक्छ्येवु कितङ नालुतिवी कोर्ला

ङ्यिङ्ज्येवु कोन्छ्योक (loving God)
च्यम्बा वोतुप कोन्छ्योक (merciful God)
कटिन नङगुप कोन्छ्योक Gracious God)
टेङ्बु वोतुप कोन्छ्योक Righteous God)

ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ति सुङथेप तिवाला वोतुप दोके (Ontologically) कोन्छ्योक सुम यिन। खो खोरुङ रङ मिरापला ज्युनी वे, तमा खो नरीकी नरी ज्युवु नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक यिन। खो जम्बुलिङ ज्यङगुप ताङ तेरी रिक्पा वोतुप कोन्छ्योक तेरी सिनाङ चोछ्येवु ताङ दासा तेरीला ज्युन वोतुप कोन्छ्योक यिन। खोकी च्योलम ताङ खाक्छ्येवु लाका ल्हासिङ खोकी मिच्यिक्पाकी ङ्यिङज्ये (Agape Love) क्या नङनी दिकछ्येन वोतुप खोरे गिपातिवी कितङ नालुतिवा क्योर्किवी। तमा खो च्यम्बा वोतुप तप्की खोकी खोरे गिपातिवी दिक्पातिवा ता च्यिनी तिवी छ्योला लङगुप ताङ कटिन छ्येर्मु वोतुप वे। खो फयन वोतुप कोन्छ्योक यिन, खोकी तेरी दिक्छेन तिवी दिक्पी थोक्ला ठिम टेङ्बु क्या नङगिवी।

दाक्पुला ज्याङगुप कोन्छ्योक सुमकी ङोशीला रङगी सेमने ज्युनी हाककोवु ताङ सेमला लानी तीला ङकला ज्योकुप ति ख्रीष्टियनतिवी खाक्छ्येवु लाका यिन। तुका लाका ति ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला रङगी पपा आमी थोक्ला तङदेन कितुप दोके यिन। पुज्युङ पुम ल्यामुतिवी टोप्ला नरी रङगी पपा आमा देतुप जेला गल्नी तिवाला तङदेन क्यानी टिवी। यिने नरी टोप्ला खोरो पपा आमीमुला खुरुङला गोवु च्यालाकतिवा लोङगुप ताङ तिवाला थुचिछे मिसिर्नी तिवी खला मेङयेन्दुप पुज्युङ पुमतिवा ति दुक्टा यिन। तुकराङ क्यानी कोन्छ्योककी मुकी तम्जीला साङ दाक्पु खोकी गिपा ल्यामुतिवा च्युङगुपला कोन्छ्योक सु यिन सिनी खोकी ङोशी ति सेमला लानी खोला थुचिछे बुल गोकिवी।

तुकक्यानी दाक्पी दि येला टिन वोतुप खाक्छ्येवु कोन्छ्योक सुमला सोवा ताङ मोवा कितुप ताङ छ्यक चोल्गिवी सिसिङ दाक्पु ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप हुत्ता थाल्मकी ख्रीष्टियन तिवा च्युङगिवी। तुका ख्रीष्टियन तिवा कोन्छ्योकला सोवा तेक्नी खोला गा लोङगुप तेपा टेङबु कितुप खोकी पुज्युङ पुमतिवा यिन। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी नङगुप वुतुङकी गा ताङ लोदिमु च्युङगुपला तिवी गोमालाके का ति कितुप गोचुवु गिवी।

त दाक्पु कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु ङोशी च्यिङङी तिवी नङला गोमाला खोकी मिरापकी खाक्छ्येवु सुङथेप तिवी कोर्ला ताम्ङे कितुप। दि खण्डला दाक्पु खो कोन्छ्योक सुम यिन्दुप ताङ खो मिरापला वोतुप ताङ खो नरीकी नरी लुवु खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा ख्येल्गिवी। कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला दाक्पी खोकी ती खाक्छ्येवु सुङथेप तिवाला नरी लोप्जुङ क्यानी तीला रङगी सेमकी दिङला ङकला (कण्ठ) ज्योकुप ताङ ङकला ज्योक गोकिवी, तमा ङ्यिमी टेङ्मा तीला सेमला लङ गोकिवी (लुथेप १:२; ७७:१२; ११९:९७)।

कोन्छ्योक सुम

Triune God

ख्रीष्टियन तिवी कोन्छ्योककी ति मिङ सुमतिवा वे। तिवा ति सेवु कोन्छ्योक, थु चाङ्मा कोन्छ्योक ताङ पपा कोन्छ्योक यिन (उत्पत्ति १:१,२६; यशैया ६:८; मत्ती २८:१९; २ कोरिन्थी १३:१४;)। खोतिवा खाक्छ्येवु सुङथेपला, ङारला ओङग्युरला, छ्येला (ओहोदा?) च्योलमला च्योङ्डा खाक्छ्येवु वे, यिने खोतिवी छ्यक्लेन तिवा कुतुक - कुतुक वे। छ्यर्शी जो नङगुप ति चोवो कोन्छ्योक यिन, सेवु कोन्छ्योक ति छ्यक्लेन नङगुप यिन, तमा थु चाङ्मा कोन्छ्योककी छ्यक्लेन ति ङार नङगुप यिन।

कोन्छ्योक सुमकी तेरी छ्यक्लेन ति डिक्नी क्या नङगिवी। ती छ्यक्लेन ति कोन्छ्योककी थर्वाकी कोर्ला सुङख्यप कितुप यिन उत्पत्ति ३:१५ तीकी खाक्छ्येवु तेन्दोक यिन। कोन्छ्योककी मी आदमला तेन तङगुप ज्युक्ला कोन्छ्योक सुमकी छोङदुक गोठित क्यासुङ। ती छोङदुककी च्यिख्याप ति चोवो कोन्छ्योककी क्या नङनी खोकी ओङनेमा ती छोङदुकला तेन्तेन क्या नाङसुङ। तमा ती छोङदुकला तेन्तेन क्या नङगुप दोके थर्वाकी छयक्लेन ति सेवु कोन्छ्योककी क्या नाङसुङ। ती छ्यक्लेन ति मीतिवी मुला खोकी तम्जी जोप कोर्ला यिन, ती ति ल्यामो क्यानी तेरी कितुपला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी सेवु कोन्छ्योकला जोन नाङसुङ।

तुकक्यानी कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी तम्जीकी लाका ति छासे रम्बु वोतुप थोङगिवी। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा तेरी ताम्ङेला च्योङ्डा वे, यिने खोतिवी छ्यक्लेन ति कुतुक वोसिनाङ खोतिवा च्यिककी च्यिक्ला कुसु ज्यम्बु वोतुप कितङ नालु किवी, तमा च्यिककी च्यिक्ला चोछ्ये जोनी तङदेन कितुप ताङ ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगिवी। खोतिवा दक - दक्पी थोक्ला तिरङ पङबु मनङगिवी, खोतिवा सुमकरकी तम्जी रम्बु वोतुप कोर्ला पङबु नङगिवी। तमा च्यिक्ला च्यिककी थोक्ला पङबु नङगिवी (यूहन्ना ५:३१; ७:१८)- तमा खोरे सेवुकी थोक्ला ति पपा कोन्छ्योककी पङबु नङगिवी (मत्ती ३:१७’ १६:१६-१७; १७:५; यूहन्ना ५:३७; ८:१८), पपा कोन्छ्योककी कोर्ला ति खोकी सेवुकी पङबु नङगिवी (यूहन्ना १:१८; ८:१९; १४:९), तमा कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी कोर्ला ति कोन्छ्योककी सेवुकी पङबु नङगिवी (यूहन्ना १४:१६-१७,२६; मत्ती १०:२०), तमा कोन्छ्योककी सेवुकी कोर्ला ति थु चाङ्मा कोन्छ्योककी पङबु नङगिवी (यूहन्ना १५:२६; प्रेरित १:८)।

कोन्छ्योक सुम ति कुसु ज्यम्बु वे, तमा कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवा रे - रेकी खोप्राङला चोछ्ये मोजोवी। खाक्छ्येवुला येशूकी खोरुङ कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप तेरी लाकातिवा ति पपा कोन्छ्योकनेमा च्युङगुप यिन सिनी थेङ्मा बङी पङबु नाङनी पपा कोन्छ्योकला सोवा तेक्सुङ (यूहन्ना ५:२०; ६:३८; १२:४९; १४:१०)। पपा कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके जम्बुलिङला खोकी थोक्ला शब्जी कितुप लाका ति येशू ख्रीष्टकी तेरी छे च्यिसुङ (यूहन्ना १:३; कलस्सी १:१६; हिब्रू १:२)। पपा कोन्छ्योक ति तेरी जम्बुलिङला ज्यवुतिवा सिनाङ चोछ्ये वे सिनी कुसु ज्यम्बु क्यानी येशूकी खोला चोछ्ये जो नाङसुङ ( यूहन्ना १०:२७-२९)।

खोरुङला जम्बुलिङला तोङगुप ति पपा कोन्छ्योक यिन सिनी येशूकी पङबु नाङसुङ (उत्पत्ति ३:१५; यशैया ७:१४; मत्ती १:१८-२२; यूहन्ना ६:५७; ८:४२; २०:२१)। चोवो येशूकी दुक सिनी साङ सुङसुङ, ह्रोकुप मीतिवा गोमालाके पपा कोन्छ्योककी पेन नङगुप यिन, तमा खोकी तिवा ति येशूला नङगिवी (यूहन्ना ६:३७,४४-४५; १७:६), तिवी पर्ला पपा कोन्छ्योककी मिङ छ्यादेन्दुप छ्यर्शी जोनी रङ येशू मी जुजमला जम्बुलिङला फेपुप यिन (यूहन्ना ३:१६; ५:२४)। खोकी सुङगुप यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ तेरी च्यालाकतिवा पपा कोन्छ्योककी खोरे सेवुला नङगुप यिन, तमा खोकी तेरी ओङग्युर साङ नाङसुङ (मत्ती २८:१८; यूहन्ना १७:२, एफिसी ४:८-१०), तमा खोकी ठिम कितुप ओङज्येन साङ नाङसुङ (यूहन्ना ५:२७; ज्यल्का २०:११-१५) सिनी येशूकी खोरे पपा कोन्छ्योकला चोछ्ये जो नाङसुङ।

कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी पर्ला तम्जी रम्बु वोतुप तप्की दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला छासे पङबु टेङबु छ्या देन्गिवी। कोन्छ्योक सुमकी मिङ सुमतिवी छ्यक्लेन ति कुतुक - कुतुक वोसिनाङ खोतिवा गोवु ताम्ङेला ति च्यिकरङ यिन। तमा खोतिवा च्यिककी च्यिकला तङदेन कियी सिरा नरी ङ्यिङज्ये क्या नङगिवी। तुकक्यानी दाक्पु कोन्छ्योककी पुज्युङ पुमतिवा यिन्दुप तप्की खोतिवी दोके पङबु च्युङगुपला ती लुमु से गोकिवी। तीकी थोक्ला राङ येशू ग्यङशिङला टुङगुप सिनाङ चेयी गोमाला चुकक्यानी कोन्छ्योक सुमतिवा च्यिकरङ नोके, तुकरङ क्यानी खोरे लोमातिवा साङ च्यिक च्युङ थुप्शि सिनी खोकी मोपोर क्या नाङसुङ (यूहन्ना १७:११,२१-२३)।

कोन्छ्योककी गिपातिवी कोन्छ्योक सुमकी खाक्छ्येवु च्योलम दोके लुमु सेनी च्यिककी च्यिक्ला तम्जी रम्बु जोसिङ तिवा नेसुर कोन्छ्योकला तेपा कितुप मीतिवा फेल्गिवी। तमा ङ्यिमी टेङमा कोन्छ्योक सुमकी ङोशीकी कोर्ला लोप्ज्युङ कितुप ताङ तीला हाककोनी सेमला लानी तीला लोकुर ग्यप्नी सेमला ज्योकुप ख्रीष्टियनतिवी तिरङ वुतुङके कोन्छ्योकला सोवा देकिवी। तमा तुका मीतिवी कोन्छ्योककी नङगुप वुतुङकी गा ताङ लोदिमु ङ्येनी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगिवी।

खोरुङ रङ मिरापला ज्यु वोतुप कोन्छ्योक

Self - existent God

ताम्ङे ङ्यिवा ति काङ यिन सिसिङ, ख्रीष्टियन तिवी ङ्यिमी टेङमा मोवा क्यानी खालाङ कितुप ताङ सेमला लाङगुप ति मिरापला ज्यु वोतुप कोन्छ्योक सुम यिन। खोकी मिरापकी तेन्दोक ति खो राङ यिन। खो ति यम्बी रोरम नेसुर मिरापला ज्यु वोतुप मिन। तीकी थोक्ला खोकी सुला साङ रेवा मिकिवी ( यशैया ४१:४)।

दाक्पु तुक माक्यानी कोन्छ्योककी ज्यावु च्यालाकला रेवा किवी सिसिङ दाक्पु ति यम्बा च्यालाकतिवा दोके यिन। जम्बुलिङकी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी तिराङ यिन, ती तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योकनेमा खोकी थोक्लाराङ मिरापला लुनी वे (१ कोरिन्थी ८:६; कलस्सी १:७; हिब्रू २:१०)। खोकी ज्यावु च्यालाकतिवा नम्साङ खुरुङ रङ मिरापला लु मुथुपी, कोन्छ्योक नेसुर तिराङ लुकिवी।

येशू ति यहोवा कोन्छ्योक यिन, खोकी मोशा नेसुर खोरुङ मिरापला ज्यु वोतुप ङोशीकी कोर्ला दाक्पुला टेङ्बो क्यानी सुङसुङ। खुरुङला सी तङगुप यिन सिरुप ति इस्राएली तिवाला चुकक्यानी सिरुप सिनी यहोवा कोन्छ्योकला मोशाकी टिसुङ। तमा यहोवा कोन्छ्योककी मोशाला “ङ यिन ती ति ङ यिन एस्राएलीतिवाला ख्योरो दुक सि ङ यिन सिरुप तीकी ङला ख्यिरा चाला तङगुप यिन” सिनी टिलेन नाङसुङ (प्रस्थान ३:१४)। दे कोन्छ्योककी खोरुङला ‘ङ यिन’ सिरुप मिङनेसुर छ्यर्सुङ तीकी तेन्दोक ति खोकी मिङ ति यहोवा कोन्छ्योक यिन सिनी हाककोकिवी।

खोरुङ रङ मिरापला ज्युन वोतुप कोन्छ्योककी रङ खो मोवा वोतुप ति छ्या देन्गिवी (यशैया २६:१५), तमा खोकी रङ थर्वा नङगिवी, खोकी खोरुङला रङ रेवा क्या नङगिवी (यशैया ५९:१६)। ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी तिरङ दुका सुङ सुङगिवी। खोकी ज्यावु च्यालाकतिवी कोन्छ्योक ति मिरापला वोतुप हाककोवुला कले वे। यिन्सिनाङ कोन्छ्योककी थु चाङमाकी ओङनेमा कोन्छ्योक ति जम्बुलिङला ज्यावु च्यालाकतिवा सिनाङ कुतुक वे सिरुप ति हाककोनी सु सुकी खो मिरापला ज्युन वे सिरुप कोर्ला ङ्यिमी टेङमा नासाम तोङगुप ताङ सेमला लानी खोङतेर्मु क्यानी खोला सोवा देकिवे, तिवाला मी रिक्पानेमा सिनाङ कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी रिक्पानेमा मोलाम थोप्नी लोदिमु ताङ टोङगु ताङ गा ताङ किर्मु कितुप ङ्येकिवी।

सु वुतुङके कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगिवे, तिवाला कोन्छ्योककी मोवाकी वुशक कोन्नी तेर्किवी। तमा तिवा जम्बुलिङला मीजी क्यङनी देकिवी, यिने ती तुजेला रङ तिवा कोले क्यानी खुरुङला गोमालाके देवाच्येनला लेपुप दोके ङ्यम्ङयुङ कितुप ख्रीष्टियनतिवा दोके च्युङगिवी। दि जम्बुलिङला तिवी तुका मोलाम थोपुप मीजी क्योङगिवी, तमा तुजे लेप्सिमा तिवी जम्बुलिङकी मीजी ति क्युर्नी ज्योकिवी। तीज्युक्ला तिवा लोदिमु क्यानी देवाच्येनला डिवी। तिवी थोक्ला शेप ताङ कल्दोक कितुप ति ज्यिवा ताङ दुक्पी क्येङगुप ताङ यिछ्येता लङगुप मीजी मिन, लोदिमु ताङ सेम गा क्यानी थुचिछे बुलुप ताङ सेमला रेकुप च्युङगिवी। वुतुङकी ख्रीष्टियनकी मीजी ति तुकै यिन।

नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक

Eternal God

ख्रीष्टियन तिवाला तुका नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योककी मोलाम थोपुप ति खोकी खाक्छ्येवु ङोशी च्यिक यिन। तीकी थोक्ला नासाम तोङगुप ताङ तीला सेमला लङगुप लाकाला सी साङ ग्येक मुथुपी। कोन्छ्योक सुम ति नरीकी - नरी लुवु यहोवा कोन्छ्योक (येशू) यिन। खो ति तेरी च्यालाकतिवा ज्यङगुप सिनाङ गोमाला रङ मिरापला ज्युनी नोक, तमा खो नरी मिरापला रङ ज्युकिवी (लुथेप ९०:२; यशैया ४०:२८)। यम्बा थकाला ल्हासिङ खोकी ज्यावु च्यालाकतिवा ति नरीकी - नरी मुलुवी, तमा तिवी मीजी ताङ शेप ताङ टला रम्बु वोतुप मेतुप तेरी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी लक्ला वे (व्यवस्था ३०:१५,१९)। मी मीजी ति कोन्छ्योककी जो नङगुप यिन, तमा मीजीकी ज्यिन्दक ति खो राङ यिन। ती तप्की खोकी ज्यावु च्यालाकतिवी छे ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी नोवा नेसुर रङ तेन्तेन क्यावु गिवी।

कोन्छ्योकला तेपा कितुप मीतिवा बङीकी यहोवा कोन्छ्योकला सोवा देकुप पेला नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक सिनी तेन्सुङ। खोला ति अब्राहामकी ‘नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक’ सिनी तेन्सुङ (उत्पत्ति २१:३३), तमा मोशाकी साङ खोला ‘नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक’ सिनी तेन्सुङ (व्यावस्था ३३:२७)। तमा यर्मियाकी खोला ‘नरीकी - नरी लुवु ग्येल्वु छ्ये, सिनी सिक्यासुङ (यर्मिया १०:१०) नहेम्याहकी पाला ति खोला ‘नरीने ज्युनी नरीसेक लुवु कोन्छ्योक’ सिनी सिक्यासुङ (नहेम्याह ९:५)। तुकराङ क्यानी यशैयाकी पाला खोला ‘नरीकी - नरी ङोसु ज्युवु कोन्छ्योक’ सिनी सिक्यासुङ (यशैया ५७:१७), पावलकी खोला ‘नरीकी नरी लुवु कोन्छ्योक’ (रोमी १६:२६), ताङ कल्वा - कल्वाकी ग्येल्वु’ (१ तिमोथी १:१७) सिक्यासुङ सिसिन यूहन्नाकी खोला ‘नरीकी - नरी ङोसु लुवु’ सिनी सि क्यासुङ (ज्यल्का १५:७)।

कोन्छ्योक ति खोरे ज्यवु च्यालाकतिवा दोके क्यानी तुजे चेयी पारसेक तिरङ मिरापला मुलुवी, खो नरीकी - नरी सेक मिरापला लुनी वे (नहेम्याह ९:५)। ती तप्की यहोवा कोन्छ्योककी (येशू) ङोशी ति तुजे ताङ लोग्यु सिनाङ पङला वे सिनी बाइबलकी नङला सिक्यान वे; तिवा ति दुकै वे : ‘अल्फा ताङ ओमेगा’ (ज्यल्का १:८, २१:६; २२:१३), ‘ताङ थल्मा ताङ तिङ्मा’ (यशैया ४४:६; ४८:१२; ज्यल्का १:१७; २:८; २१:६; २२:१३),खो ज्युन वे, खो ज्युनी रङ वोतुप यिन, खो फेप्किवी’ (ज्यल्का १:४; ८; ४:८)।

कोन्छ्योककी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला शेसु बुलुप, मोवा कितुप ताङ छ्यक चोलुप ताङ सोवा देक्गोकिवी। खोला नरीकी - नरी सोवा वुङ्शी (दानिएल २:२०), कोन्छ्योककी ग्येल्ठिक ति नरीकी - नरी लुकिवी (लुथेप ४५:६), कोन्छ्योककी ङार ति नरीकी - नरी लुकिवी (रोमी १:२०), ताङ कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति नरीकी - नरी लुकिवी (लुथेप १३६:५)। कोन्छ्योककी ग्येल्खाप सिक्यावु ति नरीकी - नरी लुवु ग्येल्खप यिन, कोन्छ्योककी ठिम ति गिपा च्यिकने ज्युनी यम्बा गिपासेक नरी लुकिवी ( लुथेप १४५:१३), तमा ती नरीकी - नरी लुवु क्रूसला कलुप कोन्छ्योककी सेवु येशू ख्रीष्ट नेसुर ख्रीष्टियनतिवा कोन्छ्योककी ग्येल्खापला लेप्नी वे (यूहन्ना ३:१६; ५:२४; ६:५६)।

ती तप्की नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोपुप ख्रीष्टियनतिवी नरी लुवु कोन्छ्योक सुमला थुचिछे बुल गोकिवी, तमा दाक्पुला गोङ ते मोवोगु छ्यक्तक ताङ नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु नङगुपला मी जुजम लानी फेवु कोन्छ्योककी मिङ ङ्यिवा यहोवा कोन्छ्योक (येशू) ला थुचिछे बुल गोकिवी। दाक्पु ख्रीष्टियन तिवी यहोवा कोन्छ्योकला सोवा ताङ मोवा ताङ छ्यक चल गोकिवी। तुक कितुप ति जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी यिन। ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी जो नङगुप कोन्छ्योक सुमला तिङ्मा सेक सोवा देकिवी (१ लोग्यु १६:३६; लुथेप ४१:१३; ज्यल्का ७:१२), तमा तिवा मी नसाम ताङ येन्देन ताङ रिक्पा रिक्पा सिनाङ पङगी मीककी मोथोङगुप ङ्यिङज्येकी ङ्यम्ङयुङ किथुप्किवी, तमा कोन्छ्योक सुमकी जम्बुलिङला नङगुप वुतुङकी गा ताङ लोदिमु ति ङयेकिवी।

नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक

Immutable God

ताम्ङे ज्यिवा ति ख्रीष्टियन तिवाला वुतुङकी गा ताङ लोदिमु ङ्यम्ङयुङ कि ज्यितुप तेपाकी लाका सिक्यावु ति कोन्छ्योक नम्साङ मोफोवु यिन, तमा खोकी खकी खाक्छ्येवु ङोशीला लोप्ज्युङ कितुप ताङ ङकला ज्योकुप ताङ नासम तोङगुप ताङ सेमला लङगुप यिन। कोन्छ्योक सुम ति नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक यिन (दानिएल ६:२६; याकूब १:१७)। कोन्छ्योक सुम ति दाङ हारिङ ताङ नरीकी - नरी च्यिकरङ ज्युवु कोन्छ्योक यिन (लुथेप १०२:२७; हिब्रू १:१२; १३:८)। खोकी मिङ ताङ च्योलम ताङ मिराप ति नम्साङ माफो वे, ती ताम्ङेतिवा नम्साङ मोफोवु वे, तमा नम्साङ मोफोवी। तुकक्यानी कोन्छ्योक नेसुर सुङख्यप क्यावु खोकी सुङ ति वुतुङके तेरी छेकिवी (गन्ती ३२:१९)। खोकी सुङतिवा नाम्साङ मोफोवी यिने मीतिवी याङ खोरो ताम्ङे ति पोकिवी (१ शमुएल १५:२९)।

खोरे जोन नङगुप मिग्युल ताङ छ्यर्शीला थाक्छ्येन नङगुप ति कोन्छ्योककी मोपोवी। तीकी कोर्ला इस्राएलीतिवी कुतिवाला तेन्नी कोन्छ्योकला क्युर ज्यक्सिनाङ यहोवा कोन्छ्योककी तिवाला खोरे थाक्छ्येन नङगुप ति नरी ज्यक्सुङ, तमा तिवाला खोप्रे क्यावु दिक्पाने सेम ग्युर च्यिनी ती ग्येल्खपला ना माताङसुङ (मालाकी ३:६)। तमा हारिङकी ङ्यिमा सेक कोन्छ्योककी अब्राहामला ती थाक्छ्येन नङगुप ति ज्यक्नी वे। च्यिलासिसिङ जम्बुलिङकी तेरी मीतिवी ख्योरुङ नेसुर रङ मोलाम थोप्कितो सिनी खोकी सुङनी वे ( हिब्रू ६:१७; रोमी ४:२०-२१; ११:२९)।

यहोवा कोन्छ्योककी गोमालाके खोरे गिपातिवाला सुङगुप तेरी ताम्ङेतिवा मापोवा क्यानी नरी क्या क्यावा नङगिवी। ती तप्की खोकी लुङतेम्बा आमोसला “वुतुङके चोवो कोन्छ्योककी खोला शब्जी कितुप लुङतेम्बातिवाला रङगी छ्यकला वोतुप ताम्ङे ति छ्या मातेन्दा सेकला काङसाङ मिकिवी” सिनी ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलकी नङ्ला टिनी वे (आमोस ३:७)। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ तिङ्मी तुजेला काङ च्युङगिवी सिनी यहोवा कोन्छ्योककी गोमालाके छ्यर्शि जोन नाङनोक, तमा खोकी नम्दर शेतुप सुङतिवा नेसुर खोकी थल्माने ज्युन तिङ्मी तुजीकी कोर्ला सुङख्यप क्या नाङसुङ। तमा खोकी खोरे छ्यर्शीला वोतुप दोके मीतिवी थोङदाङला ती तेरी थाक्छ्येन नङगुपतिवा वुतुङके रे ताङ रे क्यानी तेरी छे ज्यितिन वे ( यशैया ४६:१०)

खोरे सुङख्यप क्या नङगुप सुङला मापोनी ल्यामो क्यानी ज्यङ नङगुप ताङ तीला तेरी छे ज्यितुप मी ति ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक तिराङ यिन। मीतिवी सिक्यावु ताम्ङेतिवा जिनोक ताङ केन तेरुप तिरङ गिवी। तिवी सिक्यावु ताम्ङेतिवा टेङ्बु वोसिनाङ ती ति चेयी पारसेक तिराङ तेरी गिवी (गन्ती ३२:१९; १ शमुएल १५:२९)। मी सेम ति चङचङ युकयुक ताङ ठतोक कितुप वोतुप तप्की तिवी नोवा ताङ छ्यर्शी तिवा तन्दारङ - तन्दारङ फोफोवा देकिवी। तुकरङ क्यानी ज्युक्थमी कोर्ला तिवी सुङख्यप कि मुथुपी। ती तप्की ज्युक्थमाला खेल्नी वुंङगुप ताम्ङेतिवा सुङख्यप कितुप ताङ तिवा तेरी छे ज्यितुप ति मीतिवी थोक्ला च्युङ्मुथुपी।

कोन्छ्योक ताङ मीकी पर्ला यम्बा कुतुक ति काङ वे सिसिङ ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी ति खोरे सेम ताङ सुङ ताङ लाकातिवा खोङतेर्मु वे। तीकी कोर्ला दाऊदकी खो खोङतेर्मु वोतुप कोर्ला दुकसिनी सोवा तेक्सुङ (लुथेप ८९:८, २४)। कोन्छ्योक खोङतेर्मु वे, खोकी दाक्पुला हाम क्यानी देथुपु खल्गी खोक्पा ल्हापला ख्येल मिजिवी सिनी पावलकी सिक्या वे (१ कोरिन्थी १०:१३)। तीकी कोर्ला मोशाकी “तुकक्यानी दि ताम्ङे ति सेमला ज्योक, ख्यिरा चोवो कोन्छ्योक तिरङ खोङतेर्मु वोतुप कोन्छ्योक यिन। खोला तेपा कितुप ताङ खोकी कला ङ्येन्दुप तिवाला गिपा तोङ्डा च्यिक सेक खोकी ङ्यिङज्ये कितिन सिनी थाक्छ्येन नङगुप ति तेरी छे ज्यिकिवी, तमा ख्यिराङला च्याम्बा क्या नङगिवी सिनी सिक्यान वे (व्यवस्था ७:९)।

बाइबलला टिनी वोतुप पपा कोन्छ्योकला तेपा कितुप हागावातिवी खोङतेर्मु वोतुप कोन्छ्योकला रेवा क्यानी छासेकी मोलाम मङमुतिवा थोप्सुङ (हिब्रू ११:११)। तिवा ति वुतुङके जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप मीतिवा यिनोक। तिवा ति वुतुङके गा साङ नोक। ती गा ति तासाम दाक्पी मीजीला साङ गिवी। दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी खोङतेर्मु वोतुप कोन्छ्योकला रेवा क्यानी बाइबलकी येन्देनला मीजी क्याङसिङ बाइबलकी नङ्ला कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप तेरी गा ताङ मोलामतिवा ङयेनी दाक्पुला साङ लोदिमु गिवी।

देसेक्ला दाक्पी कोन्छ्योककी मिराप ताङ कोन्छ्योककी सुङथेपला वोतुप खोकी ङोशीकी कोर्ला टिवु ताम्ङेतिवा नेसुर नासम तोङ च्यितुप यिन। कोन्छ्योक सुम ति खोरुङ रङ मिरापला ज्युन वोतुप ताङ नरीकी - नरी लुवु नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक यिन। दाक्पी ती ताम्ङे तिवाला सेमने ज्युनी नासाम तोङ गोकिवी, तमा ती दोके रङगी मीजी क्योङ गोकिवी। तुक कितुपतिवा वुतुङके मोलाम थोपुप ख्रीष्टियनतिवा यिन, तिवी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ठिमला ङयेन्गिवी। तुका कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये थोपुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङ्गुपला दाक्पु खोकी थोक्ला शब्जी कितुप कोर्ला नरी लोप्ज्युङ कियी डो गोकिवी। दि ति कोन्छ्योकला शब्जी बुलुप खाक्छ्येवु ङोशीकी ताम्ङे तिवा यिन। जम्बुलिङ ज्यङगुप ति कोन्छ्योक यिन, खो तेरी रिक्पा, ताङ तेरी सिनाङ चोछ्ये ताङ जम्बुलिङ तेरीला टम्नी वोतुप कोन्छ्योक यिन।

जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक

The Creator God

दाक्पी नासाम ताङ्नी सेमला लाङगोवु खाक्छ्येवु ताम्ङे ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन। दाक्पी कोन्छ्योक ति तेरी च्यालाकतिवा ज्याङगुप कोन्छ्योक यिन उत्पत्ति १:१ ला “थल्माला कोन्छ्योककी देवाच्येनतिवा ताङ जम्बुलिङ ज्यसुङ” सिनी टिनी वे। दे ति कोन्छ्योककी थोक्ला हिब्रू ताम्ङेला ‘एलोहिम’ (तीकी तेन्दोक ति मिङ बङी) सिवी। तीकी तेन्दोक ति पपा कोन्छ्योक ताङ कोन्छ्योककी सेवु ताङ कोन्छ्योककी थु चाङ्मा मुलारङ डिक्नी जम्बुलिङ ज्याङगुप छ्यक्लेन नङगुप यिनोक। तेरी जम्बुलिङ ज्यनी सिन्सिमा खो कोन्छ्योक सुमतिवा ति तेरी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन सिरुप पङ्बु टेङ्बु ति सुङख्यप क्या नाङसुङ।

खाक्छ्येवुला छ्यक्लेन डिक्च्ये क्या नङगुप ति कोन्छ्योककी सेवु यिन। खोकी रङ तेरी जम्बुलिङकी च्यालाकतिवा ज्यावु यिन (यूहन्ना १:३; कलस्सी १:१६; हिब्रू १:२)। कोन्छ्योककी सेवु येशू ति कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा यिन, खो ति यहोवा कोन्छ्योक यिन खोकी ङ्यिङ्ज्येवु शब्जी कितुपतिवा नेसुर जम्बुलिङ ज्यङगुप ति खोरुङ रङ यिन सिनी सुङसुङ। तमा खोकी “जम्बुलिङ ति ङ्ये रङ ज्यवु यिन, जम्बुलिङला देतुप मीतिवा साङ ङ्ये रङ ज्यवु यिन, नाम ति ङ्ये लक्पी रङ टम्बुप यिन, नामला वोतुप कर्छ्योक तिवाला ङ्ये रङ रिनी ज्यकुप यिन सिनी यशैया लुङतेम्बाला सुङसुङ (यशैया ४५:१२; ५१:१२)। तमा मोशाला ति खोकी “चोवो कोन्छ्योककी ङ्यिमा टुकला नाम ताङ जम्बुलिङ ताङ ग्यम्छ्यो ताङ तीला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा जो नङसुङ, तमा ङ्यिमा दिनकी छेर्मु खोकी ङप्सु लासुङ सिनी सुङसुङ (प्रस्थान २०:११)।

ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल ताङ ठिम सम्बा बाइबलला कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुपतिवा बङीकी येशूला जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक सिनी सेमला लानोक। यिने यर्मियाकी दुक सिक्यासुङ, “कोन्छ्योक खोरी ङारकी रङ तेरी जम्बुलिङ ति ज्यावु यिन। खोकी खोरे रिक्पाकी रङ जम्बुलिङ जोच्ये क्या नङगुप यिन, तमा खोकी रिक्पाने रङ नाम ति फेल च्यिन वे” (यर्मिया १०:१२)। तमा अय्यूबकी दुक सिनी सिक्यासुङ, “ख्योरे छ्यककी रङ ङला ज्यानी ङ्ये छुल जो नाङसुङ” (अय्यूब १०:८)। तुकरङ क्यानी दाऊदकी साङ कोन्छ्योककी छ्यककी रङ देवाच्येन, वुला, ताङ कर्मातिवा जो नङगुप यिन सिनी सिक्यासुङ (लुथेप ८:३)।

देवाच्येनतिवा ताङ ते वोतुप तेरी च्यालाकतिवा जम्बुलिङ्ला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा ताङ ग्यम्छ्यो ताङ तीला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा ज्यङगुप ति चोवो कोन्छ्योक रङ यिन सिनी यूहन्नाकी सिक्यासुङ (ज्यल्का १०:६)। येशू ति कोन्छ्योककी ज्यावु जम्बुलिङ्ला ग्येला कितुप यिन (वोसिर ३:१४)। खोकी देवाच्येनतिवा ताङ जम्बुलिङ ताङ ग्यम्छ्यो ताङ छ्यी पुङतिवा जो नाङसुङ (ज्यल्का १४:७)। तमा पावलकी दुक सिक्यासुङ, “च्यिलासिसिङ खो नेसुर रङ तेरी च्यालाकतिवा ज्यवु यिन, देवाच्येन ताङ जम्बुलिङकी तेङला वोतुप थोङगुप मोथोङगुप च्यालाकतिवा,ग्येल्ठिकतिवा,ओङज्येनतिवा, छ्येतिवा, ओङग्युरतिवा, ताङ तेरी च्यालाकतिवा खोकी रङ खोरे थोक्ला ज्यवु यिन” सिनी सिक्यासुङ (कलस्सी १:१६)।

येशूकी वोसिर तिराङ ज्यावु मिन, खोकी नक्तोमी साङ जोन नाङसुङ। खोकी येर्के साङ लोङगिवी, छेटाङ साङ जोन नङगिवी (यशैया ४५:७)। ना तोङगुप लाका कितुपतिवाला साङ खोकी ज्यासुङ (यशैया ५४:१६)। खोकी ज्यावु तेरी च्यालककी ति छ्यर्शी वे (यशैया ४३:६-७,२१)। खोकी ज्यावु चुका च्यालाक साङ तेर्मे मे (यशैया ४५:१८)। खोकी ज्यावु ति नरीकी थोक्ला यिन (लुथेप ३३:११)।

चोवो येशू खोरे राङ तेरी च्यालाकतिवा ज्यासुङ, खोकी खोरे ज्यवुतिवा तेरीकी खला ग्येला क्या नङगिवी (लुथेप १०३:१९)। येशूकी ज्यावु नम्खा ति छासेकी ग्येर्पु वे, च्यिलासिसिङ तासामपेकी शेवाखवा वोतुपतिवी साङ तीला तप माथुप वे। छासेकी देवाच्येन ग्येर्पु ति यहोवा कोन्छ्योक (येशू) की ग्येल्ठिक यिन, तमा जम्बुलिङ ति खोकी श्याप ज्योक्सा यिन सिनी बाइबल नङला सिक्यान वे (यशैया ६६:१)। कोन्छ्योककी पावल नेसुर दुक सुङसुङ, च्यिलासिसिङ तेरी च्यालाक ति खोकी श्यपकी वोक्ला ज्यक्नी वे (१ कोरिन्थी १५:२७; एफिसी १:२२)। तीकी तेन्दोक ति यहोवा (येशू) ति छासेकी छ्ये वे, दाक्पु मीतिवी वुतुङके खोकी जुजम ति नासाम तोङ मुथुपी (लुथेप १०४:१)।

कोन्छ्योककी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवा खोला छ्यक चोलुप ताङ सोवा देकुप ताङ मोवा कितुपकी थोक्ला यिन (यशैया ४३:६-७, २१; रोमी ९:५; कलस्सी १:१६)। तुकक्यानी दाक्पी नरी कोन्छ्योक सुमकी ङोशी ति सेमला लङ गोकिवी, तमा खाक्छ्येवुला दाक्पी मुला थोङगुप, मोथोङगुप जम्बुलिङ ज्याङगुप कोन्छयोक येशू ति छासे चोछ्ये ताङ मोवा वोतुप वे सिरुप ति सेमला तेन्तेन क्यानी तीकी कोर्ला नासाम तोङ गोकिवी।

तमा दाक्पु खोकी ज्यावुतिवा चो छ्युङा ताङ अला काङसाङ कि मुथुप वोतुप ति जम्बुलिङ ज्यङगुप चोछ्येवु कोन्छ्योककी चिप्ला नरी सेमला लाङ गोकिवी। तमा दाक्पी “येशू, ख्योरुङ जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन! ङ याङ ख्योरे ज्यवु तिरङ यिन, ङ्ये मीजी येर्के तोङगुप ताङ शेप ताङ छेटाङ नङगुप ति ख्योरुङ रङ यिन (व्यवस्था ३०:१५,१९)। ओ चोवो येशू, ख्योरे मोवाकी थोक्ला राङ ङला ज्यवु यिन! ङे तेकुप सोवा ताङ मोवा ताङ तङदेन लङछ्योवु वे!” सिनी सिगोकिवी। तुकक्यानी नरी खोला सेमला लिङगुप मीतिवा कुसु ज्यम्बु वोतुप मी यिन। तिवा कोन्छ्योक सुमला गा लोङगुप खोकी गिपातिवा ताङ खोला सोवा देकिन सिरा खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके गा ताङ लोदिमुकी मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी।

रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योक

Omniscient God

कोन्छ्योक सुम ति तेरी सिनाङ रिक्पा वोतुप कोन्छ्योक यिन सिनी बाइबलकी सिवी, तीकी कोर्ला ताम्ङे नम्बा बङी वे तिवा ति दुकै वे : गोमालाके ङोशेवु कोन्छयोक (रोमी ८:२९), गोमालाके पेन नङगुप याङना गोमालाके थाक्छ्येन नङगुप कोन्छ्योक (रोमी ८:२९), छासेकी रिक्पा वोतुप कोन्छ्योक (रोमी ११:३३), ताङ यम्बा तुका मिङतिवा यिन।

दाक्पी तेरी सिनाङ रिक्पा वोतुप कोन्छ्योककी थल्माकी रिक्पा नेसुर येशू ख्रीष्ट क्रूसला टुङगिवी सिरुप ति गोमालाके छ्या नोक। तमा ती माताक्पा ति गोमालाके तेन्तेन क्यानी तीकी थोक्ला येशू ख्रीष्टला पेन नङगुप यिन (प्रेरित २:२३; १ पत्रुस १:२०)। दि ताम्ङे ति मी रिक्पा सिनाङ पङगी ताम्ङे यिन, ती ति कोन्छ्योक रिक्पाला ख्येलुप खोकी छ्यकला वोतुप ताम्ङे यिन (१ कोरिन्थी २:७-१०)।

कोन्छ्योककी खोला शब्जी कितुप तिवाला गोमालाके पेन नङनी खोकी छ्यर्शीला वोतुप दोके लाका कितुपला आमी खोक्ला वुङगुप सिनाङ गोमालाके तिवाला पेन नाङनोक। तीकी कोर्ला कोन्छ्योककी सुङथेप बाइबल नङ्ला पङ्बुतिवा बङी नोक, तिवा ति दुकै वे: यर्मिया खोरो आमी खोक्ला वोतुप सिनाङ गोमालाके कोन्छ्योककी तीला छ्या नोक, तुकक्यानी ती क्येप सिनाङ गोमालाके खोकी तीला मिरिग - मिरिगकी मीतिवी थोक्ला लुङतेम्बा च्युङगुपला पेन नाङनोक (यर्मिया १:५)। दाऊद माकेवु पेलाकी कोन्छ्योककी दाऊदला थोङनोक, तमा दाऊद क्येप सिनाङ गोमाला तीकी कोर्ला कोन्छ्योककी सुङथेप नङला टिनी नोक (लुथेप १३९:१६)। पावल आमी खोक्ला वोतुप सिनाङ गोमालाके कोन्छ्योककी तीला मिरिग यम्बाकी मीतिवी थोक्ला लोमा छ्ये च्युङगुपला कुतुक पेतुप यिनोक (प्रेरित ९:१५, गलाती १:१५-१६)। तुकरङ क्यानी कोन्छ्योककी छ्यर्शीला वोतुप ति तेरी छे ज्यितुपला खोरे थोक्ला शब्जी कितुपतिवा यम्बा बङीला साङ क्येप सिनाङ गोमालाके थाक्छ्येनी खोरे थोक्ला शब्जी कितुपला पेन नाङसुङ (रोमी ८:२९; १ पत्रुस १:२)।

दाक्पी कोन्छ्योकला छासेकी रिक्पा वे (लुथेप १४७: ५; रोमी ११:३३) तमा खोला तेरी ताम्ङे श्येक्यु वे (१ यूहन्ना ३:२०) तुकक्यानी तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी थोङसाङला ठछ्येली ज्यक्नी वे हिब्रू ४:१३)। मी गोला वोतुप ह्रतिवा साङ खोकी तेरी ङोनी ज्यङ वे (मत्ती १०:३०)। खोकी जम्बुलिङला वोतुप मी दुक्टा ताङ ल्यामुतिवा तेरीला ल्हेवी, तमा तिवी क्यावु लाकातिवा तेरी नासाम तोङगिवी (हितोपदेश १५:३: लुथेप ३३:१३-१५)। तमा तिवा लङगुप ताङ देतुप ताङ तेरी खोला छ्या वे। खोकी तिवी नासामतिवा थकरिङबु नेसुर रङ तेरी हाककोकोवी। तिवा पङला गलुप ताङ साला ङ्यिलोकुप साङ बेकिवी। तिवी किताङ नालु ताङ तिवा युकुप लामातिवा तेरी खोला छ्या गिवी। तिवी खनेमा छिक मेलोवातिवा थेन्दुप गोमालाके खोकी ती ति तेरी हाककोकिवी। यहोवा कोन्छ्योक येशू ति तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप तप्की (यशैया २८:२९), रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योककी थोङसाङ नेमा सु साङ टोनी डो मुथुपी (लुथेप १३९:१-८; यशैया २९:१५)।

लाका ल्यामु क्यावु तप्की दुक्पा छेटाङ खुर्सिनाङ दाक्पु पप कि मोगोवी। च्यिलासिसिङ छे ग्यपुप तुजे लेप्सिमा रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योककी दाक्पुला मोलाम नङगिवी (गलाती ६:९)। दाक्पु ति रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छयोककी गिपातिवा यिन्दुप तप्की मीला ङ्येन लङगुप मेवी, रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योककी रङ ङ्येन लङगिवी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी सुङला दुक सिनी टिनी वे: “ङ्येन लङगुप लाका ङ्ये ति यिन, ङ राङ ङ्येन लङिन” बोरु ख्यिरा डला ल्होवा लान वोसिङ तिवाला साप समा बिन, कोम्बा लानी वोसिङ थुङगुप छ्यु बिन। तुक क्यासिङ ख्योरो तीकी गोला मेवुर पुवु दोके डिवी सिनी चोवो कोन्छ्योककी सुङगिवी” (रोमी १२:१९-२०) च्यिलासिसिङ तुजे छेसिमा कोन्छ्योककी दाक्पुला तेरी ङ्यप्च्ये ताङ मेलोवा कितुप नेसुर येलुङ येर लोङगिवी।

रङगी गिपा तिवाला काङ कतुकार वे सिरुप ति कोन्छ्योकला छ्या वे, तुकक्यानी ती तेरी खोकी च्योमच्योम क्या नङगिवी। दाक्पी खोला लोङगुप सिनाङ गोमालाके दाक्पुला काङ कतुकारला ख्येलवे सिनी पपा कोन्छ्योकला छ्या वे सिनी येशूकी सुङनी वे ( मत्ती ६:८)। तीकी तेन्दोक ति दाक्पी मोपोर किमोगोवी सिक्यावु ति मिन, कोन्छ्योककी मुला तम्जी च्युङगुपला दाक्पी मोपोर किरङ गोकिवी। ती तप्की चुकक्यानी मोपोर किगोकी सिनी लोपुपला चोवो येशूकी दाक्पुला लाम नङगिवी ( मत्ती ६:९-१३)।

चोवो येशूकी दाक्पुला लाम नङगुप मोपोर ति ल्हासिङ देवाच्येनला कोन्छ्योक सुमकी नोवा चुकै नोके, तुकै रङ दि जम्बुलिङला च्युङशी सिनी चोवो येशूकी दाक्पुला लाम नङगुप ति दाक्पी थोङगिवी। मी दिक्छेनला ह्रोकुप ति कोन्छ्योककी नोवा यिन। ती थर्वाकी लाका ति गोमालाके देवाच्येनला तेरी छेनी वे (उत्पत्ति ३:१५; प्रेरित २:२३, १ कोरिन्थी २:७-१०; १ पत्रुस १:२०); ती थर्वा ति दि जम्बुलिङला साङ तेरी छेकिवी। तुकक्यानी दाक्पी नोवा ताङ कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप ति च्यिक्परङ च्युङ गोकिवी। तीकी कोर्ला दाक्पी तेन्तेन किगोकिवी। देवाच्येनला ज्युन वोतुप पपा कोन्छ्योक ति दाक्पु नेसुर थाकरिङबु वोसिनाङ दाक्पी मोपोर क्यानी खोकी नोवाला वोतुप दोके दाक्पु खोकी मुला च्यिकरङ च्युङ थुप्किवी।

कोन्छ्योककी नोवाकी थोक्ला मोपोर क्यासिमा तिरङ दाक्पी कतुकारकी थोक्ला खोला मोपोर कि गोकिवी। कोन्छ्योक सुमकी नोवाला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला दाक्पी जुला गोवु ङ्यिमी टेङमी साप समी थोक्ला ताङ दाक्पी मीजीकी थोक्ला गोवु नम्शीङकी थोक्ला ङ्यिमी टेङमा मोपोर गोकिवी। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ दाक्पी नरी रङला मेलोवा कितुप मीतिवी थोक्ला माफ तेरुप ताङ च्यम्बा कितुप ताङ ङ्यिङ्ज्ये क्यानी तिवी मुला तम्जी जो गोकिवी, तमा तिवी दाक्पी तेन्दोकला मेलोवा क्यावु वोसिङ तिवी दाक्पुला माफ बिन्दुप वुङगोकिवी। तुकरङ क्यानी दुक्टा नेसुर खोक्पा ल्हापला मेख्येल्सी सिनी दाक्पी नरी कोन्छ्योक सुमला दाल्जा लोङ गोकिवी।

मोपोर कितुप ति दाक्पी नोवाला वोतुप ति कोन्छ्योककी नोवा ताङ मुला डिकुपला ऊ तोङगुप दोके यिन। दाक्पु टला रम्बु ताङ कतुकार क्योङगुपला डेतिवाला ङा ग्यकुप मेवी (मत्ती ६:९-१३)। कोन्छ्योकला तेपा मिकिवु मीतिवी तिरङ टला रम्बु च्युङगुपला ताङ कतुकार क्योङगुपला तुकक्यानी ङा ग्यकिवी। यिने कोन्छ्योककी गिपातिवी मोपोर कितुप ति कोन्छ्योककी ग्यल्खप ताङ खोकी फयन छोलुप यिन। तीकी तेन्दोक ति दाक्पी नोवा ति कोन्छ्योक सुमकी नोवा ताङ मुला च्यिकरङ जोप यिन (मत्ती ६:३२-३३)। दाक्पी तुक क्यानी मोपोर क्यासिङ रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योककी खोरे नोवाला वोतुप दोके मोपोर क्यावु ति सेन्नी गा किवी, तमा रङगी गिपातिवाला मोलाम नङगिवी, तमा तिवी मालाङगुप तेरी च्यालाक ल्यामुतिवा खोकी तिवी थोक्ला च्योमच्योम क्या नङगिवी। सु ‍- सुकी रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योकला तङदेन क्यानी खोला ङ्यिमी टेङमा ङ्यिङ थक्पाने ज्युन सेमला लङगिवे, तिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङनी ङमुरङ गा ताङ लोदिमु ङ्येतुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी।

तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योक

Omnipotent Go

येला टिन वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवी तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योकला सोवा देकिवी। दाक्पी कोन्छ्योक सुम ति तेरी सिनाङ चोछ्ये वे (उत्पत्ति १७:१; ज्यल्का १५:३; १९:६)। खोकी ति छासे ङार वोतुप तप्की खोकी काङ कितुप नोक्यावे, ती ति तेरी कि थुप्किवी। यहोवा कोन्छ्योककी लेखुर नेसुर गो चुनी तेरी च्यालाकतिवा ज्यासुङ। कोन्छ्योककी जम्बुलिङ सुम्बा ने ज्युनी जम्बुलिङकी दिङ सेककी तेरी च्यालाकतिवा ज्यसुङ ( उत्पत्ति १: १; यूहनन्ना १:३; कलस्सी १:१६; ज्यल्का ४:११)। खोकी खोरे ङार ति मी लोग्यु तेरीला छ्या तेन नाङसुङ।

कोन्छ्योककी खोरे नोवा ताङ छ्यर्शी ति तेरी छे ज्यिकिवी (अयूब ४२:२)। मीतिवाला थर्वा ङ्येतुप ताम्ङेला दाक्पी ल्हासुङ सिसिङ कोन्छ्योक खोरे रङ मीतिवाला ह्रोकुप छ्यर्शि जो नङगुप ति हाककोकिवी (उत्पत्ति ३:१५), तमा कोन्छ्योककी सेवु खोरुङ रङ मी जुजमला फेप्सुङ (मत्ती १:२१)। खोकी रङ खोरे मीतिवाला थर ज्यितुपला क्रूसला टुङनी खोरे छ्यर्शी तेरी छ च्यिसुङ (यूहन्ना १९:३०)। तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी चुका नोवा नोके, तीला सी साङ तोक्सा छोक ज्यितुप याङना ग्येक मुथुपी, खोकी नोवा ति तेरी छेकिवी (यशैया ९:६-७)।

कोन्छ्योक सुमकी थोक्ला चुका लाका कितुपला साङ कले मेवी (यर्मिया ३२:१७,२७)। यिने मीतिवी कि मुथुपु तेरी लाकातिवा कोन्छ्योककी तेरी कि थुप्किवी (मत्ती १९:२६)। मरियम जेन्दी माक्यावु पेलारङ कोन्छ्योककी मरियमला जु च्येन्दी च्युङ च्यितुप यिन (लूका १:३७)। अब्राहाम ताङ साराला पेजा च्युङ मुथुपु गावागामा गल्सिनाङ कोन्छ्योककी तिवाला पेजा च्युङ ज्यितिन सिनी थाकछ्येन नाङसुङ (उत्पत्ति १७:१-२१; १८:१४)। कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप दोके अब्राहाम लो खाल ङा १०० लेपुप पेला तिवाला इसाहक सिरुप पुज्युङयी च्युङ च्यिसुङ (उत्पत्ति २१:१-५)। तासाम पेलाकी शेवाखावा वोतुप (बिद्धान) की साङ हाकको मुथुपु ताम्ङेतिवा कोन्छ्योकला तेरी शेक्यु वे।

यहोवा कोन्छ्योक ति तेरी दासाला ज्युन वोतुप कोन्छ्योक यिन। सा जम्बुलिङ ज्यावु पेलाने ज्युन तासाम सेक कोन्छ्योककी खोरे ज्यावु तेरी जम्बुलिङकी खला नरीकी- नरी ग्येला क्या नङगिवी। च्यिलासिसिङ खो नम्साङ येन मेछ्येवी, खोकी किमुथुपु ति काङसाङ मे (यशैया ४०:२८)। “कोन्छ्योक ति गोमालाके ज्युन वोतुप यिन, खो येलुङ फेप्किवी” (ज्यल्का १:८; ४:८)। खो तुजे सिनाङ येला तेङला ज्युनी खोरे ङार ताङ ओङ नेसुर ग्येला क्या नङगिवी (ज्यल्का ११:१७; १९:६; २१:२२)।

दासा तेरीला ज्युन वोतुप कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके खोकी ज्यावु च्यालाक तिवाला नरीकी थोक्ला ठिम कितुपला केन नङगिवी याङ्ना खोकी तिवाला थर च्यिनी ह्रोक साङ थुप्किवी (यशैया ९:६; सपन्याह ३:१७)। तमा खोकी नोवाला वोतुप दोके खोरे पेन नङगुप मीतिवी सेम ति क्योङ्बु जोन नङगिवी (प्रस्थान ७:३; ९:१२; १४:४,१७; यशैया ६३:१७; रोमी ९:१८), याङ्ना खोरे पेन नङगुप मी मीरा च्यिक्ला खोकी च्यम्बा कितुपला तेन्तेन क्या नङगिवी (प्रस्थान ३३:१९; रोमी ९:१८)। तेरी दासाला ज्युन वोतुप कोन्छ्योककी ललाइ मीतिवा नेसुर खोरे नोवा ति तेरी छे ज्यितुपला ती मी सेमकी दिङला खोरे नोवा ज्योकुप नोकिवी (ज्यल्का १७:१७)। कोन्छ्योककी खोरे मुला वोतुप च्यालाक तिवाला काङ कितुप नोकिवे, तुकै रङ क्या नङगिवी (मत्ती २०:१५) - दुका ताम्ङेतिवा ति दासा तेरीला ज्यु वोतुप कोन्छ्योककी छ्यकला वे।

तीकी कोर्ला दाऊदकी “सु चोवो कोन्छ्योकला रेवा क्यान देकिवे, ती ति तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योककी ओङला लुकिवी” सिनी पङबु बिन वे (लुथेप ९१:१)। कोन्छ्योककी का मानाङसिङ फुरिन कितुप बन्गिरी साङ साला मुलुम्बी (मत्ती १०:२९)। येशूकी का मानाङसिङ मी गोकी ह्रे ङ्येङ्मायी साङ मिपिवी (लूका १२:७)। तुकक्यानी सु - सुला कोन्छ्योककी ह्रोक्नी ज्यकवे, तिवी मुला तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योककी ङार साङ गिवी। ती तप्की “तेपा कितुपतिवी थोक्ला तेरी लाका ति च्युङ थुप्किवी” सिनी येशूकी सुङनी वे (मर्कूस ९:२३)। तुकक्यानी तुका तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप कोन्छ्योककी मोलाम ङ्यम्ङ्युङ कितुप ख्रीष्टियन तिवाला वुतुङके जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी गा ताङ लोदिमु नङगिवी।

दासा तेरीला ज्युवु कोन्छ्योक

Omnipresent God

कोन्छ्योक सुमकी थोक्ला शब्जी कितुप लाकाकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे ज्यिवा ति खो दासा तेरीला ज्युन वोतुप कोन्छ्योक यिन। देवाच्येन तिवा ताङ जम्बुलिङ ति खोकी मोवाकी क्यङ वे (यशैया ६:३), ती तप्की मी सु साङ खोकी थोङदाङ नेसुर यिप मुथुपी (यर्मिया २३:२४)। दोजो दाक्पु देवाच्येनला डोप यिन्सिङ पपा कोन्छ्योककी सेवु येशू ताङ खोकी थु चाङ्मा साङ ते ज्युकिवी (मत्ती १०:२०; १६:१७; प्रेरित १६:६-७; रोमी ८:९,११; १ पत्रुस १:११)। दोजो दाक्पु ङ्येलाला गाल्सिनाङ खोतिवा ते साङ ज्युकिवी, दाक्पु ग्यम्छोकी फला गारीला गल्नी देसुङ सिसिनाङ खोतिवा ते ज्युकिवी (लुथेप १३९:८-९; आमोस ९:२), तमा दाक्पु छ्यु नेसुर क्यानी गल्सिनाङ याङ्ना मे नेसुर क्यानी युनी गल्सिनाङ खोतिवा ते ज्युकिवी (यशैया ४३:२)। दाक्पु कनि गल्सिनाङ कोन्छ्योक सुम ति दाक्पी मुलारङ ज्युकिवी। खो तन्दारङ दे ज्युकिवी, तन्दारङ ते साङ ज्युकिवी। तुकक्यानी दाक्पु खोकी जोम्साला तिङ ङ्योक मुथुपी।

कोन्छ्योक सुम ति दासा तेरीला ज्युवु कोन्छ्योक यिन, खो तुजेकी नङला ताङ फिला दासा तेरीला ज्युकिवी खो ति नरीकी नरी ज्युवु कोन्छ्योक यिन। कोन्छ्योककी आदमला तेन तङगुप ज्युक्ला मीतिवा तुजे वोता सेक तिरङ मीजी क्योङगु सोङसुङ। तुकक्यानी तुजे चेयी तिरङ लुवु मीतिवी नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योककी नोवा हाककोवु छासे कले गिवी।

कोन्छ्योक सुमकी मिराप ति जम्बुलिङला नरीकी - नरी लुवु ताङ तेरी सिनाङ छ्ये वे, यिने तुजेला रङ खो दाक्पी मीजीला मुला साङ ज्युकिवी। ती तप्की कोन्छ्योककी सेवु येशूकी खोरे लोमातिवाला कल्वाकी तिङ्मा सेक खो ख्यिरा मुलारङ ज्युकिवी सिनी सुङनी वे (मत्ती २८:२०)। खो टुङगुपने ङोसु लावु ङ्यिमा खल्ङी ४० ज्युक्ला देवाच्येनला फेप्सुङ, खो ति देवाच्येनला ज्युकिवी, यिने खो कनिवा साङ ज्युनी वोतुप तप्की गलुप लो तोङ्डा ङ्यी २,००० ने ज्युनी दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी मुलारङ ज्युन वे। तोजो तिरङ मिन, खो कल्वाने ज्युनी कल्वासेक नरी दाक्पीमुला रङ ज्युकिवी। खो जम्बुलिङकी दासा तेरीला ज्युकिवी। तोजो तिरङ मिन खो खोरे पेन नङगुप गिपातिवी मुला रङ युकिवी, तमा तिवी किगोवु लाकातिवा तेरी कि ज्यितुपला खोकी तिवाला टिटे किवी (उत्पत्ति २८:१५, प्रस्थान ३:१२; ४:१२; प्रेरित १७:२७)।

ख्रीष्टियन तिवी पर्ला दुका मीतिवा साङ बङी वे, तिवी तेरी जम्बुलिङला ज्युन वोतुप येशू ख्रीष्टला ङो माशे वे। याङना तिवी खोला कोन्छ्योक सिनी सेमला साङ मलाङगिवी। ङ्यिमी टेङ्मा खोरो सेमने ज्युनी कोन्छ्योकला सेमला मलाङगुप ख्रीष्टियनतिवी येशू जम्बुलिङकी दासा तेरीला ज्युन वे सिरुप ताम्ङे ति टोक ज्येकिवी। तिवी येशूला ज्यिवा मिकिवु तप्की जोल्हमो क्यानी काङथेपला दिक्पा किवी, ती तप्की तिवा रङगी थोक्ला ताङ यम्बी थोक्ला खोङतेर्मु मेवी तमा खोरो काङ कियी दे लङगिवे, काङ किमोगोवु ताङ मेटेङ्बु नोके, तिरङ किवी। तिवी च्यिला तुक किवी सिसिङ, मी किताङ नालुतिवा येशूकी तेरी जिकिवी, तमा तेरी ताम्ङेतिवा खोकी सेन्गिवी सिरुप ति तिवाला छ्या मेवी। तिवी येशू वुतुङके खोप्रे मुला ज्युन वे सिरुप ति तेपा मिकिवु तप्की तेरी ताम्ङेला पप कितुप ताङ सेम कोलुप ताङ कोक्चे लङगिवी। तोजो तिरङ मिन, तिवी मीककी मोथोङगुप येशूला रङगी मीजी चेक मेतेवी, तमा मीककी थोङगुप ताङ रेक थुपुप कुतिवाला सोवा तेक्नी तिवाला तेन्गिवी। तिवी तुकक्यानी तेन्दुप च्यालाकतिवा ति टेङगा डेवा ताङ ङार ताङ ओङ्ग्युर ताङ तङदेन ताङ सेमगी नोवा ताङ रङगी थोक्ला मोवा छोलुप ताङ मिङ ग्येर्पु थोपुप छोलुप ताङ मिछङ ताङ पुज्युङपुम ताङ जुला नाछा मेवु जम्बुलिङकी च्यालाकतिवा ख्येल्गिवी।

यिने तुका लाकातिवा मिकिवु ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक ति जम्बुलिङकी दासा तेरिला ज्यु सिरुप खाक्छ्येवु ताम्ङे सेमला लानी येशूला ज्यिवा खुर्नी खोला सोवा ताङ मोवा किवी। तमा तिवी सेम ति लोदिमु च्युङनी तिवी मीजी टेङबु क्योङगिवी। च्यिलासिसिङ तिवी येशू खोप्रे मुलारङ ज्युनी नरी तिवाला ल्हेवी सिरुप ताम्ङे टेङबु ति हाककोकिवी, तमा येशू तिवी मीजीला ज्युवु तप्की तिवाला टोङगु ङ्येनी खोकी तिवाला ह्रोकिवी, तमा तिवी सेमगी दिङने ज्युनी कोन्छ्योककी लोदिमु नङगुप दोके लाका किवी। तमा तिवी मीजी नेसुर मी यम्बीमुला तम्जी ल्यामु जोप ताङ सेम नेसुर मी यम्बाला च्यम्बा कितुप ताङ लाका ल्यामु कितुप च्युङगिवी। च्यिलासिसिङ येशूकी खोरे ज्यावु तेरी च्यालाकला ङ्याम क्यान नङगिवी सिरुप ताम्ङेला तिवी रेवा किवी, तमा येशूकी मुलारङ मीजी क्योङगुप पेला नम्साङ ना मोडोवु ग्यल्खपला येशूकी ग्येला क्यान नङगिवी सिनी तिवी मङ रेवा किवी। दि जम्बुलिङ ति चेयी पारसेककी थोक्ला तिरङ यिन, तिकी ति ङ्यिम्ज्यिक तुजे गिवी, तीपेला दि जम्बुलिङ क्युन ज्यक्नी डोगोकिवी सिरुप ति तिवाला तेन्तेन छ्या वे। ती तप्की तिवी काङ ख्येल्नी वासिनाङ खोपरे युल्वातिवाला नरी ङ्यिङ्ज्ये कितुप ताङ टोङगु बिन वे (१ कोरिन्थी १३:१३)। ती तप्की तिवा कोन्छ्योककी गोङ ते मोगोवु ङ्यिङ्ज्ये ताङ गा ताङ लोदिमु थोपुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी।

देसेकला दाक्पी कोन्छ्योककी ङोशीकी कोर्ला शब्जी कितुप खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा ज्यिकी कोर्ला ताम्ङे क्यायी, ती ताम्ङेतिवा ति जम्बुलिङ ज्यङगुप ति कोन्छ्योक यिन, खो तेरी सिनाङ रिक्पा वोतुप यिन, खो तेरी सिनाङ ङारछ्येवु वे, खो जम्बुलिङकी दासा तेरीला ज्युन वे सिरुप यिन। त येलुङ दाक्पी कोन्छ्योककी कितङ नालुकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे ज्यी चोके सेमला ज्योक गोकिवी। तिवा ति कोन्छ्योककी ङ्यिङज्ये, च्यम्बा, कटिन ताङ खोकी फयन यिन।

ङ्यिङज्येवु कोन्छ्योक

Loving God

दाक्पी कोन्छ्योक ति ङ्यिङज्येवु वे (१ यूहन्ना ४:८,१६)। खोककी दाक्पुला ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगिवी (२ कोरिन्थी १३:११)। ङ्यिङ्ज्ये ति कोन्छ्योक सुमनेसुर गिवी। ती ङ्यिङज्ये ति कोन्छ्योककी क्या नङगिवी (खो ति ङ्यिङ्ज्येवु कोन्छ्योक यिन यूहन्ना ३:१६, १७:२४; १ यूहन्ना ४:९), जम्बुलिङकी मीतिवाला खोकी सेवुकी ङ्यिङ्ज्ये क्या नाङसुङ (रोमी ८:३९, कलस्सी १:१३), ती ङ्यिङज्ये कितुप ङार ति कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी येशूला नाङसुङ (रोमी १५:३०; गलाती ५:२२)।

कोन्छ्योककी खोरे पेन नङगुप मीतिवाला छासे ङ्यिङ्ज्ये क्या नाङसुङ (व्यवस्था ७:६-८:१३; सपन्याह ३:१७; यूहन्ना १४:२३), तुकक्यानी खोकी तिवाला दिक्पाने थर्वा नाङसुङ। कोन्छ्योककी च्यिकरङ वोतुप सेवु येशू ति खोकी मिङ ङ्यिवा यिन, कोन्छ्योककी खोला दि जम्बुलिङला तङनी कलवरी पम्दोकला क्रूसला टुङ च्यिनी खोरो ‍ङ्यिङ्ज्ये ति छ्या तेन्सुङ (यूहन्ना ३:१६; रोमी ५:८; गलाती २:२०)। ती ति दाक्पी लाका ल्यामु क्यावु तप्की ताङ फयनकी मिन, कोन्छ्योककी खोरे गिपातिवाला क्या नङगुप ङ्यिङज्येकी जोसालेन्सिङ यिन (१ यूहन्ना ४:१०)।

खोरे गिपातिवाला ङ्यिङज्ये क्या नङगुप ति नरी लुशी सिरुप ति कोन्छ्योककी नोवा यिन (यूहन्ना १५:९-१०)। कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोकी दोके च्योलम कितुप खोरे गिपातिवाला खोकी थु चाङमाकी कटिन गुचोके थोप्किवी (गलाती ५:२२-२३)। ती कटिन गु की नङला तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु ति ङ्यिङज्ये कितुप कटिन यिन (१ कोरिन्थी १३:१, १३)। कोन्छ्योकला तेपा कितुप तीकी खोकी सुङला मीजी क्योङगिवी, तमा कोन्छ्योक साङ तीकीमुला ज्युकिवी (यूहन्ना १७:२४-२६; १ यूहन्ना २:५; ४:१६)।

ताम्ङे यम्बा ति काङ यिन सिसिङ चुकक्यानी कोन्छ्योककी तिवाला ङ्यिङज्ये क्यावे, तुकरङ क्यानी तिवी साङ च्यिककी च्यिकला ङ्यिङज्ये किशी सिरुप ति कोन्छ्योककी नोवा यिन ( यूहन्ना १३:३४-३५; १ यूहन्ना ४:७)। यहोवा कोन्छ्योक खोरुङ रङ दि जम्बुलिङला फेप्नी ज्यिन्बा च्युङनी कोन्छ्योककी ङ्यिङज्ये ति छ्या तेन्सुङ। खो खोरुङ रङ ज्यिन्बा च्युङनी खोरे मीजी ति दाक्पी दिक्पी थोक्ला चेक तेन नाङसुङ (एफिसी ५:२)। ती तप्की येशूकी दाक्पुला “रङगी दाल्जातिवी थोक्ला रङगी मीजी तेरुप सिनाङ ङ्यिङ्ज्ये छ्ये ति यम्बा काङसाङ मेवी” सिनी सुङगिवी (यूहन्ना १५:१३)।

कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति थर्वाकी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप यिन। तुक कितुपला दाक्पी तेरी मीजी ति कोन्छ्योककी थोक्ला ज्यिन्बा च्युङ गोकिवी (यूहन्ना १२:२४-२६)। कोन्छ्योककी लेन ल्यामुकी थोक्ला रङगी मीजी ज्यिन्बा च्युङगुपला कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु ङ्यिङ्ज्ये ति दाक्पी ङ्यिमी टेङ्मा नासाम तोङ गोकिवी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी थु चाङमाकी कटिन नेसुर ती खोकी ङ्यिङ्ज्ये ति दाक्पी सेमला ज्योक थुप्शी (यशैया ६१:२; २ कोरिन्थी १:२१; १ यूहन्ना २:२०,२७)। रङला थोपुप कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति रङगी अच्युनुप ताङ अज्यी नुमतिवा ताङ यम्बा मिरिगकी मीतिवाकी पर्ला छ्या देन्दुप ख्रीष्टियनतिवी तिराङ कोन्छ्योकला वुतुङके ङ्यिङ्ज्ये किवी। तिवा ति वुतुङके गा ताङ लोदिमु वोतुप ख्रीष्टियनतिवा यिन, ती गा ताङ लोदिमु ति जम्बुलिङ्ला वोतुप चुका कुतिवी साङ तेर मुथुपी।

१०. च्यम्बा वोतुप कोन्छ्योक

Merciful God

कोन्छ्योककी ङोशीकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे ङ्यिवा ति कोन्छ्योककी च्यम्बा यिन। कोन्छ्योक ति च्यङच्यु सेम्बा वे, खोकी च्यम्बा ति नरीकी - नरी लुकिवी (२ इतिहास ५:१३-१४; लूका १:५०)। दिक्पी जोसालेन्सिङ च्यम्बा किगोवु खोरे गिपातिवाला कोन्छ्योककी ल्हेवी (नहेम्याह ९:३१; विलाप ३:२२-२३; लूका १:७२)। तीकी तेन्दोक ति मीतिवी खोरो क्यावु दिक्पाने सेम ग्युर्नी कोन्छ्योककी थकाला लोकिवी सिनी खोकी तिवी दिक्पातिवा माफ नङगिवी, तमा तिवाला नरीकी नरी छासे च्यम्बा क्यान नङगिवी। (यशैया ५५:७; इजकिएल ३३:११-१९; १ पत्रुस २:१०)।

कोन्छ्योककी कला मेङ्येन्दुप (Vertical Commandment) ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योककी गा मिकिवी (प्रस्थान २०:१-११) मत्ती २२:३८)। च्यिलासिसिङ तिवी कोन्छ्योकला सिनाङ कुतिवाला छ्यो तङगुप तप्की खोकी तिवाला गा मिकिवी। तुका लाका कितुपतिवी कोन्छ्योकला छासे क्यानी थु ना ज्यिकिवी। यिने च्यङच्यु सेम्बा वोतुप दाक्पी कोन्छ्योककी कुतिवाला छ्यो तोङगुप लाका क्यानी दिक्पाला ख्येलुप ख्रीष्टियन तिवाला साङ दिक्पाने सेम ग्युर्नी खोकी थकाला लोक्शी सिनी गुकिवी (लुथेप १०२:१३; २ पत्रुस ३:९)। मीतिवी ल्हातङला ख्रीष्टियनतिवी चुका ल्हा ताङ ल्हमुतिवा तेन्सिनाङ कोन्छ्योककी तिवाला छासे च्यम्बा क्या नङगिवी सिरुप नासाम तोङगिवी। ती ति कोन्छ्योककी च्यम्बा हाकमाकोनी यिन।

कोन्छ्योक च्यङच्यु सेम्बा वे सिक्यावु तेन्दोक ति दिक्छ्येनतिवा दिक्पाने सेम ग्युर्किवी सिनी खो हाम क्यान गुकिवी सिक्यावु यिन। तीकी तेन्दोक ति खोकी दिक्छ्येनतिवी क्यावु दिक्पातिवा तुकरङ क्युर्नी तेर्किवी सिक्यावु मिन। ती तप्की यहोवा कोन्छ्योककी इस्राएली तिवाला मोशा नेसुर दुक सुङनी वे, “चोवो कोन्छ्योक गोङ्बा छुम्बुपला च्युर्वु ताङ च्यम्बा वोतुप कोन्छ्योक यिन, खो गोङबा छुम्बुपला फिमु ताङ ङ्यिङज्ये कितुप ताङ छासे लोतेर्मु वे। खोकी मी तोङडा - तोङडाला च्यम्बा क्या नङगिवी, तमा दुक्टा ताङ ङ्योक्टा लोङगुप तिवाला माफ नङगिवी। यिने केन वोतुप मीला याङ चुक क्यानिसाङ ठिम क्या नङगिवी। तमा तिवी पागावा हागावी क्यावु दुक्टाकी पर्च्या ति तिवी पुज्युङ पुम ताङ नाति नातीनी तिवा ताङ तिवी गिपा सुम्बाने गिपा ज्यिवासेक लुकिवी” (प्रस्थान ३४:६-७; २०:५-६; लुथेप १०३:८)।

कोन्छ्योककी खोरे गिपातिवाला पर्च्य तोङगुप तेन्दोक ति तिवा रङगी दिक्पाने सेम ग्युर्नी खोप्रे किताङ नालुतिवा नेसुर लोक्शी सिरुप ति खोकी नोवा यिन। ती तप्की कोन्छ्योककी नङगुप पर्च्या नासाम तङसिङ ती ति पर्च्या तङगुप मिन, च्यम्बा क्या नङगुप यिन सिनी हाककोकिवी। इस्राएलीतिवी तुछेन नम्बा बङीतिवी नङला दिक्पाने सेम ग्युरुप छेर्मु तेन्दुप ति खाक्छ्येवु तुछेन यिनोक (लेवी १६:१-३४)। ती तुछेन वासिमा कोङ्यार छ्ये तीकी इस्राएलीतिवी थोक्ला गोमा क्यानी तेरी सिनाङ चाङमा वोतुप दासाला शुनी दिक्पाने सेम ग्युरुप थोक्ला लुकरुककी ठक ति च्यम्बाकी ग्येल्ठिक खला थोर्किनोक, तीज्युक्ला मीतिवी दिक्पा ति ताकिनोक। च्यम्बाकी ग्येल्ठिककी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी च्यम्बा नङगुप दासा यिन। तोजो तिरङ मिन, तीकी तेन्दोक ति ‘दिक्पाने सेम ग्यरुप (cover, kappa in Hebrew) साङ सिक्यावु यिन प्रस्थान २५:१७;२२; लेवी १६:१५)।

ख्रीष्टियनतिवी गोमाला खोप्र क्यावु दिक्पेने सेम ग्युरुप तप्की तिवा तेरी सिनाङ कोन्छ्योककी च्यम्बा बङी ङ्येतुप मीतिवा यिन। तुकक्यानी दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी ङ्यिमी टेङ्मा कोन्छ्योक नेसुर माफ ताङ च्यम्बा ङ्येतुप तप्की खोला सिनाङ नोर टोङ्बा, ङार, ओङ, छ्ये च्युङगुप तङदेन, चितङ, येन्देन ङ्येतुप, ख्वोङ्याम, पुज्युङ पुम, मिछाङ ताङ नेजु मेतुप जुजम च्यिन्दप च्यालाक तिवाला कु दोके जोनी तिवाला सेम तोङगुप मेवी। रङगी मीजी ति कोन्छ्योकला चेक तेनी खोला तेपा कितुप ख्रीष्टियनतिवी ङ्यिमी टेङमा खोनेसुर मङ छासे च्यम्बा ङ्येकिवी (लुथेप १८:२५; मत्ती ५:७; एफिसी २:४; १ तिमोथी १:२; २ तिमोथी १:२; तीतस १:४; याकूब ५:११)। ती तप्की येशूकी तुका मीतिवाला मोलाम थोपुप यिनो सिनी सुङसुङ (मत्ती ५:७)। तुका च्यम्बा वोतुप मीतिवा च्युङगुपला ताङ ङ्यिमी टेङमा कोन्छ्योककी च्यम्बा नासाम तोङगुप ताङ रङगी अच्युनुप अज्यीनुमतिवा ताङ मिरिग यम्बाकी मीतिवाला च्यम्बा कितुपतिवा ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप मीतिवा यिन।

कटिन नङगुप कोन्छ्योक

Gracious God

कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये च्यम्बा हाककोवु ख्रीष्टियनतिवी कटिन नङगुप कोन्छ्योकला सोवा मातेका क्यानी दे मुथुपी ( १ पत्रुस ५:१०)। कोन्छ्योक ति कटिन ताङ च्यम्बा नङगुप कोन्छ्योक यिन, खो ङमु गोङ्बा मुछुम्बुप छासेकी लोतेर्मु वे (१ इतिहास ३०:९; नहेम्याह ९:१७; ३१; लुथेप ८६:१५; १०३:८; योएल २:१३)। कोन्छ्योककी खोरे तेरी छ्यक्लेन तिवाला कटिन नङगिवी (लुथेप १४५:१७)। सेम बोल्मु तिवाला खोकी कटिन नङगिवी (हितोपदेश ३:३४; याकूब ४:६)। कटिन (याङना च्यम्बा) सिक्यावु ति कोन्छ्योककी तुकरङ नङगुप छ्यक्तक यिन। कोन्छ्योककी कटिन ति खोकी च्यम्बा ङ्ये मोछ्योवु दिक्छ्येनतिवी थोक्ला तुकरङ नङगुप छ्यक्तक यिन।

कोन्छ्योककी कटिन ति नम्बा ङ्यी वे, च्यिक ति कटिन अलोयी यिन, तिवा ति ङ्यिमा, वुला, छ्यु, वुर्तुक दोके च्यालाकतिवा यिन। कोन्छ्योककी गिपातिवाला ती च्यालाकतिवा नेसुर ख्यप्साङ ङ्येकिवी, तमा तीकी मुलारङ जम्बुलिङकी यम्बा मीतिवा ताङ जम्बुलिङला वोतुप तेरी सेम्जेनतिवा ताङ वु वोतुप ताङ नाठुङतिवा नेसुर ती तेरी च्यालाकतिवा तुकरङ थोकुप ङ्येकिवी (मत्ती ५:४५; प्रेरित १७:२५)। ती च्यालाकतिवा मीतिवा ताङ यम्बा सेम्जेनतिवा ताङ नाठुङकी थोक्ला मेतला- मेति मेवी। ती च्यालाकतिवा छासेकी गोङछ्येर्मु वे, सी साङ ती च्यालाकतिवी गोङ ते मुथुपी, तीला जो साङ मुथुपी। तुकक्यानी ती च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी तेरीकी थोक्ला गोङ ते मोगोवा क्यानी बिन वे।

खाक्छ्येवु कटिन ङ्यिवा ति यम्बा काङसाङ मिन्दला थर्वाकी कटिन येशूकी कोर्ला लेन ल्यामु यिन (प्रेरित २०:२४; रोमी ५:१५; १ कोरिन्थी २:१२; तीतस २:११)। कोन्छ्योककी सेवु येशू दि जम्बुलिङला फेप्नी टुङसुङ, यिने तीकी थोक्ला खोकी काङसाङ गोङ माला (रोमी ३:२४)। ती ताम्ङे टेङ्बुला दाक्पी खोला थुचिछे सिनी तेपा क्यासिङ गोमाला दाक्पी क्यावु दिक्पी जोसालेन्सिङ नरीकी थोक्ला नम्शीङला शेप नेसुर कोन्छ्योककी नम्साङ मिशिवु मीजी ताङ देवाच्येनकी ग्येल्खपकी लक्खीर ति दाक्पुला ङ्यम्बा दोके क्यानी नङगिवी (प्रेरित १५:११; रोमी ४:१६; गलाती १:६; एफिसी १:७; २:५-८)। दाक्पी हाकको गोवु ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ थर्वा ति वुतुङके कोन्छ्योककी नङगिवी। ती ति मी लाका टेमु क्यानी क्यानी ङ्येतुप मिन (गलाती २:२१; ५:४; तीतस ३:७)। दाक्पुला तुका कटिन नङगुपला रङ कोन्छ्योककी सेवु येशूकी दुक्पा छेटाङ खुर्नी दिक्छेनतिवी थोक्ला हाम क्यानी ज्युसुङ (प्रस्थान ३४:६; नहेम्याह ९:१७; ३१; रोमी २:४; १ पत्रुस ३:२०; २ पत्रुस ३:९)।

ती कटिनकी लेन ल्यामु ति मिरिग यम्बा ताङ ग्येल्खप तिवाला ख्यप्टक कितुप लाका चेक तेतुपला कोन्छ्योककी मी अलयीला पेन नाङसुङ। ती मीतिवा ति गोमालाके खाक्छ्येवु कोन्छ्योककी कटिनकी ङ्येम्बा थोपुप मी यिनोक। तुकक्यानी मिरिग यम्बाकी मीतिवी पर्ला पावलकी लेन ल्यामु फेल च्यिसुङ। मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुपला ताङ कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु थर्वाकी छ्यर्शि ति छ्या देन्दुपला खो खोरे तेरी गिपातिवा सिनाङ छ्युङा यिन सिनी सुङसुङ (रोमी १५:१६; १ कोरिन्थी १५:१०; २ कोरिन्थी १२:९; गलाती १:१५; एफिसी ३:२,७-९)। दि लेन ल्यामुकी तेन्दोक ति येशूकी कटिन मानाङसिङ मिरिग यम्बाकी मीतिवी पर्ला सी साङ लेन ल्यामु फेल ज्यि मुथुपी। पावल ताङ थल्माला वोतुप चर्चला गोमा कितुप छ्येतिवी थोक्ला ती ‘कटिन’ ति छासे खाक्छ्येवु यिनोक। खाक्छ्येवुला पावलकी खोरो टिवु तेरी यिकी तिवाला कोन्छ्योककी कटिनकी कोर्ला श्युक ग्यप्नी वे। ती यिकीतिवा ल्हासिङ पावलकी खोरो टिवु यिकीतिवी नाङला ‘चोवो येशू ख्रीष्टकी कटिन ति ख्यिराङ तेरीला थोप्शीता सिनी टिकुप गो चुसुङ ( एफिसी १:२;

कलस्सी १:२,१ तिमोथी, १:२); तुकरङ क्यानी यिकीकी तिङशोकला साङ ‘चोवो येशू ख्रीष्टकी कटिन ति ख्यिरा सेमला लोदिमु वुङ्शीता सिनी मोलाम ग्यम वे (२ कोरिन्थी १३:१४; गलाती ६:१८; फिलिप्पी ४:२३; फिलेमोन १:१५)।

पावलकी तिरङ मिन, पत्रुस ताङ यूहन्नाकी साङ तुकैरङ सिक्यानी वे (१ पत्रुस १:२; १ पत्रुस ३:१८; ज्यल्का २२:२१)। “पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु येशू ख्रीष्ट नेसुर कटिन च्यम्बा ताङ लोदिमु ताङ ङ्यिङज्ये ति दाक्पीमुला वुतुङके लुकिवी” (२ यूहन्ना १:३)। तिवी कोन्छ्योककी कटिनला श्युक ग्यकुप तेन्दोक ति काङ यिन सिसिङ दाक्पी सेमला कोन्छ्योककी छासेकी कटिन नङगुप तप्की कोन्छ्योककी दाक्पुला लोदिमु ताङ मोलाम थोपुप मीजी क्योङ थुप्सी सिनी यिन।

दोजो दाक्पी च्योलम ति दुक्टा (खोनाक्पा) वोसिङ कोन्छ्योककी कटिन नेसुर वुङगुप लोदिमु ति थोप मुथुपी (हिब्रू १२:१५)। दाक्पी सेमला वोतुप खोनाक्पा ति तेन क्युर्नी दाक्पु येशूकी दोके च्योलाम वोतुप च्युङ गोकिवी। तीकी तेन्दोक ति दाक्पी मीजीला कोन्छ्योककी थु चाङमा नेसुर वुङगुप कटिन नम्बा गुतिवा वुङ गोकिवी (गलाती ५:२२-२३)। तुक क्यासिङ दाक्पी मीजी ताङ सेम ति फोकिवी, तमा कोन्छ्योककी दाक्पुला कटिन नङगिवी। तोजो तिरङ मिन दाक्पी मीजीनेमा लोदिमु ताङ सेम किर्मु च्युङनी मी यम्बाला छ्या देन्गिवी ( रोमी ५:२)।

दाक्पी सेमने ज्युनी येशूकी कटिनला छोल्गिवी सिसिङ दाक्पी मीजेनेमा येशूला मोवा च्युङगिवी (२ कोरिन्थी ४:१५; एफिसी १:६; २ थेसलोनिके १:१२)। ती तप्की दाऊदकी नरी खोरो मेलोवा क्यावु ति सेमला लानी यहोवा कोन्छ्योक (येशू) की कटिन ति छाल्सुङ (लुथेप ६:२; ९:१३; २५:१६; ३१:९; ४१:४), तमा खोकी छासेकी कटिनकी कोर्ला खोला सोवा तेन्सुङ (लुथेप ३१:१९; ११६:१२; १४५:७) ती तप्की दाक्पी साङ ख्रीष्टकी दोके च्योलम कितुपला ङ्यिमी टेङ्मा टेङबुकी कटिन छोल गोकिवी, तमा खोला सोवा देकुप मीजी क्योङगुपला दाल्जा किटे कि सिनी खोकी कटिन लोङ गोकिवी। तुक क्यासिङ दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङनी वुतुङके गा ताङ लोदिमु च्युङगिवी।

फयन वोतुप कोन्छ्योक

Righteous God

कटिन नङगुप कोन्छ्योक ति फयन वोतुप वे, फयन सिक्यावु ति कोन्छ्योककी कितङ नालु रिक्पा, नासाम ताङ ठिम यिन। तमा फयन सिक्यावु छिक ति ठिम कितुप दोके यिन। कोन्छ्योक फयन सम्बुप वे (२ लोग्यु १२:६; एज्रा ९:१५; नहेम्याह ९:३३; यशैया ४५:२१; यूहन्ना १७:२५), कोन्छ्योक ठिम टेङबु क्यान नङगुप यिन (व्यावस्था ३२:४)। तमा खोकी फयन क्यानी मीतिवाला ठिम क्यान नङगिवी (लुथेप ९:७-८; ९६:१८; ९८:९; यशैया ११:४-५; ज्यल्का १६:५-७)।

येशू फयन वोतुप यिन सिनी बाइबलकी सिवी। तीकी कोर्ला लुङतेम्बा यर्मिया नेसुर कोन्छ्योककी “ल्होसा, दुका ङ्यिमायी गिवितो, ती ङ्यिमाला ङ दाऊदकी गिपानेसुर फयन वोतुप मीरा च्यिक लोङिनो, तमा ग्येल्वु मीरा च्यिककी च्यु क्यानी ग्येला किवितो, तीकी लुङबाला काङ ल्यामु नोके तुकै रङ किवितो... खोला चुका मिङ ज्योकिवे, ती मिङ ति ‘दाक्पी चोवो कोन्छ्योककी फयन यिन” सिनी सुङसुङ (यर्मिया २३:५-६; ३३:१५-१६)। ठिम ङ्यिङबाकी थेपला चोवो कोन्छ्योककी गोमालाके लुङतेम्बा यशैया नेसुर ङ्यिम्ज्यिक येशू ख्रीष्ट मिरिग यम्बाकी मीतिवी थोक्ला वोसिर दोके च्युङनी फेप्कितो, तमा खोकी ठिम टेङ्बु किवितो सिनी सुङनी वे (यशैया ४२:१-६; लूका २:३२)।

ती कोन्छ्योककी सुङगुप सुङ ति येशू ख्रीष्ट फयनकी थोक्ला शब्जी कितुप च्युङनी दि जम्बुलिङला तेरी छेसुङ (यशैया ५३:११) तमा दिक्छ्येन मी तिवा ग्येलुप क्रूसला खोरो चाङ्मा वोतुप गोङछ्येर्मु ठक तेन्नी थर्वा नङगुप लाका तेरी छे च्यिसुङ। तुकक्यानी कोन्छ्योककी फयन ति खोकी छ्या तेन्सुङ। खोकी रङगी ङ्यिङज्ये च्यम्बा ताङ कटिन छ्य तेन्दुप दोके क्यानी कोन्छ्योककी फयन ति छ्या तेन नाङसुङ ती ति वुतुङकी थर्वा यिन। तीकी तेन्दोक ति चोवो येशूकी जोसालेन्सिङ दाक्पु गोमालाके कोन्छ्योककी पेन नङगुप खोकी गिपातिवा कोन्छ्योककी चिप्ला फयन सम्बुप च्युङनी वे रोमी ४:२५)। तुकक्यानी ख्रीष्टकी लेन ल्यामुला कोन्छ्योककी फयन छ्या तेन्नी वे, खोला तेपा क्यासिमा खोकी फयन ताङ थर्वा ति मीतिवी सेमला लङगिवी (रोमी १:१६-१७; १०:९-१०)।

तोजो तिरङ मिन येशू ख्रीष्ट ति फयनकी ठिम कितुप साङ यिन (लुथेप ७:११; २ तिमोथी ४:८)। चोवो येशूकी खोरे फयन नेसुर खोला तेपा कितुप तिवाला थर्वा नङगिवी (यशैया ४५:२१; ५१:४; जकरिया ९:९), तमा तेपा मिकिवु तिवाला खोकी नरीकी थोक्ला पर्च्या तोङगिवी (यूहन्ना ५:२९; प्रेरित १७:३१; २ थेसलोनिके १:५-९)। तुकक्यानी दिक्पी तेन्दोकला वोतुप थु चाङ्माकी कोन्छ्योककी फयनला तिङ ङ्योकिवी। कोन्छ्योक ति चाङ्मा वोतुप तप्की दाक्पी तेरी दिक्पातिवा खोकी थोङगिवी, तमा तेरी दिक्छ्येन तिवाला ठिम क्या नङगिवी (उत्पत्ति २:१७; व्यवस्था ७:९-१३; लुथेप ५८:११; रोमी १:३२; २:८-९; ज्यल्का २०:११-१५)।

कोन्छ्योककी ठिम ति मोशाकी ठिम सिनाङ कुतुक वे। खोकी फयन ति मोशाला खोकी नङगुप ठिम सिनाङ छासे छ्ये ताङ ठोल्मु वे। कोन्छ्योककी ठिमला वोतुप लाकातिवा मल्हायी, यिने मी सेमला ल्हेयी। तुकक्यानी कोन्छ्योककी फयनकी ठिम नेसुर सु साङ यिप मुथुपी (लुथेप ७:९; ११:४-७; यर्मिया ११:२०)। फरिसीतिवी ठिमला ल्यामु क्यानी तेन्सिनाङ तिवी सेमला काङसाङ फयन मेतुप ति येशूकी थोङनोक, ती तप्की खोकी तिवाला “ख्यिराङ मोतप सुकुप यिनो...सिनी सुङसुङ (लूका ११:४२)। तोजो तिरङ मिन ङासोप ङ्यिमाला येशूकी नेर्पु मीरा च्यिकला टेक ज्यितुप पेला खोकी ङासोप ङ्यिमा मातेन्सुङ सिनी फरिसीतिवी खोप्रे पर्ला ताम्ङे क्यासुङ। यिने येशूकी तिवाला “मीला ल्हानी ठिम माकी, टेङ्बु क्यानी ठिम कि” सिनी सुङसुङ (यूहन्ना ७:२४)। तुकक्यानी ठिम ति फिनेसुर थोङगुप किताङ तिरङ यिन, कोन्छ्योककी फयन ति ठिमला लुवु छासे च्योलम ल्यामु ताङ नासाम ताङ पर्च्याकी ताम्ङेतिवा यिन सिनी दाक्पुला लोप्किवी।

मी ति नम्साङ कोन्छ्योककी फयन सेक लेप मुथुपी। दाक्पु ति नम्साङ कोन्छ्योककी चिप्ला दिक्छ्येन रङ लुकिवी, तमा रङगी क्यावु फयनकी रङला ह्रोक मुथुपी (व्यवस्था ९:४-५; इजकिएल ३३:१२; तीतस ३:५)। ती तप्की फयन वोतुप कोन्छ्योककी चिप्ला दाक्पी किथुपु लाका सिरुप ति ङ्यिराङ दिक्छ्येन यिन सिनी सेम ग्युर्नी खोकी च्यम्बा ताङ कटिन ङ्येतुपला खोला गोङ्बा शोप यिन। तुकक्यानी दाक्पी कोन्छ्योककी फयन ति ङ्यिमी टेङ्मा सेमला लानी रङगी ङ्यिङथक्पाने ज्युनी खोकी कोर्ला नासाम ताङसुङ सिसिङ दाक्पुला कोन्छ्योककी च्यम्बा ताङ कटिन ति थोप्किवी, तमा दाक्पु कोले क्यानी खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी टेङबु क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङ थुप्किवी।

देसेकला कोन्छ्योककी ङोशीकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङी १२ तिवी कोर्ला दाक्पी ताम्ङे क्यायी। मला वोतुप तालीका सुम -सुम ३-३ ला ती कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङी तिवा गोनी रिम्बा क्यान ज्यङ वे। ती कोन्छ्योककी मिरपकी कोर्ला टिवु सुङथेपकी छो (खण्ड) ताङ कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप कोर्ला टिवु छो ताङ खोकी च्योलमकी कोर्ला टिवु छोतिवा थल्माकी खाक्छ्येवु ताम्ङे ज्यितिवी नङला ख्येल्गिवी। कोन्छ्योक सुम ताङ खो मिरापला वोतुप ताङ खो नरीकी - नरी ज्युवु नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक यिन। तुकरङ क्यानी खाक्छ्येवु ताम्ङे ङा नेज्युन ग्येवासेकला कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप खाक्छ्येवु ताम्ङे ज्यितिवा ति जम्बुलिङ ज्यङगुप ति कोन्छ्योक यिन, खो रिक्पा तेरी वोतुप चोछ्येवु कोन्छ्योक यिन, खो काङथेपला ज्युनी वे सिरुप ताम्ङेतिवा ख्येल्गिवी। तमा खाक्छ्येवु ताम्ङे गुवाने ज्युनी च्यिङङी सेकला ख्येलुप खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा ति कोन्छ्योककी ङ्यिङज्ये च्यम्बा ताङ कटिन ताङ खोकी फयन यिन।

दाक्पी येला ताम्ङे क्यावु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ती कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा च्यिङङी १२ तिवा लोप्ज्युङ क्यासिमा हाकको थुप्किवी। दाक्पु दि जम्बुलिङला देतासेक कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु सुङ तिवाला नासाम तोङिन सिरा कोन्छ्योकला सोवा ताङ मोवा पुल्नी देगोकिवी। तुक कितुप ख्रीष्टियनतिवी कुतिवाला मेतेन्वी, यिने जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोला रेवा क्यानी देकिवी, तमा जम्बुलिङकी कुतुवा नेसुर ङ्ये मुथुपु गा ताङ लोदिमु ति तिवाला ङ्येकिवी। ती गा ताङ लोदिमु ति तिवाला ङ्येछ्योवु तप्की मिन, यिने ती कटिन नङगुप ति येशू ख्रीष्ट यिन्दुप तप्की तिवाला लोदिमु ताङ सेम किर्मु ङ्येतुप यिन सिरुप ति तिवी हाककोकिवी। वुतुङके ती लोदिमु ताङ सेम किर्मु ति कोन्छ्योककी कटिन नेमा रङ वावु यिन। तुकक्यानी दाक्पी ङ्यिमी टेङ्मा ती कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङी १२ तिवी कोर्ला नासाम तोङिन सिरा गोमा थल्माकी ख्रीष्टियनतिवा दोके वुतुङके थेङ्मा ङ्यिवाकी थोक्ला फेलिन डिवी।

कोन्छ्योककी ङोशी		बाइबलकी पदतिवा
मिरापकी कोर्ला कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु सुङथेपतिवा	१. कोन्छ्योक सुम	मत्ती २८ :१९,यूहन्ना १७ :११,२१-२३, २ कोरिन्थी १३ :१४
	२. खोरुङ रङ मिरापला ज्यवु कोन्छ्योक	प्रस्थान ३ : १४, यशैया २६ : १५, ४१ :४, ५९ :१६
	३. नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योक	नहे ९:५, लुथेप ९०:२, यशैया ४०:२८, ज्यल्का २२:२३
	४. नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योक	लुथेप १०२:२७,दानिएल ६:२६, हिब्रू १:१२,१३:८
कोन्छ्योककी थोक्ला खाक्छ्येवु शब्ज्यीतिवा	५. जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक	प्रस्थान २०:११,लुथेप १०३:१९, यशैया ४५:१२
	६. रिक्पा तेरी वोतुप कोन्छ्योक	लुथेप १३९:१-८,रोमी ११:१३, हिब्रू ४:१३
	७. तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप कोन्छ्योक	उत्पत्ति १७:१,अय्यूव ४२:२, यशैया ९:६,यर्मिया ३२:१७,वोसिर १५:३,१९:६,२१:२२
	८. काङथेपला ज्युन वोतुप कोन्छ्योक	उत्प २८:१५, लुथेप १३९:८-९,यसै ६:३,यर्मिया २३:२४,आमोस ९:२,मत्ती २८;२०
च्योलमकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा	९. ङ्यिङ्ज्ये क्या नङगुप कोन्छ्योक	व्यवस्था ७:६-८,२ कोरिन्थी १३:११,एफिसी ५:२,१ यूहन्ना ४:१०
	१०. च्यङच्यु सेम्बा वोतुप कोन्छ्योक	२ इतिहास ५:१३-१४, यशैया ५५: ७,बिलाप ३:२२-२३,लूका ६:३६
	११. कटिन नङगुप कोन्छ्योक	२ इतिहास ३०:९, लुथेप १४५:१७,मत्ती ५:४५,एफिसी ३:७-९
	१२. फयन वोतुप कोन्छ्योक	व्यवस्था ७:९-१३, यशैया ४५:२१,यर्मिया ११:२०,रोमी १:१६-१७

तालिका ३ - ३ : कोन्छ्योककी ङोशीकी खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङी तिवी कोर्ला

थेङ्मा ङ्यिवा : रङगी ङोशीला हाककोगोवु ताङ सेमला लानी नासाम तोङ गोवु कोर्ला

The Second Step : Understand, Acknowledge

And Meditate on My Identity

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप तेन्दोक ङ्यिवा ति मीकी खोरो ङोशी हाककोवु ताङ तीला सेमला लानी नासाम तोङगुप यिन। तीकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा च्यिङङी १२ तिवी कोर्ला ताम्ङे ल्हाप।

तोङ्ला रङगी क्यावु दिक्पी जोसालेन्सिङ शेपला ख्येलुप मीजी
वुतुङकी कटिन नेसुर दम्बुप ताङ पेतुप कोन्छ्योककी गिपा
जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके क्योङगोवु मीजी
खोनाक्पा च्युङनी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला दोके मीजी क्योङ मुथुपु
सेमने ज्युनी मोलाम थोपुप मीजी क्योङरङ गोवु मीजी
कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ङार मेतला मेती मेवु मीजी
कोन्छ्योककी सुङ ताङ येशूकी जु ताङ ठक मेतला मेती मेवु मीजी
टेङ्बु च्युङनी मीजीला थु चाङ्माकी कटिन गुतिवा वुङरङ गोवु मीजी
शेप, येर्के डोप, छेटाङ ख्येलप ति कोन्छ्योककी लकला वे सिनी सेमला लङगोवु मीजी

(१०) देवाच्येनकी ग्यल्खपला नम्साङ मिशिवु मीजी थोपुप रेवा कितुप मीजी

(११) देवाच्येनकी ग्यल्खपला थोपुप छ्यकतकला तेपा कितुप मीजी

(१२) कोन्छ्योककी ज्यावु मीतिवाला खोकी छ्यर्शीला चेक लङगुप मीजी।

दि रङगी ङोशीकी कोर्ला वोतुप ताम्ङे ति मीतिवी ‘ङ कोन्छ्योककी ज्यवु मी यिन; थल्माला ङ्ये क्यावु दिक्पी जोसालेन्सिङ ङ शिगोवु ति यिन्जा, यिने नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोपुप तप्की ङ कोन्छ्योककी पुज्युङ च्युङगुप यिन सिनी तेपा क्यानी तीकी थोक्ला येशूला थुचिछे बुलगोकिवी सिरुप ताम्ङे टेङबुला हाककोनी सेमला लङगुप ताङ तीला नासाम तोङगिवी। तीज्युक्ला तीकी कोन्छ्योकला थुचिछे पुल्नी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला खोरो मीजी ति कोन्छ्योककी लकला चेक तेकिवी। तमा तीकी ती ताम्ङे तिवाला नासाम तङनी ङ्यिमी टेङ्मा खोरो ङोशीकी कोर्ला नासाम तोङगिवी। तमा तिवा कोन्छ्योकला सोवा देकुप कुसु ज्यम्बु ताङ रिक्पा वोतुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी।

थल्माकी दिक्पी जोसालेन्सिङ शेपला ख्येलुप मीजी

A Mortal Who Was Going to Die Because of the Original Sin (In the past)

दाक्पु ति तुकराङ वुरुङला कोन्छ्योककी ज्यनी नङगुप मिन, दाक्पी मीजी नेसुर खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी तेरी छे ज्यितुपला दाक्पु रे - रेला ज्यन नङगुप यिन (लुथेप १३८:८)। दाक्पु आमी खोक्ला वुङगुप सिनाङ गोमालाके कोन्छ्योककी दाक्पु रे - रेला थोङ सिन वे (लुथेप १३९:१६)। तमा खोकी दाक्पी मीजीकी थोक्ला छ्यर्शि जोन नाङनी वे। दाक्पी पपाआमा सु यिन, दाक्पी श्य ताङ ठकतक (D.N.A.) चुकै वुङगोकिवी, दाक्पु कनी क्ये गोकिवी, तमा दाक्पी देसा कनि यिन, दाक्पी छे चो रिङ्बु गिवी सिरुप ताम्ङेतिवा कोन्छ्योककी गोमालाके तेरी छ्यर्शी जोन नाङनी वे (प्रेरित १७:२६)।

कोन्छ्योककी रङ मीला ज्यवु यिन तमा खोकी रङ मीतिवाला ङ्याम क्यान नङगिवी (यशैया ४४:२)। दि जम्बुलिङला क्येप तेरी मीतिवी मुला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ताङ मिग्युल तेरी छे ज्यितुपला क बिन नङ्नी वे। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी चुका च्यालाक साङ तेर्मेला मेज्येङगिवी (यशैया ४५:१८) तमा खोकी नम्साङ लाका मेलोवा मिकिवी।

आदमकी गोमाला दिक्पा क्यावु तप्की दाक्पु तेरी नरीकी थोक्ला श्येपला ख्येल्सुङ, तीज्युक्ला दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ माथुप वे (उत्पत्ति ३: १-६)। शैतानकी खोक्पा ल्हापला ख्येल्नी मी मीरा च्यिक आदमकी दिक्पा क्यावु तप्की जम्बुलिङला दिक्पा टाम्सुङ, तमा मीतिवा तेरी दिक्पाला श्योर्सुङ (रोमी ३:२३; ५:१२)। दिक्पी लाज्या ति श्येप यिन्दुप तप्की दाक्पु तेरी मीतिवा नरीकी थोक्ला श्यि गोवु मीछेतिवा (प्राणी ?) च्युङसुङ (रोमी ६:२३)। यम्बा ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ थल्माला मीतिवा कोन्छ्योककी गिपा यिनोक, तमा तिवाला नम्साङ मिश्यिवु मीजी नोक (उत्पत्ति १:२६-२७; २:७), यिने दिक्पी जोसालेन्सिङ तिवी थल्माकी मीजी ति फोनी शैतानकी गिपा च्युङसुङ (प्रेरित १३:१०)।

तीकी जोसालेन्सिङ शैतानकी कितङ नालु ति मीकी कितङ नालुला फोसुङ, तमा मी ति नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोप मोछ्योवु गाल्नी नरीकी थोक्ला श्येपकी छ्येर्पा फोक्सुङ। ती श्येप छ्येर्पा ति जुला श्येप छ्यर्पा मिन (रोमी ६:२३) - ती ति तिङ्मी तुजेला कोन्छ्योककी नरीकी थोक्ला तेरुप श्येप छ्येर्पा यिन (हिब्रू २:२७; ज्यल्का २०:११-१२), तीकी तेन्दोक ति मी नम्शीङ ताङ मीछे ति बरीन वोतुप मे ताङ तुसोककी नङला नरीकी थोक्ला क्युरुप यिन (ज्यल्का २०:१४; २१:८)।

मी ति क्येप सिनाङ गोमालाने ज्युनी दिक्छेन यिन सिनी बाइबलकी दाक्पुला लोप्किवी। तुका मीतिवाला ल्हानी येशूकी दुक सुङसुङ, “ख्यिराङ ख्यिरा पपा दियबलसकी ति यिन, तमा ख्यिराङ ति ख्यिरा पपा दियबलसकी नोवा तेरी छे ज्यितुप नो किवी। ती याङ गोमालाने ज्युनी श्येन्बा यिन, टेङ्बुकी ति तिला काङसाङ ङ्याम मे। च्यिलासिसिङ ती ति टेङ्बु मे” (यूहन्ना ८:४४)। तुकरङ क्यानी पावलकी ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलकी नङला टिनी वोतुप खण्डतिवी कोर्ला दुक सिक्यान वे, “फयन वोतुप मीरा च्यिक साङ मे” (रोमी ३:१०), “तिवी खा ति मोताप ताङ ताम्ङे दुक्टाकी क्येङनी वे” (रोमी ३:१४), “तिवी कोन्छ्योकला ज्यिवा मिकिवी” (लुथेप ३६:१; रोमी ३:१८)।

तीकी कोर्ला कोन्छ्योककी सुङ बाइबलकी ठिम ङ्यिङ्बाला ल्हासिङ मीतिवा दिक्छ्येन यिन सिनी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्ज्यी कितुपतिवी सिक्यान वे। तीकी कोर्ला दाऊदकी “वुतुङके ङ क्येप पेलाने ज्युनी दिक्छ्येन यिन, ङ आमी खोक्ला वोतुप पेलाके दिक्छ्येन यिन सिनी सिक्यान वे” (लुथेप ५१:५), तेरी मीतिवा ख्ये पेनी गल वे, तिवा मुलारङ ना गल्नी वे, ल्यामु कितुप टेङबु कितुप ति सु साङ मे” (लुथेप ५३:३; १४३:२)। तुकरङ क्यानी मोशाकी दुक सिनी टिनी वे, “जम्बुलिङकी मीतिवी सेम ति दुक्टाकी क्येङगुप ताङ तिवी नासाम ति नरी मेलोवा तिरङ वोतुप ति कोन्छ्योककी थोङसुङ (उत्पत्ति ६:५)। तिवी काङबा ति दिक्पा कितुपला छ्योङबल ग्यकिवी, तिवा केन मेतुप मीला सेतुपला रिवा किवी। तुकक्यानी तिवा नासाम मेटेङ्बु वोतुप यिन” सिनी लुङतेम्बा यशैयाकी सिक्यान वे (यशैया ५९:७)। तिवाला कोन्छ्योककी कटिन नेसुर नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोपुप तप्की गोमाला क्यावु दिक्पा नेसुर सेम ग्युर्नी कोन्छ्योकला थुचिछे बुलिन सिरा खोला सोवा तेक्सुङ।

रङगी ङोशी हाककोनी सेमला लाङगुप ति दाक्पी गोमाला वोतुप कितङ नालु नासाम तोङगुप यिन। दाक्पी गोमाला क्यावु दिक्पी जोसालेन्सिङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ माथुपु ताङ कोन्छ्योकला गा लोङ माथुपु ति ङ्यिमी टेङ्मा सेमला लङ गोकिवी। तुक कितुप ख्रीष्टियन तिवी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला सोवा देकिवी, तमा तिवा वुतुङके कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप खोकी गिपातिवा यिन।

कोन्छ्योककी कटिन टेङ्बु नेसुर पेनी दम्बुप खोकी गिपातिवा

A Child of God Who Was Chosen and Elected by

The Total Grasse

दाक्पु तेरी मीतिवा श्येपकी थोक्ला तेन्तेन क्यावु मीछेतिवा (प्राणी ?) यिन, तमा दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला तेरी छे ज्यिथुप्किवी सिरुप कोर्ला येला टिनी वोतुप ताम्ङेतिवा क्यावु यिन। गलुप ङ्यिमाला दाक्पु दुक्टाकी गिपातिवा यिन्सिनाङ त याङ कोन्छ्योककी मीतिवाला ङ्यिङ्ज्ये क्यान नङनी दाक्पुला ह्रोकुपला गोमालाके तेन्तेन क्यान नङगुप तिवाला खोकी खोरे गिपा च्युङगुप क्वोकप (अवसर) नाङसुङ। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी तेरी छे च्यिनी खोला गा लोङशी सिनी कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा येशू ख्रीष्ट ति खोरुङ रङ मी जुजम लानी दि जम्बुलिङला फेप्सुङ (मत्ती १:२१-२३), तमा खो दाक्पी दिक्पी थोक्ला क्रूसला टुङसुङ (यशैया ५३:१२)। दि ताम्ङे टेङबुला तेपा क्यालुङमे दाक्पु कोन्छ्योककी गिपातिवा च्युङगिवी। तमा दाक्पु ना मागाल्नी दिक्पाने थर्नी मीजी रिङबु थोप्किवी (यूहन्ना ३:१६; ५:२४; रोमी ६:२३, ८:२)।

येशू शेप खला ग्येलुप तप्की खोकी लेन ल्यामु नेसुर नरीकी - नरी लुवु मीजी थोप्किवी सिरुप ति ठछ्येली छ्या तेन्सुङ (यशैया २५:८; २ तिमोथी १:१०)। मी मीरा च्यिककी (आदम) जोसालेन्सिङ दाक्पु शेपला ख्येल्सुङ, यिने येशू ख्रीष्टकी कटिन नेसुर दाक्पुला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोप्नी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी तेरी छे ज्यितुप लाका ति दाक्पी कितुप ङ्येनी वे (रोमी ५:१५; १ कोरिन्थी १५:२२)। दाक्पी रङगी क्यावु लाकानेसुर दाक्पु दिक्पाने थर्नी कोन्छ्योककी गिपा च्युङगुप मिन। वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ दाक्पी क्यावु लाका ल्यामु ति मज्या सेहर्पा दोके यिन्दुप तप्की दाक्पी लाकातिवा नेसुर दाक्पु दिक्पाने थर मुथुपी (यशैया ६४:६)।

कोन्छ्योककी कटिन नेसुर वुतुङके दाक्पुला थर्वा नङगिवी (एफिसी २:८-९)। दि थर्वा ति कोन्छ्योककी नोवा नेसुर ङ्येकिवी। ती ति दाक्पु क्येप सिनाङ गोमालाके कोन्छ्योककी जोन नङगुप छ्यर्शी यिन (यूहन्ना १७:१२; १ कोरिन्थी २:७)। दाक्पु ति कोन्छ्योककी गिपा च्युङगुपला गोमालाके खोकी पेन नङगुप यिन (लुथेप १३९:१६; यर्मिया १:५, प्रेरित ९:१५; रोमी ८:२९, गलाती १:१५; १ पत्रुस १:२), सु - सुला खोकी पेन नाङवे, तिवाला खोकी टेङबु वोतुप सिनी चिसुङ, तमा तिवाला मोवा वोतुप साङ जोन नाङसुङ (रोमी ८:३०)।

यिने ह्लोकुपला पेतुप मीतिवा ति चेयी तिरङ वे सिनी बाइबलकी दाक्पुला लोप्किवी (रोमी ९:२७; ज्यल्का २०:१२)। ती तप्की दि छो टिक्पेयीला ख्येलुपतिवी खोरो सेमकी दिङने ज्युनी ङ्यिमी टेङमा दि ताम्ङे ति सेमला लङगोकिवी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी कटिनकी रङ दाक्पुला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोपुप यिन, तमा दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ गोकिवी। तोजो तिरङ मिन, खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी नेसुर रङ दाक्पुला कटिन नङगुप कोन्छ्योकला दाक्पु थुचिछे बुल्गिवी सिसिङ कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति दाक्पी हाककोकिवी, तमा दाक्पी सेमला कोन्छ्योककी वुतुङकी गा ताङ लोदिमु ति ङ्ये थुप्किवी। ती गा ताङ लोदिमु ति दाक्पी नासाम तङगुप सिनाङ छ्ये वे।

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी दोके क्योङगोवु मीजी

A Being Who Must Live according to the Purpose of Creation

कोन्छ्योककी कटिन नेसुर दिक्पाने थरुप तप्की दाक्पु खोकी जम्बुलिङ ज्यावु छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ रङ गोकिवी। च्यिलासिसिङ खोला सोवा देकुप थोक्ला रङ कोन्छ्योककी दाक्पुला ज्यावु यिन (यशैया ४३:६-७,२१), कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङनी तिरङ दाक्पी खोला गा लोङ थुप्किवी (उत्पत्ति ६:८; लुथेप १४७:११; लूका २:१४; एफिसी ५:१०; हिब्रू ११:६)। स ताङ नामला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योककी ज्यावु यिन। तीकी तेन्दोक ति जम्बुलिङकी दिङ ताङ ते वोतुप तेरी च्यालाकतिवा ने ज्युनी देवाच्येन सुम्बाला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा खोकी रङ ज्यवु यिन। ती तेरी च्यालाकतिवा नेसुर रङ कोन्छ्योकला सेवा च्युङगिवी (रोमी ९:५; कलस्सी १:१६)। कोन्छ्योककी ज्यावु मीछेतिवी (प्राणी) नङला दाक्पु छ्युङा वोतुप मीतिवा नेसुर छासे चोछ्ये वोतुप कोन्छ्योकला सोवा देकुप क नङनी वे। तीकी कोर्ला दाक्पी ल्यामो नासाम ताङसुङ सिसिङ खोला थुचिछे मापुला क्यानी दे मुथुपी।

दाक्पु ति कोन्छ्योककी गिपा यिन्दुप तप्की खोकी नङगुप क च्यिथम्बातिवा

(The Great commandments) ताङ खाक्छ्येवु का (The Great Commission) ति ङयेन रङ गोकिवी। ती का च्यिथम्बातिवी नङला टिनी वोतुप खाक्छ्येवु का ति दाक्पी कनिङ मे ङ्येन रङ गोकिवी (व्यवस्था ६:५; मत्ती २२:३७-३८; मर्कूस १२:३०; लूका १०:२७); तमा तीकी तेन्दोक ति दाक्पी तेरी सेमने, तेरी मीजीने, तेरी नासामने, तेरी ङारकी कोन्छ्योकला तेपा सोवा देकगोकिवी। तोजो तिरङ मिन, दाक्पी तेरी सिनाङ का छ्ये ङ्यिवा साङ ङयेन रङ गोकिवी। तीला ति का सुम्बा (Horizontal Commandment) सिवी (मत्ती २२:३९; यूहन्ना १३:३४-३५); तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी गिपातिवी मुला दाक्पी च्यम्बा ङ्यिङज्येकी तम्जी जोप यिन।

कोन्छ्योककी नङगुप क तम्बु ति (कोन्छ्योकला तेपा कितुप) ताङ का सुम्बा ति (रङगी युल्वाला रङला दोके ङ्यिङ्ज्ये कितुप) यिन। ती का ला सिक्यावु ति चेयी तेन्सिमा येशू ख्रीष्टकी नङगुप क छ्ये ति ङयेन रङ गोकिवी (मत्ती २८:१९-२०; प्रेरित १:८)। ती तप्की दाक्पु खोकी थोक्ला शब्जी कितुप खोङतेर्मु तिवा यिन्दुप तप्की कोन्छ्योककी लेन ल्यामु माख्येलुप मीतिवी पर्ला गल्नी कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ति तिवी पर्ला छ्या देनगोकिवी (मत्ती २४:४५; २५:२१-२३), तमा ते वोतुप कोन्छ्योकला माङयेनी ल्होवा लावु ताङ कोम्बा लावु दोके गल्नी ख्यम्नी देतुप ताङ ङ्यिङमरला ख्येलुप ताङ नेर्पु ताङ ओङज्येनला श्योरुप मीतिवाला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ति ख्यप्टक किरङ गोकिवी (मत्ती २५:३५-४०)। दि ति दाक्पी कोन्छ्योक येशूकी खोरे गिपातिवाला नङगुप क यिन। दि कला ङ्येन्दुप ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङनी कोन्छ्योकला गा लोङगिवी, तमा तुका ख्रीष्टियन तिवी मीजीला कोन्छ्योककी गा ताङ लोदिमु नङगिवी।

खोनाक्पा वोतुप तप्की कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके क्योङ मीजी मुथुपु

A Being Who Cannot Live according to the Purpose of Creation because of the Bitter Roots

दाक्पी सेम ति ठतोक कितुप, मारे तोङगुप, देर्पा कितुप, जिनोक जोप, ङ्यिर्मु कितुप, लो मेतेन्दुप, केन तेरुप, ख्ये बेतुप, पप कितुप, सेम कोलुप, डेरेङ शुकुप, खुरुङला तिरङ च्युङशी सिरुप, सेम टिक्पे कितुप, कुला तेन्दुप ताङ खोनाक्पा कितुप वोसिङ दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला दोके मीजी क्योङगुप खोकी पुज्युङ पुमतिवा च्युङ मुथुपी (हिब्रू १२:१५) तोजो तिरङ मिन, दाक्पु खोनाक्पा वोतुप तप्की दाक्पी फलिम छुलिम वोतप मीतिवाला साङ सेमना लोङगिवी।

ताम्ङे दुक्टातिवा तेरी मी सेमनेमा थेन्गिवी, तीकी दाक्पुला रङ मेटेङबु जेवी सिनी येशूकी सुङनी वे। मी सेमनेमा थेन्दुप सेम दुक्टा सिक्यावु ति श्यम्डेन कितुप, कुन कितुप, मी सेतुप, छ्येवु छ्येमु कितुप, देर्पा कितुप,जिनोक जोप, ङ्यिर्मु कितुप, लो मेतेन्दुप, केन तेरुप, ख्ये बेतुप, पप कितुप, यी रोकुप, डेरेङ शुकुप, खुरुङला तिरङ च्युङशी सिरुप, सेम टिक्पे कितुप ताङ अम्बरङशिङ कितुप यिन। मी सेमनेमा थेन्दुप तुका ताम्ङे दुक्टातिवी रङ मीला मेटेङ्बु जेवी (मर्कूस ७:२०-२३)। ठिम ङ्यिङबा बाइबलकी नङला लुङतेम्बा यर्मियाकी, “मी सेम ति तेरी सिनाङ जिनोक जोप गिवी, तीला सी साङ ल्यामु जो मुथुपी सिक्यानी वे (यर्मिया १७:९)।

मी सेमनेमा थेन्दुप नासाम दुक्टाकी जोसालेन्सिङ कोन्छ्योकला थोङ मुथुपी, तमा कोन्छ्योककी सुङ साङ थो मिज्यीवी। तुक क्यासिमा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शि ति दाक्पी हाकको मुथुपी, तमा तीकी जोसालेन्सिङ दाक्पी मीजी नेसुर कोन्छ्योकला सोवा देक मुथुपी। तमा रङगी गो चुवु चर्चतिवाला साङ थमु ग्यकुप, ङ्यिङमर कितुप, खांदा ताङ वुटक लोङगुप लाकातिवा च्युङगुप ति प्रेरित पावलकी टिनी थोङनोक। तुका शैतानकी च्योलमतिवा नेसुर च्यङसे दे ज्यितुपला पावलकी थेङ्मा बङी यिकी तङनी ती चर्चतिवाला टोङगु बिन्नी च्यङसे देच्यिनोक (१ कोरिन्थी ६:७-११; गलाती ५:१७-२१’ एफिसी ४:२५-५:७)। तीकी यिकीला “शैतानकी च्योलम वोतुप मीतिवा कोन्छ्योककी ग्यल्खपला श्युक मोछ्योयी” सिनी टिनोक (१ कोरिन्थी ६:९; गलाती ५:२१; एफिसी ५:५)। तुकक्यानी दिक्पी च्योलम ताङ दिक्पा कितुप नासामतिवी थोक्ला येशू क्रूसला टुङनी कोन्छ्योककी थु चाङमा नेमा थोपुप कटिन नम्बा गुकार वोतुप मीजी क्यङनी तिराङ दाक्पु कोन्छ्योककी ग्येल्खपला शुक थुप्किवी।

तेपा रम्बु वोतुप गिपातिवा तिराङ कोन्छ्योककी ग्येल्खपला शुक छ्योकिवी। च्यिलासिसिङ तिवी सेमगी दिङने ज्युनी कोन्छ्योकला तेपा रम्बु क्यावु गिवी, तमा तिवा कोन्छ्योककी पुज्युङ (spiritual son hood) याङ्ना तेपा कितुप गिपा (spiritual fatherhood) च्युङगिवी। तुका मीतिवाला ति कोन्छ्योककी ग्यल्खपला गोमा कितुप लाका नङगिवी सिनी बाइबल नाङला थाक्छ्येन वे। तुका कोन्छ्योककी ग्यल्खपला गोमा कितुप मी च्युङगुपला दाक्पु खोनाक्पा कितुप नेसुर कुतुक दे रङ गोकिवी। दाक्पु तन्दा ती ताम्ङेतिवा तेरी क्युर माथुप वोसिङ ती ताम्ङेतिवा नेसुर कुतुक देतुप छोल गोकिवी। दाक्पी रङगी ङारनेसुर ती खोनाक्पा नेसुर कुतुक दे मुथुपी, यिने तीकी थोक्ला कोन्छ्योकला रोरम लोङ गोकिवी। कुसु ज्यम्बु क्यानी कोन्छ्योकला दाल्जा लोङगुप ख्रीष्टियन तिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप मीतिवा यिन। च्यिलासिसिङ तिवी कोन्छ्योकला गा लङनी वुतुङके गा ताङ लोदिमु ङ्येतुप लाम छोल्गिवी।

५. सेमने ज्युनी मोलाम थोपुप मीजी क्योङगुप कोर्ला

A Being Who Must Become Poor in Heart and Live the life of Beatitudes

थेङ्मा ङवासेक लेपुप मीतिवी रङगी सेम ग्युर्नी कोन्छ्योककी थोङदङला कुसु ज्यम्बु च्युङगिवी। सेम ग्युर्नी कोन्छ्योकला छोलुप ति मोलाम थोपुप लाका थल्मा यिन (मत्ती ५:३)। ती मोलाम थोपुप ति येशूकी दोके च्योलम वोतुप तप्की मिन, रङगी सेम ति नम्बा बङीकी सेम खोनाक्पाकी क्येङ वे सिनी सेमला लिङगुप यिन। दाक्पी सेमला येशूकी दोके च्योलम मेतुप तप्की वुतुङके दाक्पु पेरङ्बु गलुप दोके यिन। ती नासाम तङनी कोन्छ्योकला सेमला लङगुप मी ति कुसु ज्यम्बु गिवी, तमा ती ति तन्दा जम्बुलिङला वोतुप पेलाराङ कोन्छ्योककी ग्येल्खपला लेप्नीङ सिन्गिवी। तीकी मीजी ति मी थोङदाङला कोन्छ्योककी ग्यल्खपला लेपुप दोके माथोङसिनाङ तीकी नम्शीङ ति तासाम पेलारङ कोन्छ्योककी ग्यल्खपला लोदिमु वोतुप मीजी थोपुपला टडिक च्युङनी कोन्छ्योककी थोक्ला टेङबु च्युङिन डिवी (रोमी ७:२२; २ कोरिन्थी ४:१६; एफिसी ३:१६) ।

सेम ग्युर्नी कोन्छ्योकला छोलुप तीकी खोरो सेम खोनाक्पा वोतुप थोक्ला पप किवी (मत्ती ५:४)। बाइबलला वोतुप तुका मीतिवी नङला दाऊद ति खाक्छ्येवु पे च्यिक यिन। तीकी दुक सिनी कोन्छ्योकला सेमला लासुङ, “सेम ग्युरुप नम्शिङ ति कोन्छयोककी थोक्ला ज्यिन्बा दोके यिन। ओ कोन्छ्योक, दिक्पाने सेम ग्युरुप मीला ख्योरे क्युर्नी मोज्योकी” (लुथेप ५१:१७, सेम बोल्मु वोतुपतिवी चिप्ला कोन्छ्योक नरी ज्युकिवी, तमा यिछ्येता लावुतिवाला खोकी ह्रोकिवी (लुथेप ३४:१८)

दाक्पु दुङल कितुप पेला कोन्छ्योककी दाक्पुला सेम्सो नङगिवी। लुङतेम्बा यशैया नेसुर कोन्छ्योककी दुक सुङनी वे, “कुसु ज्यम्बु वोतुप सेम ताङ दिक्पाने ग्युरुप सेम जोपला ङ ति चोछ्ये ताङ चाङ्मा वोतुप दासाला वे। सु दिक्पाने सेम ग्युर्नी कुसु ज्यम्बु च्युङगिवे, तीकी मुला ङ देतिन” (यशैया ५७:१५)। कोन्छ्योककी दाक्पुला तुक सुङनी टोङगु नङसिमा दाक्पु कुसु ज्यम्बु च्युङिन डिवी (मत्ती ५:५)।

कुसु ज्यम्बु ताङ सेम बोल्मु ति तोङला खोरो ल्यामो क्यानी ज्योङदेर बिन्नी ह्रोलुप खङ्बा सोवु खला ङ्येमु वोतुप सेम्जेनकी थोक्ला जोवु पे दोके यिन। यिने तासाम पेला ति खोरो ज्यिन्दककी थोक्ला लोतेर्मु ताङ खला ङ्येमु च्युङनी डेकला देतुप मीला ति कुसु ज्यम्बु सिनी सिवी। मोशाकी लो खाल ग्ये (८०) लेप्तासेक कोन्छ्योककी थोक्ला कुसु ज्यम्बु च्युङगुपला ज्योङदेर क्यावु क्यावु तप्की कोन्छ्योककी तीला जम्बुलिङकी तेरी सिनाङ कुसु ज्यम्बु वोतुप सिनी चिसुङ” (गन्ती १२:३)। च्यिलासिसिङ यहोवा कोन्छ्योक (येशू) की सुङ ति मोशाकी चेर्मु क्यानी ङ्येन्नी खला ङ्येमु वोतुप मी छ्युनोक।

मी कुसु ज्यम्बुतिवा ति येशूकी सुङ ताङ खोकी थु चाङमाला छासे क्यानी थोपुप नोकिवी (मत्ती ५:६) ती तप्की येशूकी तिवाला छ्यक्तक दोके क्यानी खोरे थु चाङ्मा नङगिवी। ती ति च्यम्बा ताङ टेङ्बु ताङ थिर्मु कितुप सेम यिन। तोजो तिरङ मिन, तिवा छेटाङ ख्येलुप पेला साङ गा ताङ कितुपला ङाडेङ ङ्येकिवी (मत्ती ५:७-१२)। तुका ख्रीष्टियनतिवा ति मोलाम थोपुप यिन सिनी येशूकी सुङसुङ (मत्ती ५:१-१२)। तुका ख्रीष्टियनतिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ताङ खोला मोवा कितुप ख्रीष्टियन यिन। दि थेप रोकुपतिवा तेरीकी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्येङनी कोन्छ्योकला गा लोङिन सिरा सेन्बु लु थुप्शी, तमा वुतुङके कोन्छ्योककी नङगुप गा ताङ लोदिमु च्युङनी मोलाम थोपुप ख्रीष्टियन तिवा च्युङ थुप्शी सिरुप ति दि थेप टिकुप तीकी मोपोर यिन।

कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी दाल्जा गोवु मीजी

A Being Who Needs the Help of God the Holy Spirit

दाक्पी रङगी ङारकी रङ येशूकी पम्दोकला नङगुप टोङगु नङगुप दोके मोलाम तिवा थोप्नी दाक्पु येशू दोके च्युङ मुथुपी। च्यिलासिसिङ दाक्पु ति तेरी दुक्टा गल्नी, अला काङसाङ किमुथुपु, ङार मेतुप, नरी फोवु ताङ अला मुलुवु मीतिवा यिन (यशैया ४६:६; रोमी ३:२३; ७:२४)। ती तप्की दाक्पु रङगी रङ येशू दोके टेङ्बु च्युङ मुथुपी। येशू दोके टेङ्बु च्युङगुपला दाक्पुला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी कटिन थोप गोकिवी (यशैया ६१:१; २ कोरिन्थी १:२१; १ यूहन्ना २:२०,२७)।

‘हगियोन पन्युमा’ (Hagion Pneuma) सिरुप ति दाक्पुला दिक्पाने थर ज्यितुप तेरी लाका क्या नङगुप थु चाङ्मा यिन। तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी दाक्पी सेमला दाल्जा क्यान नङगिवी सिक्यावु यिन (यूहन्ना ७:३८-३९; २०:२२); ‘पाराक्लेटोस’ (Paracletos) तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी दाक्पी मीजीला टेङबु जो नङगिवी (यूहन्ना १४:१६; २६;१५:२६,१६:७; प्रेरित १:५)। ती कोन्छ्योककी मिङ ङ्यिवा ति कोन्छ्योककी थु चाङ्मा च्यिकरङकी मिङ यिन। थु चाङमाकी मिङ रे - रेकी ति खोकी थोक्ला शब्ज्यी कितुप दासा ताङ नेताङ ताङ लाका कितुप ता छ्या देन्गिवी। ती कोन्छ्योककी थु चाङ्मा ति दासा काङथेपला ज्युकिवी (यशैया ६:३; ४३:२; यर्मिया २३:२४)।

‘हगियोन पन्युमा’ सिरुप मिङ ति दाक्पुला दिक्पाने थर्ज्यितुप तेरी लाका क्या नङगुप कोन्छ्योककी थु चाङ्मा यिन। ती थु चाङ्माकी दाक्पी सेम मेलोक्पा ताङ खोनाक्पा ति थोङगिवी, तमा दाक्पी हाककोमुथुपु छिकला खोकी थोक्ला कोन्छ्योकला गोङबा शिवी (रोमी ८:२६। खो ति दाक्पुला मीजी तेरुप छ्यु च्युङ्नी दाक्पीमुला ज्युकिवी (यूहन्ना ७:३८-३९), तमा दाक्पी सेमला वोतुप खोनाक्पा तिवा दोकुपला खोकी दाक्पुला चाङमा जोन नङगिवी।

यम्बा ‘पाराक्लेटोस’ सिरुप मिङ ति दाक्पी सेम सिनाङ फिला ज्युनी दाक्पी मुलारङ युकुप दाल्जा ताङ टोङगु तेरुप ताङ सेम्सो तेरुप ताङ दाक्पुला गोमा कितुप कोन्छ्योककी थु चाङ्मा यिन। यिने दाक्पी खोला रङगी सेमला फेप श्युसिमा तिराङ खो दाक्पी मीजीला फेप्किवी। तुकक्यानी दाक्पी खोकी मुला तम्जी जोनी ङ्यिमी टेङ्मा खोला गासो शु गोकिवी। दाक्पी खोला फेप श्युसिमा तिरङ खोकी दाक्पुला दाल्जा क्या नङगुपला मे दोके क्यानी दाक्पी मीजीला फेप्किवी (प्रेरित २:३), खो वुर्तुक दोके क्यानी फेप्किवी (प्रेरित २:२), खो बुर्केङला टुल्नी फेप्किवी (मत्ती ३१:१६; मर्कूस १:१०)। खो वोसिर दोके क्यानी फेप्किवी (प्रेरित ९:३)। तमा खोकी दाक्पी सेमला वोतुप खोनाक्पा तिवाला द्वानी दाक्पुला चाङ्मा जोन नङगिवी (होशे ६:३)।

तीला ति कोन्छ्योककी ‘थु चाङ्माकी बप्तिस्मा सिवी (प्रेरित १:५), ‘थु चाङ्माकी क्यङगुप’ (प्रेरित २:४), याङ्ना ‘थु चाङ्माकी टेङबु जोप’ (यशैया ६१:१; २ कोरिन्थी १:२१; १ यूहन्ना २:२०, २७) सिनी हाकको थुप्किवी। ती थु चाङमाकी लाकातिवा ङ्यम्ङ्युङ च्युङ्सिमा दाक्पु कोन्छ्योकला मङ तेपा रम्बु डो थुप्किवी, तमा दाक्पी किताङ नालु ताङ च्योलम ति चोवो येशूकी दोके च्युङिन डिवी। तमा कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खाक्छ्येवु क नङगुप दोके मीजी क्योङ थुप्किवी। तुकक्यानी दाक्पी रङला कुसु ज्यम्बु जोनी खोकी थु चाङ्माकी कटिन लोङ गोकिवी, तमा खोकी मुला डिक्जोम साङ किगोकिवी। तुक कितुप ख्रीष्टियनतिवा ति वुतुङके कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङिन डिवी, तमा तिवाला कोन्छ्योककी टोङगु ङ्येनी वुतुङके गा कितुप ङ्येकिवी, तमा खोकी थु चाङ्मानेमा वुङगुप वुतुङकी लोदिमु साङ तिवाला ङ्येकिवी।

कोन्छ्योककी सुङ याङ्ना येशू ख्रीष्टकी जु ताङ ठक गोवु मीजी

A Being Who Needs the Word, That is, the Flesh and Blood of

Jesus Christ

कोन्छ्योककी थु चाङ्मा थोपुप तप्की दाक्पी मीजीला वोतुप सेम खोनाक्पातिवा क्युर्नी ज्योक, तमा टेङ्बु क्यानी मीजी क्योङ। टेङबुकी मीजी क्योङगुप ति कोन्छ्योककी सुङला युकुप यिन। ती सुङ ति येशू ख्रीष्ट रङ यिन (यूहन्ना १:१)। ती तप्की येशूकी खोरुङ देवाच्येननेमा फेपुप मीजी तेरुप श्युब्ज्यङ ताङ थुङगुप च्यालाक ति ङ राङ यिन सिनी सुङसुङ। येलुङ खोकी सुङसुङ, मी सेवुकी जु मासोवा सेक ताङ खोकी ठक माथुवा सेकला मीजी मोथोपी सिनी दाक्पुला सुङसुङ (यूहन्ना ६:३२-५९)। ती तप्की कोन्छ्योककी सुङला माङ्येन्दा सेकला दाक्पु नम्साङ कोन्छ्योककी गिपा च्युङनी मीजी क्योङ मुथुपी (यशैया ४१:१७)।

कोन्छ्योककी सुङकी ति खाक्छ्येवु लाका ङ्यी तिवा वे। च्यिक ति कोन्छ्योककी सुङकी रल्ठिक दोके यिन। “च्यिलासिसिङ ती सुङ ति ङोसु ताङ ङारछ्येवु गिवी। ती सुङ ति खा ङ्यी वोतुप रल्ठिक (तरवर) सिनाङ नेन्बु वे। तुकक्यानी तीकी मी सेम ताङ नम्शीङ ताङ जुकी थिन्जम ताङ रुकककी काङ (माशी) तिवाला तुम्बुर - तुम्बुर मागाल्वा सेक तुप्किवी” (हिब्रू ४:१२)। कोन्छ्योककी सुङ ति दाक्पी सेमला फेप्नी दाक्पी सेम खोनाक्पा तिवा रल्ठिककी तुपुप दोके क्यानी तुप्नी देन्गिवी (एफिसी ६:१७; ज्यल्का १९:१५)। तुकक्यानी शैतानकी च्योलामतिवा दाक्पी सेमकी चुका दासाला वोसिनाङ ती रल्ठिक नेन्बु दोके वोतुप कोन्छ्योककी सुङकी दोक मुथुपी। ती तप्की कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ओङ थोप्सिमा साङ क्युर्नी माथुपुप दाक्पी सेमगी दिङला लुनी वोतुप सेम खोनाक्पा तिवा तेरी दोकुपला ती रल्ठिक नेन्बु दोके वोतुप कोन्छ्योककी सुङला दाक्पु मीजी क्योङ गोकिवी। कोन्छ्योककी सुङला मीजी क्योङगुप ति खोकी सुङला नासाम तोङगुप यिन। खोकी सुङला नासाम तोङगुप ति ती सुङ रङगी सेमगी दिङने ज्युनी लोकुर ग्यप्नी नासाम तोङगुप ताङ तीला हाककोनी खोकी कला ङ्येन्दुप यिन (लुथेप १:२; ७७:१२; ११९:९७)। ती दाक्पी सेमगी वोतुप कोन्छ्योककी सुङ ति ङारछ्येवु लक्च्ये दोके यिन, ती सुङकी दाक्पी सेमला वोतुप खोनाक्पा तिवा दोकिवी।

ताम्ङे ङ्यिवा ति काङ यिन सिसिङ, कोन्छ्योककी सुङ ति दाक्पी नम्शीङकी थोक्ला साप समा दोके यिन। ती सुङ ति दाक्पी सेमला वासिमा दाक्पुला च्यिच्येन थोप्किवी, तमा दाक्पी सेम ताङ नम्शीङला रम्बु जोप ताङ फेल ज्यितुप लाका किवी (१ कोरिन्थी २:११)। तुकरङ क्यानी दाऊदकी “ख्योरे सुङतिवा ङ्ये खला राङ सिनाङ श्यिम्बु वे” सिनी सिक्यान वे (लुथेप १९:१-१०; ११९:१०३)। “कोन्छ्योककी सुङ सेमला लङगुप कोर्ला यर्मिया ताङ इजकिएलकी दुक सिक्यान वे (यर्मिया १५:१६; इजकिएल २:८-९; ३:३)। दोजो दाक्पी कोन्छ्योककी सुङ मेङ्येन्दी सिसिङ दाक्पु ल्होवा ताङ कोम्बा लावु दोके डिवी सिनी लुङतेम्बा अमोसकी सिक्यान वे (आमोस ८:११)। येशू ति दाक्पी नम्शीङकी थोक्ला साप समा ताङ थुङगुप छ्यु दोके यिन सिनी सिक्यान वे (१ कोरिन्थी १०:३-४)। दि बाइबलकी खण्डला पावलकी सिक्यावु दोके इस्राएलीतिवी दासा पाङथेरीला सोवु मन्न ताङ टक नेमा थेन्दुप थुङगुप छ्यु ति येशू रङ यिन।

दाक्पु तेरीकी सेमला कोन्छ्योककी सुङ ति मेताला मेती म्यङ्गिवी। वुतुङकी मीजी तेरुप समा ति ङ राङ यिन सिनी येशूकी सुङ्नी वे (यूहन्ना ६:३१-५८)। दोजो दाक्पी नम्शीङकी थोक्ला कोन्छ्योककी सुङ सेमला मालानी येन्देन मेटेङबुला तेपा किवी सिसिङ दाक्पी सेम ताङ नम्शीङ ति आमोछ्योवु दोके डिवी। ती तप्की दाक्पी सेमगी दिङने ज्युनी मीजी टेङबु थोपुप कोन्छ्योककी सुङ ति सेमला लङगोकिवी ती सुङ ति येशू ख्रीष्ट यिन। तुका कोन्छ्योककी सुङ सेमला लङगुप मीतिवा ति नम्साङ तोर्नी मोडोवु कोन्छ्योककी ङ्यिङ्ज्ये ताङ जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके वुतुङकी मीजी टेङबु क्योङगुप ख्रीष्टियन यिन।

थु चाङ्माकी कटिन नम्बा गुतिवा वोतुप मीजी टेङ्बु

A Being Who Must Be Sanctified, and Bear

The Nine Fruits of the Holy Spirity

कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी कटिन थोप्नी कोन्छ्योककी सुङ ङ्येन्सिमा तिराङ दाक्पु फरिन डिवी। टेङ्बु च्युङगुप सिक्यावु ति दाक्पी सेमगी दिङला वोतुप खोनाक्पातिवा क्युर ज्यक्नी येशूकी दोके च्योलम ज्योकुप यिन।

तुक कितुप ति वुतुङके कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी कटिन थोप्नी येशूकी दोके च्योलम वोतुप मीजी क्योङगुप यिन। दाक्पी मीजी ति ङ्यिङ्ज्ये कितुप, लोदिमु कितुप, सेम किर्मु कितुप, हाम क्यानी देतुप, मी यम्बी थोक्ला लाका ल्यामु कितुप, खोङतेर्मु कितुप, कुसु ज्यम्बु ताङ डेकला देतुप ति येशूकी दोके च्योलम च्युङगुप यिन (गलाती ५:२२-२३)। दाक्पी सेमला येशूकी दोके च्योलम वोतङ मे सिरुप ति दाक्पी कितुप लाका टेङ्बु नेसुर रङ हाककोकिवी।

तिङमी तुजेला येन्देन मेटेङबुतिवा ताङ (चर्चकी ग्येकेन मेटेङबुतिवा, कोङ्यार मेटेङबुतिवा, कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप मी मेटेङबुतिवा, येशूकी लोमा मेटेङ्बुतिवा, ग्येकेन मेटेङबुतिवा) थेन्गिवी। तमा तिवी च्युङसिन कोन्छ्योकला तेपा कितुपतिवाला ठ्वोनी टिन डिवी, सिनी येशूकी सुङनी वे (मत्ती ७:१५)। तिवा ल्हासिङ लुक दोके खोङतेर्मु थोङगिवी, यिने तिवी सेम ति खटमु दोके दुक्टा गिवी। ती तप्की चुका मी साङ तीकी कितङ नालु ल्हानी रङ लुङतेम्बा टेङबु यिनङ मिन सिरुप ति बेथुप गोकिवी सिनी येशूकी सुङनी वे (मत्ती ७:१६-२०)।

दाक्पी मीजीला साङ ती ठिम ति वुङ थुप्किवी। च्यिलासिसिङ दाक्पु ङ्यिमी टेङमा चर्चला गल्नी मोपोर क्यासिनाङ दिन्जाला नरी चर्चला गल्नी कोन्छ्योकला सोवा तेक्सिनाङ यम्बाला ल्यामु क्यानी बाइबल लापनी बिन्सिनाङ चर्चकी मीतिवा बङीला ङ्याम क्यासिनाङ डेतिवाला श्यर्सिनाङ नेर्पुतिवाला टेक च्यिसिनाङ कोन्छ्योककी कोर्ला नम्दरतिवा शेसिनाङ ङारछ्येवु च्युङनी चर्चला सोवा देकुप लाका क्यासिनाङ दाक्पी सेमला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी नङगुप कटिनकी लाकातिवा मेसिङ दाक्पी क्यावु लाकातिवा तेर्मेला डिवी च्यिलासिसिङ मीतिवी सेम ति येशूकी ल्हेवी (१ शमुएल १६:७; लूका १६:१५)।

सी मीजीला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी लाका मेवे, तिवाला कोन्छ्योककी ठिम क्या नङगिवी सिनी येशूकी सुङनी वे। येलुङ खोकी ङ ख्यिरङला टेङबो सिरिन, ‘ङये ख्यिराङ सुला साङ ङो मेशेवी। ओ लाका मेटेङबु कितुपतिवा ङ्ये तेसुर तोर्नी डोशी!” सिनी साङ सुङसुङ (मत्ती ७:२३)। तुकक्यानी दाक्पी मीजीला तुका थु चाङ्माकी कटिनकी लाका मेसिङ थर्वा मेङ्येवी सिनी ललइ मीतिवी दप्शे ग्यप्नी वे। यिने दि बाइबलकी पदला टिवु ताम्ङे ति ज्युक्थमाला तेपा कितुप तिवाला कोन्छ्योककी ग्यल्खपला छ्यक्तक थोपुप ताङ मोवाकी उश्यक थोपुप तेन्दोक यिन सिरुप ति हाककोकिवी (मत्ती ६:१)। येशू थल्मला फेवु पेलाने ज्युनी थेङ्मा ङ्यिवाला फेवु तुजेसेककी ख्रीष्टियन लोग्युला ल्हासिङ तुका लुङतेम्बा मेटेङ्बुतिवा बङी गिवी, तिवाला ति तुका छ्यक्तक ताङ मोवाकी उश्यक साङ मोथोपी सिनी येशू सुङनी वे।

तासाम पेकी दाक्पी मीजी टेङ्बु वोतुप मेतुप ल्हानी राङ देवाच्येनकी ग्यल्खापला लेपुप मेलेपु तेन्तेन किवी। तुकक्यानी कोन्छ्योककी थोङ्दङला ङ्यिमी टेङ्मा दाक्पी सेम ति चुकै वे सिनी रङ गोकिवी। रङगी सेम टेङ्बु जोयी डोप ताङ तीकी थोक्ला कोन्छ्योककी थु चाङ्माला दाल्जा लोङगुप मीतिवी तिरङ कोन्छ्योक सुमला मोवा कियी सिरा खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगिवी।

रङगी मीजी श्येप, येर्के तोङगुप, छेटाङला ख्येल ज्यितुप ति कोन्छ्योककी लकला वे सिनी सेमला लाङगोवु मीजी

A Being Who Must Confess That His/hers Life and Death, Prosperity and adversity Rest in the Hands of God

मी ललाइ चेयी टेङ्बु च्युङिन गल्सिमा तीकी खोरो मीजी ताङ शेप ताङ येर्के तोङगुप ताङ छेटाङ ख्येलुप ति कोन्छ्योककी नोवा नेसुर छे ग्यपुप गिवी सिनी नासाम तोङगिवी (व्यवस्था ३:१५; १९), तमा तीकी ती सुङ टेङ्बुला ङ्यिमी टेङमा सेमला लङगिवी। दोजो दाक्पी रङगी मीजी ताङ शेप ताङ येर्के तोङगुप ताङ छेटाङ ख्येलुप ति येशुकी लकला रङ वे सिनी तेपा किवी सिसिङ चुका छेटाङ दुङल खुर गोसिनाङ दाक्पी फलिमछुलिम चुका कलेतिवा ख्येल्सिनाङ दाक्पु कोन्छ्योकला लोदिमु क्यानी मीजी क्योङ थुप्किवी। च्यिलासिसिङ तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योककी दाक्पुला ल्हाटे किवी। ती ति खोकी नोवा मेसिङ दाक्पी गोकी ह्रे ङ्येङ्मायी साङ ना मोडोवी सिनी दाक्पी तेपा क्यावु तप्की यिन (लूका १२:७)। तीज्युक्ला दाक्पी श्येप ताङ मीजी ताङ छेटाङतिवा ख्येल्नी वुङगुप पेला कोन्छ्योकला रेवा कि थुप्किवी। तुकक्यानी नरी कोन्छ्योकला रेवा कितुप ख्रीष्टियन तिवाला ति तेपा कितुप सिनी सिवी।

जम्बुलिङकी तेरी मोलाम ताङ मोतापतिवा कोन्छ्योककी रङ तेन्तेन क्यान नङगुप यिन, तमा तिवा ति खोकी छ्यककी रङ नङगिवी (व्यवस्था लिवु खल्ज्यिक ताङ ग्ये ला २८)। कोन्छ्योककी मोशाला दुक सिनी सिनी थाक्छ्येन वे, “हारिङ ङ्ये खोरो चिप्ला मोलाम ताङ मोतप, श्येप ताङ मीजी ज्यङ वे।” दोजो सी ङ्ये सुङला ङ्येन्गिवे, तीला ङ मीजी ताङ मोलाम तेरिन (व्यवस्था ११:२६-२८; ३०:१५-२०)। दोजो कोन्छ्योककी नोवा वोसिङ श्येपतिवाला साङ खोकी सेन्बु लोङगिवी (१ राजा १७:१७-२४; मत्ती ९:२२-१५; मर्कूस ५:३५-४३; यूहन्ना ११:१७-४४; प्रेरित ९:३७-४०; २०:९-१२)। अब्राहामला कतङनी मोलाम नङगुप ति कोन्छ्योक यिन (उत्पत्ति १२:१-३)। ती तप्की अब्राहाम नेसुर रङ तेरी ग्यल्खप तिवाला मोलाम थोप्नी वे सिनी थाक्छ्येन नङगप तिङ कोन्छ्योक रङ यिन (उत्पत्ति १८:१८; २२:१८; २६:४; २८:१४; यशैया ४९:६; प्रेरित २८:२८; गलाती ३:८)। मीतिवी सेमने ज्युनी तेपा किताङ मिकिवी सिरुप ओङ साङ कोन्छ्योककी राङ तेन्तेन क्यान नङगिवी (व्यवस्था २९:४; ३२:२०-२२; लुथेप ६९:२३; यशैया ६:९-१०; मत्ती २३:३७-३९; रोमी ११:८-१२; २५-२६)।

बाइबल टिकुप मीतिवा बङीकी मीजी तेरुप, शेप, येर्के डोप ताङ छेटाङ खेल ज्यितुप ओङ ति कोन्छ्योकला वे सिनी यहोवा कोन्छ्योकला (येशू) चोछ्येवु जोनी वे। “नाम्खाला वोतुप च्यालाकतिवा ज्यानी तीला फेल ज्यितुप ताङ जम्बुलिङ ताङ जम्बुलिङनेमा थेन्दुप तेरी च्यालाक तिवाला फेल ज्यितुप ताङ जम्बुलिङला वोतुप तेरी मीतिवाला मीजी नङगुप ति कोन्छ्योक रङ यिन” सिनी लुङतेम्बा यशैयाकी खोला सोवा तेक्सुङ (यशैया ४२:५)। तुकरङ क्यानी दाऊदकी साङ “चोवो कोन्छ्योककी रङ खाङबा जोनी माबिन्दुप यिन्सिङ खङ्बा जोपतिवी ट्येमु क्यावु ति तेर्मेला डिवी, खोकी माह्रोकुप यिन्सिङ ङ्येर्वाकी गोला ह्नेन्दुप ति तेर्मेला डिवी सिनी सिक्यान वे (लुथेप १२७:१)। तुकरङ क्यानी अय्यूबकी साङ “काङ कोन्छ्योकला दाक्पी किर्मुला तिरङ सेमला लानी दुक्पा वोतुपपेला ति सेमला मलाङगुपजा?” सिनी सिक्यान वे (अय्यूब २:१०)। तुकक्यानी मीजी तेरुप, शेप, येर्के डोप ताङ छेटाङ खेल ज्यितुप ति कोन्छ्योकला ओङ वे सिरु कोर्ला तीकी दुक सिक्यान वे, “मी मीजीकी थोक्ला ङ्यिमातिवा ताङ लातिवा कोन्छ्योककी तेन्तेन क्यान वे। तीकी छे ति कोन्छ्योककी रङ तेन्तेन क्या वे, ति नेसुर थर मुथुपी (अय्यूब १४:५)।

ती ताम्ङे ति ठिम सम्बा बाइबलकी नङला साङ टिनी वे। पावलकी दुक सिनी लापनी वे, “अब्राहामकी कोन्छ्योकला तेपा क्यावु तप्की खोकी थोङदाङला अब्राहाम ति तेरीकी पपा यिन। खोकी श्येपतिवाला साङ सेन्बु लोङगिवी, मिरापला मेतुप च्यालाक तिवाला साङ मिरापला डो ज्यिकिवी (रोमी ४:१७) । तमा याकूबकी पाला खोकी ह्रोक साङ थुप्किवी, ना तोङ साङ थुप्किवी” सिनी खोला सोवा तेक्सुङ। तमा कोन्छ्योककी नोवा वासिङ दाक्पी काङसाङ किथुप्किवी सिनी साङ खोला सेमला लासुङ (याकूब ४:१२-१५)।

ठिम ङ्यिङ्बा ताङ ठिम सम्बा बाइबलला ल्हासिङ तेरी तेपा कितुपतिवी वुतुङके मीजी ताङ श्येप ताङ येर्के तोङगुप ताङ छेटाङला ख्येलज्यितुप ओङ ति चोछ्येवु कोन्छ्योकला वे सिनी खोला सोवा तेक्सुङ (मत्ती २०:१५; रोमी ९:२१)। तिवी दोके क्यानी दाक्पी साङ मीजी ताङ श्येप ताङ येर्के तोङगुप ताङ छेटाङला ख्येलज्यितुप ओङ ति कोन्छ्योककी लकला रङ वे सिनी खोला तङदेन क्यानी सोवा ताङ मोवा देक गोकिवी। तुक क्यासिङ तेरी सिनाङ चोछ्येवु कोन्छ्योककी दाक्पुला थु चाङ्मा नेमा छासे लोदिमु ताङ सेम किर्मु नङगिवी। तुका लोदिमु ति जम्बुलिङकी नोर टोङ्बा ताङ ङार ताङ ताङदेन ताङ मीजी नेसुर ङ्ये मुथुपी।

देवाच्येनला नम्साङ मिशिवु मीजी थोपुप रेवा ज्योकुप मीजी

A Being Who Puts His Hope on the Eternal Life in the

Kingdom of Heaven

ङ्यिम्ज्यिक मेना ङ्यिम्ज्यिक दाक्पु दि जम्बुलिङ क्युर ज्यक्नी देवाच्येनला डो राङ गोकिवी (लूका २३:४३)। तीज्युक्ला दाक्पी जु ति थलाला रङ वोल्नी डिवी सिरुप ताम्ङे साङ दाक्पी हाककोकिवी (उत्पत्ति ३:१९)। वुतुङके दाक्पु दि जम्बुलिङला नरी मुलुवी, दाक्पु ति दि जम्बुलिङला मीमेलुङदुङ दोके च्युङनी देन वे, दाक्पी मीजी ति ह्रिप्च्याङ दोके तिरङ यिन (१ इतिहास २९:१५)। मङ दाक्पु ख्रीष्टियनयतिवा याङ दि जम्बुलिङकी ति मिन, ज्युक्थमाला वुङगुप कोन्छ्योककी ग्यल्खपकी ति यिन सिनी येशूकी सुङनी वे (यूहन्ना १५:१९)। दाक्पु दि जम्बुलिङला चेयी पारसेक तिरङ लुकिवी, दाक्पु याङ दे लो खाल दीन्ने ज्युनी लो खाल ग्ये ७०-८० सेक तिराङ थुप्किवी, तीज्युक्ला थलानेसुर जोवु दि दाक्पी जु ति थलाला रङ लोक्नी डिवी। च्यिलासिसिङ दाक्पु दि जम्बुलिङने तेक्नी थकरिङ्बो डिवी (लुथेप ९०:१-१०)।

दि जम्बुलिङला दाक्पु नेकोरला डोप मी ताङ मीमे लुङदुङला गलुप मी दोके यिन सिनी बाइबल टिकुप मी बङीकी तीकी कोर्ला ताम्ङे क्यान वे (उत्पत्ति ४७:९; १ पत्रुस २:११)। तीकी कोर्ला लुथेप टिकुप मोशा ताङ दाऊदकी साङ “मी छे ति साकी चा दोके ताङ श्यरुप मेन्दोक दोके तिरङ यिन” सिक्यान वे (लुथेप १०३:१५); “मी मीजी ति थल्दुक दोके तिरङ यिन, तीकी मीजी ति चेयी तिरङ यिन, ती याङ ङ्यलाकी थोक्ला जोवु यिन” (लुथेप ८९:४७; ९०:३; १०; १४४:४)। तीकी कोर्ला अय्यूबकी दुक सिक्यान वे, मी मीजी ति ङ्यिमा चेयी पारसेक तिरङ यिन्सिनाङ दुक्पा ताङ छेटाङला वे। ती याङ मेन्दोक दोके रेर्पा डिवी, तमा ह्रिप्च्याङ दोके चेयी ज्युक्ला तोक तोर्नी डिवी (अय्यूब १४:१-२; तमा सोलोमनकी पाला “मी ति सेम्ज्येन दोके तेर्मे वे सिनी सिक्यान वे (उपदेशक ३:१९)। तमा बाइबलकी ठिम सम्बी नङ्ला ति याकूबकी मी मीजी ति ल्हवुल छुपुप दोके यिन, ती ति चेयी पारसेक तिरङ थोङगिवी, तमा तोक तोर्नी डिवी सिक्यान वे (याकूब ४:१४)। तमा लुङतेम्बा यशैयाकी थेपनेसुर पत्रुसकी “तेरी मीतिवा ति साकी चा दोके यिन, तिवी मोवा ति श्यरुप मेन्दोक दोके तिरङ यिन” सिनी सिक्यान वे (१ पत्रुस १:२४; यशैया ४०:६-७)।

काङ यिन्सिनाङ दाक्पु कोन्छ्योककी गिपाला ति नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोपुप रेवा वे (तीतस १:२)। दाक्पु चेयी पारसेक तिरङ दि जम्बुलिङला देकिवी, तुजे छेसिमा देवाच्येनला लेप्किवी (लूका २३:४३)। दाक्पु देतुप जम्बुलिङ ति ना गल्सिमा दाक्पु येर देवाच्येनला वोतुप नम्साङ मिशिवु मीजी थोपुप दासाला लेप्किवी (२ कोरिन्थी ५:१)।

तुका नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु थोपुप रेवा वोतुप तप्की जम्बुलिङकी गा ताङ लोदिमु ति दाक्पी थोक्ला तेन्दोक मेतुप यिन। जम्बुलिङला ख्येलुप छेटाङ दुक्पा ताङ कलेतिवा गिवी सिरुप कोर्ला पावलकी दुक सिक्यान वे, “दोजो दि जम्बुलिङकी थोक्ला तिरङ दाक्पी ख्रीष्टला रेवा क्यासुङ सिसिङ दाक्पु तेरी च्यम्बा किछ्योवु डिवी (१ कोरिन्थी १५:१९)।

तुकक्यानी दाक्पु दि जम्बुलिङला देनी वोसिनाङ दि जम्बुलिङकी मीतिवा दोके तेर्मेला मीजी क्योङगुप मिन, देवाच्येनकी ग्यल्खपला वोतुप मीतिवा च्युङगिवी (एफिसी २:१९; फिलिप्पी ३:२०)। तीकी तेन्दोक दि जम्बुलिङला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु ङ्येतुप च्युङनी मीजी क्योङ गोकिवी।

तमा दाक्पु चोवो येशू ख्रीष्टकी नङगुप नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोप्नी लोदिमु ङ्येकिवी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी सेवु येशू ख्रीष्ट ति मीतिवी दिक्पी थोक्ला ज्यिन्बा च्युङगुपला दि जम्बुलिङला फेप्सुङ। सु सुकी खोला तेपा किवे, तिवाला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोपुप ओङ ङ्येकिवी (यूहन्ना ३:१६)। तुकरङ क्यानी सु सुकी येशू ख्रीष्ट ति मी जुजमला फेवु कोन्छ्योक यिन सिनी तेपा किवे, सु सुकी खो जेन्दी माक्यावु पुम्पेजा चाङ्मानेमा क्येवु यिन, तमा खो क्रूसला टुङनी खोकी ‍गोङछ्येर्मु वोतुप ठक तेन्नी टुङगुप यिन, तमा खो टुङगुपने ङोसु लानी फेपुप यिन सिनी तेपा किवे, तिवाला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोप्किवी (यूहन्ना ४:१४; ६:३९-५८; १७:२-३; रोमी ६:२३, १ तिमोथी १:१६; १ यूहन्ना ५:११-१०)।

ती नम्साङ मिशिवु मीजी ति येशू ख्रीष्ट यिन। नम्साङ मिशिवु मीजी रिङबु ति कोन्छ्योक टेङ्बु ताङ खोकी जम्बुलिङला तङगुप येशूला तेपा कितुप यिन (यूहन्ना १७:३)। ती तप्की दि चेयी पारसेक तिरङ लुवु जम्बुलिङला दाक्पी च्यिकरङ वोतुप रेवा ति येशू ख्रीष्ट यिन (लुथेप ३९:७; १४६:५; यर्मिया १७:१३; प्रेरित २८:२०; रोमी १५:१२; १ तिमोथी १:१; १ पत्रुस १:३)। तुका तेपा कितुप ताङ खोला रेवा क्यानी मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा ति कोन्छ्योकला गा लोङिन सिरा खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप मीतिवा यिन, तिवाला कोन्छ्योककी वुतुङकी गा नङगिवी।

देवाच्येनकी ग्यल्खपला छ्यक्तक थोपुप रेवा कितुप मीजी

A Being Who Believes in Receiving the Reward in the

Kingdom of Heaven

दाक्पुला नम्साङ मिशिवु मीजी रिङ्बु थोपुप रेवा तिरङ मिन, देवाच्येनकी ग्यल्खपला छ्यक्तक साङ थोप्किवी सिरुप ति दाक्पी तेपा किवी। जम्बुलिङ ज्यङगुप सिनाङ गोमालाने ज्युनी कोन्छ्योककी खोरे गिपातिवी थोक्ला खोकी ग्यल्खप टडिक क्यानी वे (मत्ती २५:३४; लूका २३:४३; यूहन्ना १४:२; १ कोरिन्थी २:९-१०; २ कोरिन्थी १२:२-४; फिलिप्पी ३:२०; ज्यल्का २:७)। तन्दा दाक्पी सेम चो टेङ्बु वे, खोकी मोशाला नङगुप क च्यिथम्बाला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगुपला दाक्पु चो खोङतेर्मु वे तीनेसुर रङ देवाच्येनला खोकी दाक्पुला नङगुप छ्यक्तक ति तेन्तेन किवी (१ कोरिन्थी १५:४१; ज्यल्का २१:२४)। ती तप्की हिब्रूकी थेप टिकुप तीकी कोन्छ्योककी चिप्ला वुङगुप तीला मिराप वे, खोला सेमने ज्युनी छोलुप तिवाला खोकी छ्यक्तक नङगिवी सिनी तेपा किराङ गोकिवी सिनी सिक्या वे (हिब्रू ११:६)।

कोन्छ्योकला तेपा कितुप ताङ खोकी थोक्ला शब्ज्यी कितुप मी खोङतेर्मु तिवाला कोन्छ्योककी चोछ्ये जो नङगिवी (लुथेप ९१:१४; यूहन्ना १२:२६)। लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यानी मी बङीला कोन्छ्योककी थकाला ग्युर ज्यितुपतिवा नम्गी कर्मा दोके वो ग्यकिवी (दानिएल १२:३)। खाक्छ्येवुला येशू ख्रीष्टकी थोक्ला छेटाङ खुरुपतिवा ताङ दि जम्बुलिङला खोकी तेन्दोकला छ्युङा जोवुतिवा ताङ रङगी मीजी श्येपला ख्येलुपतिवी थोक्ला ति कोन्छ्योककी ग्यल्खपला छासे छ्यक्तक ग्येर्पु टडिक क्यानी वे। दि ति चोवो येशूकी सुङगुप छिकतिवा यिन (मत्ती ५:१२; २०:२६)।

ती छ्यक्तक तिवाला ति बाइबलकी नङ्ला कटिनकी उश्यक सिक्यानी वे। येला सिक्यावु दोके लाका ल्यामु कितुपतिवी थोक्ला छ्यक्तक नम्बा दिनतिवा थोप्किवी सिनी बाइबलला थाक्छ्येनी वे।

तिवा ति लोदिमुकी उश्यक (१ थेसलोनिकी २:१९; फिलिप्पी ४:१), मीजीकी उश्यक याकूब १:१२; ज्यल्का २:१०); नम्साङ ना मोडोवु उश्यक ( १ कोरिन्थी ९:२५; मोवाकी उश्यक (१ पत्रुस ५:४), फयनकी उश्यक (२ तिमोथी ४:८), सेरकी उश्यक ज्यल्का ४:४; १४:१४) ताङ कर्मा च्यिङङीकी उश्यक यिन (ज्यल्का १२:१)।

येशूकी छ्यक्तक नङगिवी सिनी मीतिवा बङीकी खोकी सुङला तेपा क्यासुङ, तमा तिवा तिङ्लासेक खोङतेर्मु च्युङ्नी चोवोकी थोक्ला श्यब्ज्यी क्या - क्यावा देसुङ। खोरुङला छ्यक्तक थोप्किवी सिरुप रेवा क्यानी रङ मोशाकी मिश्रा लुङ्बाला तेन्दा मेतुप छछिङी वोतुप मीजी क्योङगुप सिनाङ ख्रीष्टकी थोक्ला मारेला गलुप ति ल्यामु यिन सिनी नोक्यासुङ ( हिब्रू ११:२६) मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यावु तप्की पावलकी खुरुङला थोपुप फयनकी उश्यककी थोक्ला गुनी देनोक (२ तिमोथी ४:७-८)। येशूकी लोमा मीरा च्यिङङी तिवा ताङ ज्युकला लोमातिवा बङीकी साङ ती छ्यक्तककी थोक्ला तेपा क्यानी रेवा क्यानोक। ती तप्की तिवा कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्याप्टक कियी छ्यिग्यापकी लुङबा तिवाला शिकु सोङसुङ ( प्रेरित १:२६)।

तिवी दोके दाक्पी साङ रङगी लाका ल्हानी छ्यत्तक ताङ किदुक क्यावु ति येशूकी छ्यकला रङ वे सिनी रेवा क्यानी दि जम्बुलिङला लुतासेक खोङतेर्मु क्यानी नरी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्ज्यी किगोकिवी (२ इतिहास १५:७; यशैया ४०:१०; ६२:११; मत्ती १६:२७; ज्यल्का २२:१२)। तमा दाक्पु ती येशूकी नङगुप छ्यक्तकला गुनी देकिवी। बाइबलला टिन वोतुप सुङ टेङबुला वुतुङके तेपा क्यानी बाइबलला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योकला मोवा किवी, तमा ज्युक्ला तिवी मीजीला खोकी थाक्छ्येन नङगुप मोलामतिवा थोप्किवी।

यम्बा कोन्छ्योककी ज्यावु तिवाला खोकी छ्यर्शीला वोतुप दोके मिजी क्योङगुपला टितुप चेक लङगुप मीजी

A Being Who is Responsible for Guiding Other Creatures to Live According to the Purpose of Creation

येला टिनी वोतुप दोके टेङ्बु कितुप लाका ति माक्येक्नी नरी देकिवी सिसिङ कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बा (The Great Commandments) ताङ खाक्छ्येवु क (The Great Commission) ला सिक्यावु दोके मीजी क्योङरङ गोकिवी, तमा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगु छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ गोकिवी। दाक्पु ति कोन्छ्योककी पेन नङगुप खोकी खाक्छ्येवु गिपातिवा यिन्दुप तप्की कोन्छ्योककी ज्यावु यम्बा मीतिवाला टितिन ताङ लोपिन सिरा खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ गोकिवी उत्पत्ति १:२८)।

ती खाक्छ्येवु लाका ति थल्माला कोन्छ्योककी आदमला (मीला) चेक तेनोक, यिने कोन्छ्योककी तेन तङसिमा आदमकी ती लाका ति तेरी किमाथुप। तयङ येशूकी गोङ छ्येर्मु ठककी जोसालेन्सिङ थल्माला दाक्पी क्यावु दिक्पातिवा तानिङ सिन्दुप तप्की ताङ दाक्पी सेमला वोतुप खोनाक्पातिवा क्युरिन गलुप तप्की येशूकी दोके टेङ्बु च्युङगुप ख्रीष्टियनतिवा ती लाका कितुपला चेक लावु गिवी।

तुका लाका चेक लङगुप मीतिवा ति कोन्छ्योककी ग्यल्खपकी कोङ्यार यिन सिनी येशूकी लोमा छ्ये पत्रुसकी सिक्यान वे (१ पत्रुस २:९) तुका मीतिवा देवाच्येनकी ग्यल्खपला श्युक छ्योवु च्युङगिवी (लुथेप २:८; मत्ती ५:५; १ कोरिन्थी ६:१०; गलाती ४:७; ५:२१; याकूब २:५)। तिवा ती ग्येल्खपकी ग्येल्वु ग्येल्मुतिवा च्युङ्नी यरूशमेम सम्बाला मोवा वोतुप च्युङगिवी (ज्यल्का २१:२४; तमा लो तोङ्डा दीनकी (७,०००) लोग्युला थरुप तुजे छेसिमा देवाच्येन सम्बा ताङ यरूशलेम सम्बा च्युङगुप ज्युक्ला (ज्यल्का २१:१)। ती ग्यल्खपला जम्बुलिङला ज्यवुतिवा तेरीकी खला तिवी ग्येला किवी, तमा तिवी येलुङ काङसाङ दिक्पा माक्यानी कोन्छ्योकला तिरङ मोवा क्या क्यावा देकिवी।

ज्युक्थमाला वुङगुप देवाच्येन सम्बा ताङ यरूशलेम सम्बाला ति मीतिवा तिरङ मिन्दाला, नम्खाला वोतुप तेरी च्यालाकतिवा सम्बा च्युङगिवी (ज्यल्का २१:१)। तीपेला जम्बुलिङला कोन्छ्योककी ज्यवु तेरी च्यालाकतिवा राङओङ च्युङ्नी कोन्छ्योककी आदमला तेन्नी तोङगुप सिनाङ गोमाला आदमला च्युङगुप लोदिमु ति येलुङ जम्बुलिङकी मीतिवाला ङ्येकिवी (ज्यल्का २२:१-५)। ती देवाच्येन सम्बा ताङ यरूशलेम सम्बाला ति दाक्पु कोन्छ्योकला तिरङ मोवा क्यानी मीजी क्योङगिवी, तमा कोन्छ्योकला श्यब्जी कितुप च्युङनी तेरी च्यालाकतिवा नेसुर खोला मोवा कियी सिरा ती ग्यल्खपला ओङ्ग्युर किवी (उत्पत्ति १:२८)। ती ताम्ङेला दाक्पी तेपा किरङ गोकिवी, तुका तेपा कितुपतिवा ति सेन्बु वोतुप पेला रङ ज्युक्थमाला कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुपला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा यिन। तिवाला ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी नरीकी - नरी ङ्यिङ्ज्ये क्यान नङगिवी।

देसेक्ला दाक्पी मी ङोशीकी खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङीतिवी कोर्ला ताम्ङे क्यायी। कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी कोर्ला हाककोसिमा मीजीकी गोङ ताङ जम्बुलिङकी थोक्ला नासाम तङसिङ कोन्छ्योकला ल्हाप नासाम मोतोङगिवी। जम्बुलिङकी मीतिवाला ल्हासिङ दाक्पु श्येपला ख्येल्गिवी, तमा कोन्छ्योककी मुला डला डिवी। तुका नासामकी कोन्छ्योकला गा लोङ मुथुपी (रोमी ८:६-८)। चुका मीतीकी कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके मीजी क्योङगिवे, तुका मीतिवी मीजीला कोन्छ्योककी लाका क्यान नङगिवी।

तुका कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनकी मीजीला खाक्छ्येवु ताम्ङे ङा गिवी। ताम्ङे थल्मा : (हितोपदेश ३:१७; यशैया २६:३), फिलिप्पी ४:७,९), ङ्यिवा : तीकी वुतुङकी मीजीकी कोर्ला ङ्याम किवी (एफिसी ५:१, ६:१९; फिलिप्पी ३:१३-१४), सुम्बा : तीकी मीजी तेन्दोक टेङबु ति हाककोकिवी (फिलिप्पी १:२२-२:११; ३:७-९), ज्यिवा : तिकीमुला मीजीकी थोक्ला नरी नासाम तोङगिवी (१ कोरिन्थी १०:३१), ङवा : तीकी नम्साङ मिशिवु मीजीकी थोक्ला टडिक कितुप मीजी क्योङगिवीम (फिलिप्पी ३:२०; हिब्रू ११:१४)।

तुका ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी ङोशी ताङ मी ङोशीला तिरङ नासाम तङ्नी मेदेवी। दोजो ती ति थल्मा ताङ ङ्यिवाला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगिवी सिसिङ तीकी क्यावु तेपा ति दासा च्यिकला तिरङ लुवु दोके डिवी। तमा तीकी तेपा क्यानी कोन्छ्योककी सुङला ज्योङदेर क्यानी टेङ्बु च्युङगुप दोके थोङगिवी, यिने तीकी तेपा क्यावु दोके लाका ति मिकिवी। ती तप्की याकूबकी दुक सिक्यान वे, “दोजो तेपा क्यावु दोके लाका माक्यासुङ सिसिङ ती ति शिवी” (याकूब २:१७)। तुकक्यानी दाक्पी ङ्यिमी टेङमा येला टिनी वोतुप दोके रङगी सेमला ताम्ङे थल्मा ताङ ङ्यिवाला सिक्यावु दोके कोन्छ्योककी ङोशी ताङ मी ङोशीकी कोर्ला नासाम तङनी येला सिक्यावु खाक्छ्येवु ताम्ङे सुम्बाला मीजी क्योङ गोकिवी। तुक क्यासिङ तिरङ दाक्पु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङ थुप्किवी।

ग. ताम्ङे सुम्बा :

कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खाक्छ्येवु कला ङयेन्दुप कोर्ला

The Third Step:

Obeying the Great Commandments and

The Great Commission

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ताम्ङे सुम्बा ति कोन्छ्योककी मोशाला नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खोकी नङगुप खाक्छ्येवु क ला ङ्येन्दुप यिन। गोमाला सिक्यावु खाक्छ्येवु ताम्ङे ङ्यिवाकी दाक्पुला ङारछ्येवु ख्रीष्टियन च्युङगुपला फर ज्यिकिवी। दोजो दाक्पी मीजी ति टेङ्बु च्युङ्नी खाक्छ्येवु तेन्दोक वोतुप ताङ टोङगु तेरुप ताङ मीजी ङ्यम्छयुङ क्यङ्नी ज्युक्थमाला वुङगुप नम्साङ ना मोडोवु मीजी रिङ्बुकी थोक्ला टडिक कितुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी सिसिङ ती खाक्छ्येवु ताम्ङे सुम्बाला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगुपला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी दाक्पुला दाल्जा किटे किवी, तमा दाक्पु ती ताम्ङेला सिक्यावु दोके खला ङ्येन्दुप च्युङगिवी।

क : च्यिथम्बातिवा

The Great Commandments

कोन्छ्योककी मोशानेसुर क च्यिथम्बातिवा मीला नाङसुङ। ती केन जेकुप क ज्यिततिवा ति (गोमी क थल्मा ज्यितिवी नङला ख्येल्गिवी, प्रस्थान २०:१-११, मत्ती २२:३७-३८)। तमा क ठेक्योक्पा तिवा ति (तिङ्मी क टुकतिवी नङला ख्येल्गिवी,तीकी मुला प्रस्थान २०:१२-१७; मत्ती २२:३९) साङ मुलारङ डिक्नी ज्यङ वे।

क च्यिथम्बा तिवा

ठिम सम्बा बाइबल

ठिम सम्बा

केन जेकुप कतिवा

१

ङ मिसिङ यम्बा चुका कुतिवाला साङ मातेना (प्रस्थान २०:३)

ख्योरो रङगी कोन्छ्योकला सेमगी दिङने, रङगी तेरी मीजी ने, ताङ रङगी तेरी सेमने ङ्यिङ्ज्ये कि। खाक्छ्येवु क थल्मा ति दि राङ यिन

(व्यवस्था ६:५;

मत्ती २२:३७:३८;

मर्कूस १२:३०;

लूका १०:२७)

२

रङगी थोक्ला क्वानी चुका पारकी कु साङ माजो, येर नामला याङना मर जम्बुलिङला याङना छ्यी नङला वोतुप चुका च्यालाककी कुतिवा साङ माजो। तिवाला श्यावा माकी, तिवाला सोवा मादेक (प्रस्थान २०:४-५)

३

चोवो कोन्छ्योककी मिङ ति तेर्मेला मालाङ (प्रस्थान २०:७)

४

ङासोप ङ्यिमा ति चाङ्मा यिन सिनी सेमला ज्योक (प्रस्थान २०:८)

क ठेक्योक्पा तिवा

५

रङगी पपा आमाला तङदेन कि

(प्रस्थान २०:१२)

क ङ्यिवा साङ तुकै रङ वे, ख्योरो रङगी युल्वाला रङला दोके ङ्यिङ्ज्ये कि

(मत्ती २२:३९)

६

ख्योरो मी सेतुप लाका माकी (प्रस्थान २०:१३)

७

ख्योरो श्यम्डेन माकी (प्रस्थान २०:१४)

८

ख्योरो कुन कितुप मेवी (प्रस्थान २०:१५)

९

ख्योरो रङगी युल्वी थोक्ला पङबु मेटेङबु मातेर (प्रस्थान २०:१६)

१०

ख्योरो रङगी युल्वी खङ्बी थोक्ला नासाम मातोङ,रङगी युल्वी पेर्मीला सेम मातोङ, रङगी युल्वाकी योक्पु योङ्मु, लाङ पुङगोक ताङ यम्बा दुका च्यालाकला साङ नासाम मातोङ (प्रस्थान २०:१७)

तालिका ३-४ : कः थेकाङतिवा ताङ कः ठेक्योक्पातिवा

केन जेकुप क :

Vertical Commandment

कोन्छ्योकला तेपा कितुप ति खोकी नङगुप केन जेकुप क ला ङ्येन्दुप यिन। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी दाक्पुला “ख्योरो रङगी कोन्छ्योकला तेरी सेमने (Kardia in Greek), रङगी तेरी मीजीने (Psuke in Greek), रङगी तेरी नासामने ताङ (dianoia in Greek), रङगी तेरी ङारकी (iskus in Greek) कोन्छ्योकला तेपा किसा” सिनी सुङनी वे (व्यवस्था ६:५; मत्ती २२:३७; मर्कूस १२:३०; लूका १०:२७)। कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बी नाङ्ला थल्माकी क ज्यितिवा नेसुर कोन्छ्योककी दाक्पुला दि ताम्ङे ति लाम नङनी वे। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योकला तेपा कितुप ति कुतिवाला मेतेन्दुप यिन (प्रस्थान २०:३-५)। ती क नङगुप तेन्दोक ति कोन्छ्योकला तिरङ तेपा कितुप ताङ जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङिन सिरा खोङतेर्मु वोतुप कोन्छ्योककी गिपा च्युङनी नरी कोन्छ्योकला तिराङ सोवा देकुप यिन।

मीतिवा कोन्छ्योकला ताङ कुतिवाला सोवा देकरङ गोवु च्युङ्नी वे। यिने तिवी ती लाका ङ्यिकर किमुथुपी। च्यिलासिसिङ कोन्छ्योकला तेपा कितुप ताङ कुला तेन्दुपतिवी पर्ला मिथिन्दी। दोजो चुका मीतिकी कोन्छ्योकला सिनाङ यम्बा च्यालाकला मङ नासाम तोङगिवे, तीकी थोक्ला ती च्यालाक ति कु दोके यिन। कुला सोवा देकुप सिक्यावु ति मी याङ्ना च्यालाक याङना टेङगा डेवा ताङ ज्यक्थमी थोक्ला नासाम तोङगुप याङना खोरुङला तङदेन छल्नी कोन्छ्योक दोके जोप ताङ कोन्छ्योकला सिनाङ यम्बा च्यालाकला मङ रेवा क्यानी तीला नासाम तोङगुप यिन। कुला तेन्दुप मीतिवी तुका लाकातिवा क्यानी लोदिमु छोल्गिवी, तमा तीला रङ लोदिमु ताङ सेम गा किवी।

कुला तेन्दुप मीतिवाला ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी चावा सेमला मोडोवी। च्यिलासिसिङ तुक क्यासिङ खो गोङ्बा छुम्गिवी। यम्बा दिक्पी थोक्ला ति ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योककी तुका छासे च्युर्वु क्यानी कप्क्येन मनाङगी, यिने कुला तेन्दुप तिवी तेन्दोक्ला ति खो हम क्यानी ज्यु मुथुपी। ती तप्की मोशाला क च्यिथम्बातिवा नङगुप पेला खोकी तिवाला “तिवी (कुतिवी) चिप्ला शावा माकी, तिवाला सोवा मादेक, च्यिलासिसिङ ङ ख्यिराङला ठतोक कितुप चोवो कोन्छ्योक यिन। ङला ङ्याम मिकिवु हागावातिवी क्यावु दिक्पी छ्येर्पा ति तिवी गिपा तिवाला ताङ तिवी गिपा सुम ताङ ज्यिवासेक तेरिन, यिने ङला तेपा कितुप ताङ ङ्ये कला ङ्येन्दुप तिवाला ति तिवी गिपा तोङ्डा – तोङ्डा सेक ङ च्यम्बा कितिन” सिनी सुङनी वे (प्रस्थान २०:५-६)।

कोन्छ्योककी क च्यिथम्बातिवा छ्यिग्यापकी मीतिवाला बिन्दुप मिन, खोकी पेन नङगुप इस्राएली तिवाला बिन्दुप यिन। छ्यिग्यपकी मीतिवी ती क च्यिथम्बातिवा माङ्येन्दुप तप्की तिवी ती क तिवा ङ्येन्सिनङ माङ्येन्सिनाङ काङसाङ ख्यपर मेङनोक। यिने कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा इस्राएलीतिवी छासे क्यानी ङ्येनरङ गोकिनोक। च्यिलासिसिङ ती कतिवा ङ्येन्दुप ति तिवी थोक्ला खाक्छ्येवु यिनोक। पप लङगुप ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला ल्हासिङ कोन्छ्योककी पेन नङगुप गिपा इस्राएलीतिवी नरी कुतिवाला तेन्नी कोन्छ्योककी थोङदाङला दिक्पा क्या – क्यावा देसुङ।

ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला ल्हासिङ इस्राएलीतिवी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक ताङ बेबिलोनी ल्हा ताङ ल्हमुतिवाला मुलारङ तेन्गिनोक। तमा तिवी सिदोनकी अस्तोरेत ल्हमु ताङ क्युक्टो लङगुप अमोनीतिवी मोलोख ल्हा ताङ मोलोखकी ल्हा कमोश ताङ यम्बा ल्हा ताङ ल्हमुतिवाला तेन्सुङ (१ राजा ११:४-८)। तुकरङ क्यानी ठिम सम्बा बाइबलला ल्हासिङ ख्रीष्टियनतिवी साङ हाकमाकोनी बेबिलोनी ताङ इस्लाम फयन ताङ सङगेकी फयन ताङ हिन्दुकी फयन ताङ तङबोने ज्युनी तेन्दुप यम्बा लुक्सु तिवाला तेनिन वे। तिवी मो ल्हानी ज्युक्थमाकी ताम्ङे शेतुप मीतिवाला तेपा किवी, शिन गलुप हागावा तिवाला सोवा तेक्नी नरीकी - नरी लोकुर ग्यप्नी मोपोर किवी, तमा जम्बुलिङला वुङगुप कल्वा सम्बाकी थोक्ला नासाम तोङगिवी।

मीककी मोथोङगुप कुतिवाला सोवा देकुप ति तेरी सिनाङ दिक्पा मेलोक्पा यिन। तुकरङ क्यानी देर्पा कितुप साङ कुला तेन्दुप दोके यिन सिनी येशूकी पेन नङगुप लोमा पावलकी सिक्यान वे (एफिसी ५:५; कलस्सी ३:५)। तीकी तेन्दोक ति टेङगा डेवाला देर्पा कितुप, तङदेन छोलुप, ओङज्येन कितुप छोलुप, देर्पा मङमु कितुप, येर्के डोपला देर्पा कितुप, येन्देन खामुला देर्पा कितुप ताङ जम्बुलिङकी यम्बा च्यालाक तिवाला देर्पा कितुप ति कुला छ्यो तोङगुप दोके यिन। ख्रीष्टियन तिवी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला सिनाङ तुका ताम्ङे तिवाला मङ नासाम तोङगिवी सिसिङ कुला तेन्दुप तप्की दिक्पाला ख्येल्गिवी।

तीकी तेन्दोक यम्बा ति काङ यिन सिसिङ तासाम पेकी चर्चतिवा साङ कुला तेन्दुप तिवा दोके गल्नी वे। चर्चला तेपा कितुपतिवा फेलिन गल्सिमा नोर टोङ्बा साङ बङी च्युङगिवी, तमा ख्रीष्टियनतिवा जोल्हामो क्यानी जम्बुलिङकी च्यालाकला नासाम श्योर्नी फोवु छोल्गिवी। तीज्युक्ला चर्चकी तेपा कितुपतिवी कोन्छ्योकला सिनाङ चर्चला मङ नासाम तोङगुप छोल्गिवी। त्वुराप खल्ज्यीककी एलिङ्कन चर्चला गोमा कितुप ताङ तङदेन किछ्योवु कोन्छ्योककी सुङला शेवाखावा वोतुप रेभ. जोन स्टोट (Rev. John Stott) सिरुप तीकी दुक सिक्यान वे, “तासाम पेकी ख्रीष्टियनतिवी टेङगा डेवा ताङ तङदेन ताङ देर्पा बङी कितुप ताङ येर्के डोप ताङ येन्देन ङयेतुप ताङ यम्बा कुतिवाला सोवा देकुप तिरङ मिन, येशूला सिनाङ खोरो चर्च ताङ मिमङ ताङ ठिम ताङ चर्चला सोवा देकुप लाकातिवाला मङ नासाम तोङगिवी, तमा तिवा खा तिरङकी तेपा किवी सिवी सेम ति कुला छ्यो तोङगुपला श्युकिवी (The Message of Acts, Downers Grove: IVP, 1994, IL, p. 291)।

चर्चतिवी येशूला सिनाङ चर्चकी खाङबा ताङ चर्चकी ओङज्येनतिवा ताङ मिमङ तिवाला नासाम सेम तोङगुप छल्सिमा कोले क्यानी तिवा ख्ये पेनी डोप छोल्गिवी। गलुप लो तोङ्डा ङ्यी (२,०००) गोमी ख्रीष्टियनकी लोग्युला ल्हासिङ चर्चतिवा बङीकी तेपा कितुप मीतिवा बङी फेल च्यिनी चर्चकी खङ्बा ग्येर्पु - ग्येर्पुतिवा जोनी नोर टोङ्बा ताङ चर्चला ओङज्येन कितुप ताङ तङदेन छोलुप जम्बुलिङकी ताम्ङे तिवाला छासे गा क्यासुङ। यिने तुका चर्चतिवा तासाम मिराप साङ मालुनी जम्बुलिङ नेसुर तोर्नी गल वे। तासाम जम्बुलिङला तुका पङ्बुतिवा बङी ङ्येकिवी। तासाम ती दासा तिवाला टेवक तिरङ वोतुप खाङ्बा तोङ्बातिवा लुनी वे। तिवा ति छ्यिग्यप नेसुर कोरा ग्यकुपला वुङगुप मीतिवाला छ्यादेन्दुपला ज्यकुप दासा तिरङ गल्नी वे। तीपेलाकी चर्चतिवी कुला छ्यो तोङगुप लाका मेलोवातिवा क्यावु तप्की तुकै गलुप यिन।

कोन्छ्योककी खोरे गिपातिवाला रङगी तेरी सेमने, रङगी तेरी मीजीने, रङगी तेरी नासामने, ताङ तेरी ङारने खोला ङ्यिङ्ज्ये कि सिनी क नङ वे। तीकी तेन्दोक ति कोन्छ्योकला सिनाङ ग्युर्वा च्युङनी देतुप दि जम्बुलिङकी च्यालाकला मङ नासाम तोङगुप मेवी। खोरे लोमातिवाला पम्दोकला फेप्नी टोङगु नङगुप पेला येशूकी “तेरी सिनाङ गोमाला कोन्छ्योककी ग्यल्खप ताङ खोकी फयन छल्नी ल्हो, तमा ती तेरी जम्बुलिङकी च्यालाकतिवा खोकी ख्यिराङला नङगिवी” सिनी थाक्छ्येन नङनी वे ( मत्ति ६:३३)। चोवो येशूकी नङगुप सुङला रेवा क्यानी खोकी नङगुप तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु कला ङ्येन्नी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा मोलाम थोपुप यिन।

कः ठेक्योक्पा

Horizontal Commandments

कोन्छ्योककी नङगुप क ठक्योक्पा ति खोकी गिपातिवी ङ्येनराङ गोवु क यिन। मत्ति लिवु २२ ला ल्हासिङ येशूकी नङगुप केन जेकुप क ती तेरी सिनाङ चोछ्ये वोतुप (ग्रीक ताम्ङेला ‘मेगस’, megas) ताङ ग्रीककी ताम्ङे थल्मा (प्रोटोस, protos) सिनी येशूकी सुङसुङ (मत्ती २२:३७-३८)। तीज्युक्ला येलुङ खोकी श्यर्केक दुक सिनी सुङसुङ, “रङगी युल्वातुवाका रङला दोके ङ्यिङ्ज्ये कि (मत्ती २२:३९)। ती क ङ्यिवाला ति (ग्रीक ताम्ङेला डुटेरोस, duteros) सिवी, तीला ति दाक्पी क ठेक्योक्पा (Horizontal Commandment) सिवी। रङगी युल्वातिवा सिक्यावु ति फलिम छुलिम वोतुप कोन्छ्योकला तेपा कितुपतिवा यिन। दि क साङ कोन्छ्योककी इस्राएलीतिवाला नङगुप क राङ यिन। तुकक्यानी ती क नङगुप तेन्दोक ति फिकी मी याङना कोन्छ्योकला तेपा मिकिवु मीतिवाला ङ्यिङ्ज्ये कि सिनी सिक्यावु मिन, कोन्छ्योकला तेपा कितुपतिवा च्यिककी च्यिक्ला ङ्यिङ्ज्ये कि सिनी येशूकी सुङगुप यिन।

ती कोन्छ्योककी नङगुप क सम्बा ठेक्योक्पा तीला ’(entolen Kainen in Greak)सिनी बाइबलकी नङला सिक्यान वे। ती तप्की येशूकी “ङ ख्यिराङला क ङ्यिङ्बा मिन, क सम्बायी तेरिन, ख्यिराङ च्यिककी च्यिकला ङ्यिङ्ज्ये कि ङ्ये ख्यिराङला चुकक्यानी ङ्यिङ्ज्ये क्यावे, तुकरङ क्यानी ख्यिरा साङ च्यिककी च्यिकला ङ्यिङज्ये कि। दोजो ख्यिरा च्यिककी च्यिकला ङ्यिङज्ये क्यासिङ ख्यिराङ ङ्ये लोमातिवा यिनो” सिनी सुङसुङ ( यूहन्ना १३:३४-३५)। दि क ति येशू क्रुसला टुङगुप सिनाङ चेयी गोमाला नङगुप यिन। च्यिलासिसिङ येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क ङ्येन्दुपला खोकी लोमातिवा च्यिककी च्यिकला ङ्यिङ्ज्ये क्यानी सेम च्यिक च्युङराङ गोकिनोक।

दे दाक्पी हाकको गोवु ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योककी नङगुप क ठेक्योक्पा तेरी ङ्येन्दुपला खोकी नङगुप केन जेकुप क ला ङ्येन गोकिवी। च्यिलासिसिङ ती केन जेकुप क ति थल्माकी खाक्छ्येवु क यिन, तमा क ठेक्योक्पा ति क ङ्यिवा यिन। ती क ङ्यिवाला ति ग्रीककी ताम्ङेला (megas) सिनी माटी वे। तीकी तेन्दोक ति खोकी नङगुप केन जेकुप क ङ्येन्दुप ख्रीष्टियनतिवी थोक्ला क ठेक्योक्पा ङ्येन्दुपला टोङगु ताङ ङार ङ्येकिवी। तुकक्यानी रिक्पा वोतुप ख्रीष्टियनतिवी खाक्छ्येवुला खोकी नङगुप केन जेकुप क ति ङ्येन्नी तीला ङ्याम क्यानी नासाम गोकिवी। तुका ख्रीष्टियनतिवा ति दो रम्बी खला खाङ्बा जोप मीतिवा दोके यिन (मत्ती ७:२४)।

कोन्छ्योककी नङगुप क तङ्बु ताङ ङ्यिवाला मेङ्येन्दुप ख्रीष्टियनतिवी लाका मेलोक्पा तिवा किवी। तुका मीतिवी कोन्छ्योककी नङगुप केन जेकुप कला सिनाङ खोकी नङगुप क ठेक्योक्पाला मङ खाक्छ्येवु यिन नोकिवी। तिवी कोन्छ्योककी नङगुप क ङ्यिवा याङना क ठेक्योक्पाला ङ्येन्नी मी यम्बातिवा नेसुर मोवा ङ्येतुप छोल्गिवी। ती तप्की तिवा काङथेपनेसुर खोप्रङला मोवा ताङ तङदेन ङयेशी सिरुप नोकिवी। तुकक्यानी तिवी युल्वातिवाला ङ्यिङ्ज्ये क्यावु छ्या देन्दुपला मीतिवाला ल्यामु शब्ज्यी कितुप लाकातिवा कितुप ताङ छ्यिग्यपकी छोक्पानेसुर शब्जी कितुप लाका कितुप ताङ मेन्खाङ जोप ताङ मेन्जी कितुप लाकातिवा कितुप ताङ तप्रुक पेजातिवी पर्ला ल्हाटे कितुप ताङ येन्देनकी कोर्ला दाल्जा किटे कितुप लाकातिवा तिरङ किवी, यिने कोन्छ्योककी नङगुप केन जेकुप कला ति तिवी मेङ्येन्दी, तमा कि मोगोवु लाका मेलोवातिवा किवी। तिवी तुका शब्जी कितुप लाकातिवाला टेमु क्यासिनङ तिवी क्यावु लाकातिवाला कोन्छ्योक गा मिकिवी। तुकक्यानी मीला शब्जी कितुप लाका तिरङ कितुप ति कोन्छ्योकला मिन, जम्बुलिङनेसुर मोवा ङ्येतुपला मीतिवी थोक्ला किवी। तुका लाकातिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके लाका मिन।

ती तप्की कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बा ताङ खाक्छ्येवु कला ल्यामु ङ्येन्दुप ति छासे खाक्छ्येवु वे। गोमाला ती क च्यिथम्बा तिवाला ल्यामु ङ्येन गोकिवी, तीज्युक्ला ती खाक्छ्येवु कला ङ्येन गोकिवी सिनी बाइबलकी लोप्किवी। यम्बा मिरिगतिवा ताङ ग्यल्खाप तिवाला साङ कोन्छ्योककी कतिवा ङ्येन्दुप ताङ तीला सिक्यावु दोके मीजी क्योङगुप लोपुप ति खोकी खाक्छ्येवु कला ङ्येन्दुप यिन। तासाम पेलाकी कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप (मिसिनेरी) तिवा बङीकी मीजीला तुका खाक्छ्येवु लाकातिवा अला मेतुप थोङगिवी। दोजो कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप मिसिनेरी) तिवी ती कतिवाला ल्यामु क्यानी मेङ्येन्दी सिसिङ तिवी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्ज्यी कितुप लाकाला कले ख्येल्गिवी। दोजो चुका कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप (मिसेनरी) तिवी कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बाला सिक्यावु दोके खोपरे मीजीला लाका माक्यानी येर्के डोप लेन ल्यामु ताङ छछिङी डोप लेन ल्यामु ताङ नासाम टेङबु तोङगुप ताङ टेक ज्यितुप ताङ टोङगु तेरुप याङना चर्च येर्के तोङगुप ताम्ङेतिवा लोपुप ताङ फेलज्यितुप नासाम तोङगिवी सिसिङ ज्युक्थमाला तिवी वुतुङके कोन्छ्योकला तेपा क्यावु दोके लाका ल्यामु किमुथुपी।

तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु क

The Great Commission

कोन्छ्योककी नङगुप तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु क सिक्यावु ति तेरी ग्यल्खप तिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप यिन (मत्ती २८:१९-२०; प्रेरित १:८)। येशूकी खोरे लोमातिवाला चुकक्यानी ती तेरी सिनाङ खाक्छयेवु कःला ङ्येन गोकिवी सिरुप मिङ्ग्युल ताङ छ्यर्शीकी कोर्ला टेङ्बो क्यानी सुङसुङ। त दाक्पु ती खोकी सुङगुप खाक्छ्येवु कतिवी कोर्ला रिम्बा क्यानी ल्हाप।

तेरी ग्यल्खपतिवा

All Nations

दाक्पी चुकक्यानी कोन्छ्योककी नङगुप तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु कला ङ्येन थुप्किवी? सिरुप कोर्ला येशूकी दुका दुक सिनी सुङसुङ, “ख्यिराङ गल्नी तेरी लुङ्बी मिरिगतिवाला लोमा जो, पपा कोन्छ्योक ताङ खोकी सेवु ताङ खोकी थु चाङ्माकी मिङला बप्तिस्मा बिन, ख्यिराङला ङ्‍ये काङ क बिनवे, ती तेरी कितुपला तिवाला लोप...“ (मत्ती २८:१९-२०)। दि खण्डला सिक्यावु ताम्ङेतिवा ति दुकै वेः

दि छिकरिकला वोतुप खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा ति ‘ख्यिरङ’ ‘तेरी ग्यल्खप’ की मीतिवाला लोमा जो’ सिक्यावु (खाक्छ्येवु लाका) यिन। खोकी लोमा जो’ सिक्यावु ति ग्रीककी ताम्ङेला (maqhteusate in Greek) सिनी टिन वे। दि दाक्पी ङ्येन्सिनङ माङ्येन्सिनङ वुङगुप क मिन, दाक्पी ङ्येनरङ गोवु क यिन। दे तेरी ग्यल्खपकी मीतिवाला लोमा जो गोकिवी सिक्यावु ति ‘तेरी ग्यल्खपकी मिरिगतिवा ताङ मिरिग यम्बाकी मीतिवा याङना यम्बा लुङ्बातिवा सिक्यावु यिन। ग्रीक ताम्ङेला ग्यल्खपतिवा सिरुप ति छिक नम्बा ङ्यितिवा नेसुर लप्किवी। तिवा ति दुकै वेः (Laoi) सिरुप छिक ति यहूदी ग्यल्खप सिक्यावु यिन सिसिङ एथ्ने (Ethne) सिक्यावु छिक ति मिरिग यम्बाकी लुङ्बातिवा सिक्यावु यिन। येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क ला साङ दि एथ्ने (Ethne) सिरुप छिक ति ज्यक्नी वे, तीकी तेन्दोक ति मिरिग यम्बाकी लुङ्बातिवा सिक्यावु यिन।

ती खण्डला ‘ख्यिरङ’ सिक्यावु ति पेलाकी येशूकी लोमातिवाला सिक्यावु यिन। तिवा ति यहूदीतिवा यिनोक। तीपेला येशूकी खोरे लोमातिवाला रङगी इस्राएली गिपाकी मीतिवाला मिन, यम्बा ग्यल्खपकी मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लोमा जो गोकिवी सिनी क नङगुप यिन। रङगी मिरिगतिवाला तिराङ ल्हानी यम्बा मिरिगतिवा सिनाङ खोरो मिरिगतिवा रङ छ्ये यिन सिनी नासाम तोङगुप यहूदी लोमातिवी थोक्ला येशूकी तुका क नङगुप यिन। तीपेला क छ्येला ङ्येन्दुप ति जोल्हमु मिन्दुक, यिन्सिनाङ ज्युक्ला येशूकी लोमातिवी ती खोकी नङगुप कला ङ्येन्सुङ।

येलुङ येशूकी खोरे लोमातिवाला जम्बुलिङ नाडोप तिङ्मी तुजेकी कोर्ला दुक सिनी ल्यामो हाककोवु क्यानी “दि कोन्छ्योककी ग्यल्खपकी लेन ल्यामु ति जम्बुलिङकी तेरी मिरिगतिवी पङबुकी थोक्ला ख्यप्टक क्यावु ज्युक्ला तिराङ जम्बुलिङ नाडोप तुजे गिवी सिनी सुङसुङ (मत्ती २४:१४)। ‘तेरी मिरिगकी मीतिवा’ सिक्यावु ति (panta ta Ethne Greek) सिरुप छिककी यहूदीतिवा सिनाङ पङगी मिरिग यम्बाकी मीतिवा सिक्यावु यिन। मिरिग यम्बी ग्यल्खपकी मी तिवाला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप ताङ तिवाला लोमा जोप ति येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क यिन प्रेरित १३:४७)। येशूकी लोमातिवी ती कला ङ्येन्सिमा कोन्छ्योककी गिपा च्युङगुपला पेतुप मिरिग यम्बाकी मीतिवी टङगा ति छेकिवी, तीज्युक्ला येशू फेप्किवी (मत्ति २४:३०-३१)।

चुकक्यानी लोमा जोप यिन

How to make Disciples

मत्ति २८:१९-२० ला ल्हासिङ लोमा जोपला खाक्छ्येवु ताम्ङे ज्यितिवा येशूकी छ्यातेन नङनी वे। ताम्ङे थल्माः ख्यप्टक कि गल्नी (Going), ङ्यिवा ति छ्युला बप्तिस्मा बिन्नी (Baptizing), ताम्ङे सुम्बाः येन्देन लाम बिन्नी (Teaching), ताम्ङे ज्यिवाः तीला ङ्येन्नी, (To Obey) मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लोमा जोपला येशूकी सुङगुप दोके ताम्ङे नम्बा ज्यितिवा रिम्बा क्यानी दाक्पी कि गोकिवी।

सुङ ख्यप्टक कि गल्नी

Going

लोमा जोपला गोमाला दाक्पु यम्बा मिरिगकी मीतिवा वोतुप दासातिवाला डोगोकिवी। प्रेरित १:८ ला येशूकी खोरे लोमातिवाला “...ख्यिरङ यरूशलेम ताङ यहूदिया ताङ सामारिया ताङ जम्बुलिङकी दासा तेरीला गल्नी ङ्ये थोक्ला पङबु तेर्कितो सिनी सुङसुङ।” येशूकी यरूशलेम ताङ यहूदिया ताङ सामारियाला ताङ जम्बुलिङकी दासा तेरीला” सिनी सुङगुप ति हिब्रु ताम्ङेला थल्माला लोमा जोप थोक्ला ‘काइ’ (Kai) सिरुप छिक ति ज्यङ वे। तीकी तेन्दोक ति ‘मुलारङ’ सिक्यावु यिन। येशूकी ती क नङिन वोतुप पेला तिवी लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यालुङ्मे सामारीतिवा (तिवा ति यम्बा मिरिगकी मुला वोलुप नाङुन यिन्दुप यहूदीतिवा यिन) ताङ मिरिग यम्बाकी मीतिवा तेरीकी पर्ला गल्नि मुलारङ फेल गोकिनोक।

तिवी खोप्रे मिरिगकी मीतिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यालुङ्मे ती मिरिगकी ख्रीष्टियनतिवी यम्बा मिरिगकी मीतिवी पर्ला गल्नी सुङ ख्यप्टक कि गोकिनोक। तीकी तेन्दोक ति काङ यिन सिसिङ दाक्पी रङगी ग्यल्खपला वोतुप मिरिग यम्बी मीतिवी पर्ला साङ गल्नी लेन ल्यामु मख्येलुप यम्बा ग्यल्खपला वोतुप मिरिगकी मीतिवी पर्ला गल्नी मुलारङ लेन ल्यामु ख्यप्टक कि डोगोकिवी सिक्यावु यिन (मत्ति २८:१९-२० ताङ प्रेरित १:८ ला सिक्यावु कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु क नम्बा ङ्यितिवा मुलारङ ल्हासुङ सिसिङ येशूला तेपा कितुप लोमातिवा जोपला खाक्छ्येवुला गोमाला दाक्पी मिरिग यम्बा ताङ गिपा तिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक किगोकिवी सिरुप ति हाककोकिवी। ती ति खोकी पेन नङगुप लोमातिवी थोक्ला येशूकी नङगुप क यिन, यिने येशूला तेपा कितुप साङ ती लाका ति किरङ गोकिवी। तिवा ति खाक्छ्येवुला कोन्छ्योककी कटिन नेसुर पेतुप वुङगोकिवी।

तुकै यिन्सिङ यहूदीतिवी साङ “रङगी मीतिवी थोक्ला ति काङ किवी?” सिनी टिवा टि थुप्किवी। ती टिवाकी कोर्ला ति कोन्छ्योककी दुक सुङनी थाक्छ्येन नङनी वे, च्यिलासिसिङ खोङ्तेर्मु वोतुप लोमातिवा चेयीकी खोकी नङगुप खाक्छ्येवु कला ङ्येन्सिमा तिरङ तिवी रङगी मिरिगकी मीतिवी पर्ला लेन ल्यामु ख्यप्टक किवी (रोमी ११:२५-२६)। तुकक्यानी दाक्पी वुतुङके येशूकी लोमा यिन सिनी दप्शे ग्यकिवी सिसिङ खोकी लेन ल्यामु माख्योलुप मीतिवा देतुप युलतिवाला गल्नी तिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुपला अछ्योता सेक तुजे ताङ टेङगा डेवा ताङ लक्शी ताङ श्युक ग्यक गोकिवी। तुक कितुप ति दाक्पी थोक्ला छासेकी खाक्छ्येवु यिन, ती सिनाङ यम्बा च्यु काङसाङ मे।

बप्तिस्मा बिन्नी

Baptizing

येशूकी लोमातिवी किगोवु लाका ति गोमाला मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लोमा जोपला पङला गल्सिमा तेकी मी यम्बातिवाला बप्तिस्मा तेरुप यिन। ती लाका ति खोकी नङगुप खाक्छ्येवु क ङ्यिवा यिन। कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु कला बप्तिस्मा बिन सिक्यावु तेन्दोक ति छ्यु थोरुप याङना तिवाला छ्युला ङ्योकुप तिरङ मिन, तिवा शैतानकी ओङज्येन नेसुर थरुपला येशू ख्रीष्ट तिरङ रङगी चोवो ताङ दिक्पाने थर ज्यितुप यिन सिनी तेपा कि ज्यितुपला ख्यप्टक कितुप यिन। च्यिलासिसिङ तिवा कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ओङला च्यिकरङ च्युङ्शी। ती ति मलोक कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोकी थु चाङ्मा थोपुप लाका यिन, तीला ति कोन्छ्योककी थोक्ला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका सिनी सिवी।

येन्देन लाम तेरुप लाका

Teaching

दाक्पी लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यासिमा मलोक कोन्छ्योकला तेपा क्यावु मीतिवाला क्युर्नी ज्योकुप मेवी। तिवाला साङ कोन्छ्योकला तेपा रम्बु कियी गल्नी फरिन डो ज्यिगोकिवी। तीकी थोक्ला दाक्पी तिवाला कोन्छ्योककी सुङ ल्यामु क्यानी लोप गोकिवी। ती तप्की तिवाला येन्देन लाप्नी तेरुप ति कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु क सुम्बा यिन। तुकक्यानी कोन्छ्योककी सुङ ति ख्यिरा थोक्ला साप समा दोके यिन सिनी टिनी वे (लुथेप ११९:१०३; यर्मिया १५:१६; इजकिएल २:८-९; ३:३; यूहन्ना ६:३२-५९)। सी कोन्छ्योककी सुङ लापनी, टिनी हाककोनी तीला नासाम तोङगिवे, ती ति वुतुङके कोन्छ्योकला तेपा रम्बु च्युङनी फरिन डिवी।

मला वोतुप तालिका ३-५ सेकला दाक्पी ल्हासिङ बाइबलकी नङला कोन्छ्योकला तेपा रम्बु च्युङिन डोप कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे टुकतिवा टिन वोतुप दाक्पी थोङगिवी। तुकक्यानी मीतिवा कोन्छ्योकला तेपा रम्बु च्युङिन डोपला येशूकी ती छिक ति सुङगुप यिन। तीला ति ‘लोमा जोप’ (Disciple - making) सिनी हाकको थुप्किवी। लोमा जोप सिक्यावु ति कोन्छ्योकला मलोक तेपा क्यावु तिवाला तेपा रम्बु जोनी पपा कोन्छ्योककी पुज्युङ पुमतिवा च्युङ ज्यितुप यिन। च्यिलासिसिङ तिवाला खोकी पुज्युङ पुमतिवा च्युङ ज्यितुप ति कोन्छ्योककी छ्यर्शी यिनोक। तुकक्यानी सी कोन्छ्योककी सुङनेसुर मीतिवाला तेपा रम्बु मोजोवे, ती ति वुतुङके खोकी लोमा च्युङगुपला ज्योङदेर तेरुप मी मिन।

तह	नेताङ	ग्रीक	बाइबलकी खण्ड
१	कोन्छ्योकला मलोक तेपा क्यावु	नेपियोस (Nepios)	१ कोरिन्थी ३:१; १३:११; १४:२०; गलाती ४:१०; हिब्रू ५:१३
२	तेपा फरिन गलुप	पाइडियोन (Paidion)	मत्ति १८:२; लुका १:८०; १ यूहन्ना २:१८
३	तेपा रम्बु च्युङगुप कोन्छ्योककी पुज्युङ	टिक्नियोन (Teknion)	यूहन्ना १:१२; १३:३३
४	तेपा रम्बु च्युङगुप नाज्युङ	नेनिस्कस (Neaniskos)	प्रेरित २:१७; १ यूहन्ना २:१३-१४
५	कोन्छ्योककी पुज्युङ सिनी चिवु	हुइयोस (Huios)	मत्ति ५:९, ४५; रोमी ८:१४-१५
६	कोन्छ्योकला तेपा कितुप पपा	पातेर (Pater)	१ कोरिन्थी ४:१५

तालिका ३ -५ कोन्छ्योकला तेपा रम्बु च्युङिन डोप ताम्ङे ज्यितिवा

कोन्छ्योककी कला ङ्येन्दुप

To Obey

येशूकी तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु क नङगुप पेला मलोक तेपा क्यावु तिवाला लोपुप छ्यर्शी ति ल्यामो क्यानी सुङसुङ। च्यिलासिसिङ खोरे नङगुप कतिवा तेरी ङ्येन गोकिवी सिनी लोपुप ति खोकी छ्यर्शी यिन। येशूकी खोरे लोमातिवाला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ गोकिवी सिनी क नङसुङ। ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी ङोशी हाककोनी तीला सेमला लङगुप ताङ खोला सोवा ताङ मोवा कितुप मीजी क्योङ गोकिवी। ताम्ङे ङ्यिवा ति दाक्पी ङोशी ल्यामो हाककोनी तीला नरी नासाम तोङगोकिवी। तुकरङ क्यानी ताम्ङे सुम्बा ति कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खोकी खाक्छ्येवु कला ङ्येन्नी मीजी क्योङगुप यिन। येशूकी लोमातिवी यम्बा तेपा कितुप तिवाला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप लोप गोकिवी।

दाक्पी तेपा क्यानी कोन्छ्योककी पुज्युङ च्युङसिमा तिरङ दाक्पु खोकी नङगुप कतिवाला सिक्यावु दोके मीजी क्योङ थुप्किवी। येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क ति थर्वाकी थोक्ला ताङ मिरिग यम्बा (Ethne) ताङ कोन्छ्योककी गोमालाके थाक्छ्येन नङगुप मीतिवी ते गल्नी लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यानी कोन्छ्योककी पुज्युङ पुम च्युङ ज्यितुपला दाल्जा किटे कितुप यिन। तुक क्यासिङ तिरङ वुतुङके दाक्पी येशूला तेपा कितुप लोमातिवा जो थुप्किवी।

तीज्युक्ला तिवा साङ खोकी नङगुप खाक्छ्येवु कला ङ्येन्नी छ्यिग्यप युलकी लुङबा तिवाला गल्नी कोन्छ्योकला तेपा कितुप खोकी पुज्युङ पुमतिवा याङना नाति नातिनीतिवा च्युङ ज्यिथुप्किवी। कोन्छ्योकला तेपा कितुप लोमातिवा जोप लाका ति नरी क्या - क्यावु देकिवी। येशूला तेपा कितुप लोमातिवी नरी तुक क्यासिङ जम्बुलिङकी तेरी मिरिगकी मीतिवी कोन्छ्योककी लेन ल्यामुला तेपा किवी, तीज्युक्ला दि जम्बुलिङ ति मेताला डिवी (मत्ती २४ :१४)। खोकी खाक्छ्येवु क नङगुप ति तेरी छेसिमा जम्बुलिङ मेताला डोप मुलारङ कल्वाकी तिङ्शोकला खो फेप्किवी सिनी येशूकी लोमातिवाला थाक्छ्येन नाङसुङ (मत्ती २८:२०)। ती कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु कला ङ्येन्दुप मीतिवा तिरङ वुतुङके कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ताङ मोलाम थोपुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङ्नी नरी कोन्छ्योकला सोवा देकिवी।

यहूदी ताङ मिरिग यम्बाकी मीतिवी तम्जी

The Relationship between the Jews and the Gentiles

उत्पत्ति ३:१५ ला खाक्छ्येवु थर्वाकी कोर्ला कोन्छ्योककी जो नङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके कोन्छ्योककी सेवु येशू ति मी जुजमला दि जम्बुलिङला फेप्नी खोकी गोङ नावु ठक तेन नाङसुङ सिनी सुङख्यप क्यान वे। तमा खो क्रूसला टुङनी ङ्यिमा सुमला ङोसु लासुङ, तीज्युक्ला खाक्छ्येवु क नङगुपला खो खोरे लोमातिवी मुला ङ्यिमा खल्ङीसेक ज्युसुङ (मत्ती २८:१९-२०; प्रेरित १:८)। तमा खो देवाच्येनने तेक्नी फेप्सुङ। खो क्रूसला टुङ्सिमा उत्पत्ति ३:१५ ला नम्दर शेतुप दोके पुम्पेजी गिपा येशूकी ग्येल्गिवी, तमा खो देवाच्येनला फेवु सिनाङ गोमाला खोरे लोमातिवाला तीकी कोर्ला ख्यप्टक क्यानी मीतिवा कोन्छ्योककी थकला टिनी वुङगोकिवी सिनी क नाङसुङ (यूहन्ना ४:३५-३८)।

ती येशूकी खाक्छ्येवु क नङगुप ति वुतुङके मिरिग यम्बी मीतिवाला थर्वा ङ्येतुपला यिन। येशू मिरिग यम्बी मीतिवी थोक्ला वोसिर च्युङनी फेप्किवी सिनी ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलकी नङला गोमालाके नम्दर शेन वे (यशैया ४२:६), ती नम्दर शेतुप ति खोकी तेरी छे च्यिसुङ (मत्ती ४:१५-१६; लुका २:३२) ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल नङला कोन्छ्योककी अब्राहाम नेसुर मिरिग यम्बाकी मीतिवाला थर्ज्यितुप कोर्ला सुङख्यप क्या नाङसुङ। अब्राहामकी गिपा च्युङनी क्येवु येशूकी (गलाती ३:१६) तेरी मिरिग तिवा (Goim in Hebrew) ह्रोकिवी सिनी अब्राहामकी थाक्छ्येतुप ति हाककोकिवी (उत्पत्ति १२:२ -३; २२:१७-१८)। इस्राएलीतिवा तिरङ मिन, जम्बुलिङकी तेरी मिरिगकी मीतिवी कोन्छ्योकला मोवा कितुपला खोकी ज्यावु यिन सिनी बाइबलकी दाक्पुला लोप्किवी ( यशैया ६६:१८-१९)।

ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल नङला ल्हासिङ येशूकी तेरि मिरिगकी मीतिवाला थर ज्यितुपला इस्राएली तिवाला पेन नङसुङ, तमा ती कोन्छ्योककी खाक्छ्येवु थर्वाकी छ्यर्शीला वोतुप लाका ति तिवाला कि च्यिसुङ। कोन्छ्योककी इस्राएली तिवाला तुका कटिन नङसिनाङ तिवी ती कटिनला टोक ज्येनी नरीकी नरी कोन्छ्योकला गा मलाङगुप कुतिवा तेन्नी दिक्पा क्यासुङ। ती तप्की कोन्छ्योककी तिवी मिक ति थोङ मुथुपु डोच्यिनी यहोवा कोन्छ्योकला (येशू) ङोशे मुथुपु जोसुङ (व्यवस्था ३२:२०; यशैया ६:९-१०)।

येलुङ येशूकी सुङसुङ, “ङ तिवा नेसुर ङ्ये ङो ति बकिन, तमा तिवा मेताला डिवी तिवा मेताला गलुप ति ङ ल्हयी। च्यिलासिसिङ तिवा फिलोक्पाकी गिपा ताङ तेपा मिकिवु गिपातिवा यिन। तिवी कोन्छ्योक मिन्दुप च्यालाकला सोवा तेक्नी ङला ङ्यिर्मु लङनी वे। ङ तिवाला मिरिग च्यिक्साङ मेतुप मी मीरा च्यिकनेसुर तिवाला ठतोक कितुप जोयी” (व्यवस्था २२:२०-२१)।

ती नम्दर शेतुप ति तेरी छेनिङ सिन्सुङ। यिने कोन्छ्योक सुमकी मिङ ङ्यिवा चोवो येशू दि जम्बुलिङला फेपुप पेला मङशोक इस्राएलीतिवी खो मसिह ताङ दिक्पाने थर्वा नङगुप च्युङनी फेपुप यहोवा कोन्छ्योक यिन सिनी हाकमाको। ती तप्की येशूकी ‘ङ ठिम ङ्यिङ्बी यहोवा कोन्छ्योक यिन’ सिनी सुङगुप पेला तिवी खोला कोन्छ्योकला मारे ताङसुङ सिनी केन ग्यप्सुङ (मत्ती २६:६५)। तमा मोशाकी ठिमला वोतुप दोके (लेवी २४:१६) खोल सेतुप छ्येर्पा काल्सुङ (मत्ती २७:५०)।

तीज्युक्ला यहूदीतिवा चेयी तिरङ मिसिङ तेरी मीक मोथोङगुप दोके गाल्सुङ। येशू टुङनी ङोसु लावु ज्युक्ला खोकी लेन ल्यामुकी वोसिर ति मिरिग यम्बाकी मीतिवी थकाला ग्यक च्यिसुङ, ती तप्की कोन्छ्योककी येशू क्रुसला टुङ च्यिनी छ्या तेन्दुप ङ्यिङज्ये च्यम्बा ति थल्माला मिरिग यम्बाकी मीतिवाला ङ्येसिमा तिवी खोला मोवा क्यासुङ (लूका १७:१८; रोमी १५:८ -१२; कलस्सी १:२७)।

ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला थाक्छ्येनी नम्दर शेतुप दोके वोसिर ति गोमाला मिरिग यम्बी मीतिवी पर्ला वो ग्यक गोकिनोक। तमा तुजे छेसिमा यहूदीतिवी सेम ति बेकिवी। येशू ख्रीष्ट थेङ्मा ङ्यिवाला फेपुप पेला गोमालाके ह्रोकुपला तेन्तेन क्यावु मिरिग यम्बी मीतिवी टेङगा छेतु छ्येप पेला थर्वाकी वोसिर ति यहूदीतिवी थोक्ला साङ नङगिवी सिनी कोन्छ्योककी सुङथेपला टिन वे (रोमी ११:२५; ज्यल्का ७:१-९)। ती नम्दर शेतुप ति तेरी छेयी कितुपपेला ललाइ यहूदीतिवी येशूला मसिह ताङ कोन्छ्योक सिनी सेमला लङगुप छाल्सुङ। तिवाला ति ‘मसिही यहूदीतिवा (Messianic Jews) सिनी सिवी। तन्दा तिवा मङ मङ फरिन गलुप तप्की येशू थेङ्मा ङ्यिवाला फेवु तुजे लेप्लाके वे सिनी दाक्पी छे ग्यक थुप्किवी (इजकिएल ३७:४-६, मत्ती २३:३९; ज्यल्का ७:१-८)।

तुकक्यानी मिरिग यम्बी मीतिवी पर्ला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका तेरि छेनी इस्राएली तिवाला थर्ज्यितुप छ्यर्शी ति तीपेला रङ वुङगोवु जोन वे। ज्युक्थमाला तिङमी तुजे वासिमा इस्राएलला रङ खाक्छ्येवु दासा जोनी छासेकी मक ग्येर्पु (लो दिनसेक छासेकी छेटाङ कले) श्योर्किवी, तोजोपेला मिरिग यम्बी ग्यल्खपतिवा बङीकी चोवो येशूला तेपा किवी (इजकिएल ३८:१६,२३) । तोजो तिरङ मिन, तिवी सेमने ज्युनी येशू राङ चोवो ताङ दिक्पाने थर्ज्यितुप मसिह कोन्छ्योककी सेवु ताङ कोन्छ्योक सुमी मिङ ङ्यिवा यिन सिनी तेपा किवी, तमा तेपा कितुप यहूदीतिवा ति ह्रोकिवी (इजकिएल ३९:२१-२९; रोमी ११:२६)।

चोवो येशू ति कोन्छ्योक टेङबु यिन सिरुप हाककोवु यहूदीतिवा ताङ दिक्पाने थरुप मिरिग यम्बाकी मीतिवा डिक्नी कोन्छ्योकला सोवा देकिवी (व्यवस्था ३२:४३; मत्ती २४:१४; रोमी १५:१०-११)। च्यिलासिसिङ इस्राएलीतिवा कोन्छ्योककी थर्वा नङगुपला खाक्छ्येवु छ्यर्शी जोनी पेतुप मीतिवा यिन। यिन्सिनाङ ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला ल्हासिङ तिवी कुला सोवा तेक्नी दिक्पा क्यावु तप्की सेमने ज्युनी चोवो येशू रङ कोन्छ्योक यिन सिनी खोला तेपा कि माथुप यिन्सिनाङ नम्साङ मोफोवु कोन्छ्योककी तिवाला तिङमा सेक च्यम्बा क्यान नङगिवी (यशैया ६०:२१; यर्मिया १४:२१; ३३:९)।

दोजो येशू दि जम्बुलिङला फेपुप तेन्दोक ति जम्बुलिङकी मङ्शोक दासा तिवाला ख्येपुप मिरिग यम्बाकी मीतिवी पर्ला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु फेल ज्यितुपला यिन। तेन्तेन क्यावु तुजे छेसिमा जम्बुलिङकी दासा चेयीला ख्येपुप यहूदीतिवी साङ येशूला कोन्छ्योक यिन सिनी सेमला लङगोकिवी। ती तप्की ख्रीष्टियन तिवी मिरिग यम्बाकी मीतिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाकाला ङ्याम किगोकी। च्यिलासिसिङ लेन ल्यामु मालेपु दासाला गल्नी तिवी मिमङकी पर्ला लेन ल्यामु ख्यप्टक किगोकी सिरुप ति चोवो येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क यिन सिनी दाक्पुला ल्यामो छ्या वे। लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप ति तेरी छे ज्यितुप यिन। तुक क्यासिङ मीतिवी येशू रङ दिक्पाने थर्वा नङगुप चोवो यिन सिरुप ति तेपा किवी। तोजो तिरङ मिन, दाक्पी तिवाला कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खोकी नङगुप खाक्छ्येवु कला ङ्येन्दुप साङ लोप गोकिवी। ती ति तेपा कितुपतिवी लाका यिन, ती नेसुर कोन्छ्योकला सोवा च्युङगिवी। तुक क्यानी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप लाका कितुप ख्रीष्टियनतिवा चोवो येशूकी लोमा टेङबुतिवा यिन, तिवा कोन्छ्योककी मोवा वोतुप ग्यल्खपला शुक छ्योकिवी।

कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु कला तेरी ङ्येन्दुप लोमातिवी येन्देन

The Qualification of Disciples Who Carry out

The Great Commission

कोन्छ्योककी नङगुप तेरी सिनाङ खाक्छ्येवु कला ङ्येन्दुप मीतिवी गलुप लो तोङ्डा ङ्यीकी नाङला कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ति तेरी दासाला ख्यप्टक क्यासुङ, तमा तेसुर येशूकी लोमातिवा बङी च्युङसुङ। तिवा ति तासाम कोन्छ्योकला तेपा कितुप खोकी पुज्युङ पुमतिवा च्युङ्नी जम्बुलिङकी दासातिवा बङीला कोन्छ्योककी सुङ ख्यप्टक कितुप लाका तेरी छे ज्यितुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङ वे। तिवा नेसुर राङ तासाम कोन्छ्योककी लेन ल्यामु मालेपु मीतिवी पर्ला गल्नी सुङ ख्यप्टक कितुप लाका कियी वे। यिन्सिनाङ कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोकी पुज्युङ पुम माछ्युङगुप ख्रीष्टियनतिवा वे, तिवी खोरोमुला लाका कितुप ङार वोतुप तप्की ग्यल्खप कुतुक कुतुककी मिरिगकी मीतिवी पर्ला लेन ल्यामु फेल ज्यितुप लाका कियी वे। तिवा ति शब्जी कितुप, चर्चकी ग्येकेन, दासा दासाला गल्नी ख्यप्टक कितुप, कोङ्यार, चर्चला गोमा कितुप मी छ्येतिवा च्युङनी वे। तिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी माक्याङनी राङ लेन ल्यामु ख्यप्टक किवी। तुका मीतिवी गोमाला येला सिक्यावु दोके कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा सुमला सिक्यावु दोके मीजी मोक्योङगिवी। ती तप्की तिवा तङदेन छोलुप, ङार ताङ ओङज्येन छोलुप, नोर टोङ्बा ताङ मिछाङ, गा ताङ किर्मु छोलुप, देर्पा कितुप, खुरुङला गोवु खाक्छ्येवु च्यालाकला नासाम तङगुप ति ङ्येतुपला येशूकी मिङला ख्यप्साङ छोलुपला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप लाका किवी। तुका ख्रीष्टकी थोक्ला लाका कितुप (मिसिनेरी) तिवी रङगी नोवाला वोतुप सिनाङ नासाम कुतुक वोतुप (मिसिनेरी) तिवाला ख्योतङ ङला सोङगुप लाका किवी। तमा मी यम्बी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्ज्यी कितुप लाका क्यावु थोङसिमा ठतोक कितुप छोल्गिवी। तोजो तिरङ मिन, तिवी यम्बाला मो बेपुपला मारे तोङगुप ताङ ङ्यिर्मु क्यानी मीला येर जेकुप लाका कि मिज्यिवी। तमा तिवी ल्यामो क्यानी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप मीतिवी तेन्दोकला साङ ङ्योक्टा लोङगुप ताङ ताम्ङे मेटेङबु कितुप छोल्गिवी, तीकी जोसालेन्सिङ चर्च ताङ ख्रीष्टियनतिवी पर्ला लो मेतेन्दुप ताङ जिनोक जोप ताङ ख्ये पेतुप लाका मेलोवातिवा च्युङगिवी।

तन्दा जम्बुलिङला ल्हासिङ बाइबलला सिक्यावु दोके मीजी मोक्योङगुप कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप (मिसिनेरी) बङी वे। तुका (मिसिनेरी) तिवी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप दासातिवाला गल्नी ते वोतुप चर्चला गोमा कितुपतिवा ताङ तेपा कितुपतिवाला सेमला मेलोवा डोप लाकातिवा खेल ज्यिकिवी। पप लङगुप ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योककी थोक्ला लाका कितुप (मिसिनेरी) तिवा ती दासाला तङसिनाङ ते तिवी कोन्छ्योककी सुङला मेटेङबु जोनी ख्यप्टक किवी। ती ति जम्बुलिङला वोतुप चर्चतिवाला तुका मीतिवा थेन्गितो सिनी चोवो येशूकी नम्दर शेन नाङसुङ (मत्ती ७:१५-२३)। मीतिवा दुक्चे वोतुप तप्की दाक्पी लोपगोवु ताम्ङे ति काङ यिन सिसिङ, कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी मोक्योङगिवी सिसिङ दाक्पु साङ ती मीतिवा दोके च्युङ थुप्किवी।

ख्रीष्टकी थोक्ला शब्जी बुलुप तुका ख्योक्पेजा - पुम्पेजातिवा येन्देन मेटेङबु लोपुप मीतिवा च्युङगितो सिनी येशूकी सुङसुङ। “लुङतेम्बा मेटेङ्बुतिवा नेसुर च्यङ्से देता, तिवा लुक दोके क्यानी ख्यिरा पर्ला गितो, यिने तिवी सेम ति ज्यिवा लङगुप खटमुतिवा दोके गिवितो। तमा तिवी लाका ल्हानी रङ ख्यिरा तिवा चुकै नोक सिरुप ति हाककोकितो। काङ छेर्माङ दोङ्बु नेसुर गुण्डुम याङना छेर्क्योक दोङबु नेसुर अन्जीर थिवी रो? तुकक्यानी दोङ्बु ल्यामुला डेलुक ल्यामु रङ गोर्किवी, दोङबु मेलोवाला डेलु साङ मेलोवा रङ गोर्किवी। दोङ्बु ल्यामुला डेलु मेलोवा मोगोरी, दोङ्बु मेलोवाला डेलु ल्यामु मोगोरी। तमा डेलु ल्यामु मोगोरुप दोङ्बुतिवा तेरी च्येनी मेला ह्रेकिवी, तुकरङ क्यानी लुङतेम्बा मेटेङबु तिवाला तिवी कितुप लाका ल्हानी रङ ङोशेकिवी” (मत्ती ७:१५-२०)। तीकी कोर्ला येशूकी गोमालाके ज्यिवा लङगुप खटमु दोके सेम दुक्टा वोतुप मीतिवा लुकदोके क्यानी येशूकी थोक्ला शब्जी कितुप यिन सिनी गिवितो सिनी सुङनी वे (मत्ती ७:२२)।

‘तीकी तेन्दोक ति ग्रीककी ताम्ङेला ‘हर्पाक्स लुकोस’ (harpax lukos) सिवी। तीकी ती ति देर्पा कितुप, दुक्टा कितुप, च्यक्पा कितुप, खाटमु मेलोवा सिक्यावु यिन। लुङ्तेम्बा मेटेङबुतिवा देर्पा कितुप ताङ दुक्टा कितुप, च्यक्पा कितुप, खटमु मेलोवा दोके गिवी, तमा तिवा खोप्रङला तिरङ च्युङ्शी सिरुप नासाम तङनी खोरो लाम तिरङ ल्हाप छोल्गिवी, तमा मीतिवी खोप्रङला मोवा किशी सिरुप नोकिवी। तोजो तिरङ मिन, मी यम्बातिवी खोप्रङला कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप ताङ खोला सोवा ताङ मोवा कितुप लोपुपला चेक तेसिनाङ तिवा लुकदोके जोनी मीतिवी चिप्ला डिवी, तमा मीतिवी खोप्रङला मोवा किशी सिरुप नोकिवी। तुक कितुप ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी छ्यर्शीकी तेन्दोक्ला लङगुप यिन।

खाक्छ्येवुला येशूकी तेपा कितुप तिवाला ङ्याम कितुप ताङ गोठालाकी दोके तिवाला दल्जा कितुपला कतङ नङगुप यिन (यूहन्ना २१:१५-१७)। यिने तिवी तुक माक्यानी येशूला तेपा कितुप तिवाला साङ ङरग्येल क्यानी थराथुरा तोङगुप ताङ कुन कितुप ताङ च्यक्पा क्यानी खटमुतिवा दोके दुक्टा गल्नी वे। तिवी लुक गोठालाकी लुकतिवाला चाकार क्यावु दोके क्यानी ङ्याम माक्या ला बिन्नी ज्यकुप लावाकी दोके लाका कितुप गाल्सुङ ( यूहन्ना १०:१-१४)।

च्यिलासिसिङ ख्रीष्टियन मिमङकी पर्ला तुका लुङतेम्बा मेटेङबुतिवा बङी थेन्गिवी सिनी येशूकी नम्दर शेन वे। गलुप लो तोङडा ङ्यी गोमाकी ख्रीष्टियनकी लोग्युला ल्हासिङ तीपेलाकी चर्चला खटमु दोके दुक्टा वोतुप येन्देन मेटेङबु लोपुप लुङतेम्बातिवा बङी थेन्नी तेपा कितुपतिवाला ठोकुप ताङ कुन कितुप लाका कियी नोक (मत्ती २३:१३-१५; २४:२३-२८)।

तुका येन्देन मेटेङ्बु तिवाला ज्युक्थमाला जम्बुलिङ नाडोप तुजेला येशूकी ङ्याम मिकिवी। तमा तिवी नम्शीङ ति हाकमोकोवु ताङ यिछ्येता लङगुप डिवी, तिवी खोप्रङ सु यिन सिरुप ति ङो मेशेवी। तमा ठिमकी तुजेला तिवी क्यावु फयनकी लाकातिवा नासाम तङनी खोप्रे चुका लाका मेलोवा क्यावे, ती दोके ठिम कि सिनी येशूला तिवी गोङ्बा शिवी। तिवी गोङबा शोपपेला चोवो येशूकी तिवाला दुक सिनी सुङगिवीः “ती ङ्यिमाला मङशोककी ङला दुक सिवी, ‘चोवो, काङ ख्योरे मिङला ङ्ये नम्दर माशे वे रो? ख्योरे मिङला डेतिवा मातेन रो? ख्योरे मिङला नम्बा बङकी ङारछ्येवु लाकातिवा माक्या वे रो? सिनी सिवी, तमा ङ तिवाला टेङबो सिरिन ओ लाका दुक्टा कितुपतिवा ङ नेसुर ग्युक” सिनी सिरिन (मत्ती ७:२२-२३)।

तिवा डेलु मोगोरुप दोङ्बु दोके यिन्दुप तप्की दोङ्बु च्येनी मेला ह्रेन क्युरुप दोके क्यानी तिवाला मे नाङला क्युर्किवी (मत्ती ७:१९)। तीकी कोर्ला खोकी तुक सुङगुप ति तिवा खोपरङ तिरङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी तेन्दोक्ला लङगुप मीजी क्योङगुप मिन, यम्बाला साङ ती छ्यर्शीकी तेन्दोकला लङच्यिनी दुक्टा जोवु तप्की खोकी ठिम क्या नङगुप तुजेला तिवाला मे बरिन दासाला क्युर्किवी (ज्यल्का २०:१०,१४)। ती दासाला ति ङ्येला सिवी (मत्ती १०:२८; मर्कूस ९:४३,४८)। (Gehenna in Greek)। सिरुप थेप टिकुप मीतीकी दि ताम्ङे ति छासेककी क छ्येम्बु यिन सिनी सिक्यान वे। तुका ख्रीष्टियन तिवाला येशू ख्रीष्ट नेसुर काङसाङ कटिन ङ्येम्बा मोथोपी। ग्येल्वु सोलोमनकी मीजीला ल्हासिङ कोन्छ्योककी तिला साङ छासेकी क छ्येम्बु नङनी,...”...ख्योरो खोला क्युर्नी ज्यक्सिङ खोकी साङ ख्युरुङला नरीकी थोक्ला क्युर्नी ज्योकिवी” सिनी सिक्यान वे (१ लोग्यु २८:९)। ती तप्की कोन्छ्योकी तीला क्युर्नी माज्याक, च्यम्बा क्यान नाङसुङ।

येशूकी खोरे लोमातिवाला पम्दोकला फेप्नी टोङगु नङगुप पेला साङ तीकी मुला डिकुप सुङतिवा सुङनी वे “सी दि ङ्ये सुङला ङ्येन्नी ती दोके मिजी मोक्योङवे, तीला ङ मी अम्बरङशिङ मीरा च्यिककी मुला डिक्नी ल्हायिन, तीकी खोरो खाङ्बा ति पेमी खला जोसुङ, तमा लुङ छ्यर्वा ग्यमनी ती खाङ्बाला फोक्सिमा ती खाङ्बा ति रम्नी ना डिवी (मत्ती ७:२६-२७)। दि खण्डला ल्हासिङ थेप टिकुप तीकी दुक सिक्यान वेः ती खाङ्बा ति तला ग्यप्सुङ, यिने ना मागाल, तीकी तेन्दोक ति तीला थर्वा ङ्येसिनाङ, तीला थोपुप मोलाम ति क्यावा तेर्मेला गलुप वुङ थुप्किवी याङना तीला थोपुप छ्यक्तक ति छासे क्यानी ना डिवी सिक्यावु यिन।

मी ललाइकी कोन्छ्योककी कटिन थोप्सिमा कोन्छ्योककी सुङथेप लोपुपला बाइबल लोपच्युङ कितुप लोप्टाला याङना बाइबलकी कोर्ला केवुल कितुप दासाला डोयीदे लङगिवी। तमा ज्युक्ला ती ति दासा यम्बातिवाला गल्नी कोन्छ्योककी थोक्ला ख्यप्टक कितुप (मिसिनेरी) याङना चर्चकी ग्येकेन च्युङ्नी मोलाम थोप्किवी सिरुप ति दाक्पी तेन्तेन किवी। तीकी कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके मीतिवाला ङ्यिङज्ये किवी, तमा ज्युक्थमाला येशूकी तीला मोलाम नङनी देवाच्येनकी चोछ्ये वोतुप दासाला शुकुप ङ्येकिवी सिरुप ति दाक्पी छेछे कि थुप्किवी। गोमालाके तुका रेवा कितुप नासाम तङसिङ केन फोकिवी सिनी दाक्पु च्यङसे देगोकिवी। मी सु साङ कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप टेङबु च्युङगुपला खोकी पेन्नी कतङ नङगुप वुङ गोकिवी (रोमी ८:२८-३०)। तोजो तिरङ मिन, तीकी कोन्छ्योककी कतङ नङगुप दोके मीजी साङ क्योङ गोकिवी।

तुकै यिन्सिङ त दाक्पु चुकक्यानी कोन्छ्योककी थोक्ला शब्जी कितुप मी टेङबु यिन सिनी ङोश्ये थुप्किवी रो? कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला खाक्छ्येवु ताम्ङे सुमला सिक्यावु दोके वुतुङकी मीजी टेङबु क्योङ गोकीताङ मोगोवी ल्यामो क्यानी तिन ल्हानी ती टिवाकी टिलेन चा च्ये थुप्किवी। कोन्छ्योककी थोक्ला श्यब्जी कितुपला टेङबु क्यानी मीजी क्योङगुप मी ती दो रम्बी खला खोरो खाङ्बा जोप रिक्पा वोतुप मी दोके यिन (मत्ती ७:२४)। ती दो रम्बुकी तेन्दोक ति येशू यिन (१ कोरिन्थी १०:४)। कोन्छ्योककी थोक्ला श्यब्जी कितुप रिक्पा वोतुप मी ति दि जम्बुलिङला सेन्बु वोतुप पेला साङ ङ्यिमी टेङमा वुतुङकी गा ताङ लोदिमु ताङ किर्मुकी मीजी क्योङगिवी,तमा तेन्तेन क्यावु तुजे वासिमा गा ताङ हलेवा क्यानी देवाच्येनला श्युकुप ङ्येकिवी (लूका २३:४३; यूहन्ना १४:२; २ कोरिन्थी १२:४; ज्यल्का २:७)। तमा दि जम्बुलिङला साङ तीला कोन्छ्योककी दाल्जा क्यावु तप्की ताङ खोकी ज्यवु च्यालाक तिवाला च्योमच्योम क्यानी लोपुप ताङ तीला ल्यामो ओङज्येन क्यावु तप्की देवाच्येनला ह्रोकुपतिवा ताङ कोन्छ्योककी ज्यवुतिवा तेरीकी मुला देतुप ङ्येकिवी (उत्पत्ति १:२८)। तमा तिवा तेरी थिन्नी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके खोला सोवा देकुप ताङ ताङदेन क्यानी मोवा किवी (ज्यल्का ५:११-१३)।

४

तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा देकुप थोङगुप मीतिवा

PEOPLE WHO SAW ALL THINGS

WORSHIPPING GOD

दि जम्बुलिङला ज्यावु तेरी च्यालाकतिवा कोन्छ्योकला मोवा कितुपला ज्यावु यिन सिनी बाइबलकी दाक्पुला लोप्किवी। यिने खोकी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके लाका किताङ मिकिवी सिरुप ति दाक्पुला छ्या मेवी। कोन्छ्योककी ज्यावुतिवा तेरिकी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला सोवा, मोवा, तङदेन, क्यावु ति दाक्पी मीककी साङ थोङ मुथुपी, नम्ज्योककी साङ थो मुथुपी।

ती तप्की सेम टेङ्बी तिरङ कोन्छ्योकला थोङ थुप्किवी सिनी येशूकी सुङनी वे (मत्ती ५:८)। येला सिक्यावु कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला ङ्यिमी टेङमा खाक्छ्येवु ताम्ङे थल्मा, ङ्यिवा ताङ सुम्बाला सिक्यावु दोके मीजी टेङबु क्योङगुप ज्योङदेर कितुप मीतिवी खोरो सेम खोनाक्पा तिवा कोले क्यानी क्युर्नी ज्योकुप ताङ सेमने ज्युनी कोन्छ्योकला तेपा रम्बु च्युङिन डिवी। तीज्युक्ला तिरङ तिवी देवाच्येनकी ताम्ङेतिवा थोङगुप ताङ थो थुप्किवी। तुका मीतिवी कोर्ला ति बाइबलकी नङला तिवी कोन्छ्योकला तेपा क्यावु तप्की कोन्छ्योककी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा देकिन वोतुप ति थोङनोक सिनी टिन वे।

तिवी पर्ला ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला वोतुप ग्येल्वु दाऊद ताङ ठिम सम्बा बाइबलला वोतुप येशूकी लोमा छ्ये यूहन्ना ति खाक्छयेवु पङबु च्युङनी वे।

दाऊद

David

ग्येल्वु दाऊद ति (इ.पू. १०००) लाके कोन्छ्योकला सेमने ज्युनी तेपा क्यावु तप्की कोन्छ्योककी जम्बुलिङला ज्यावुतिवा तेरीकी खोला सोवा देकिन कितुप दाऊदकी थोङनोक। तीकी ती हालेवु ङ्यम्ङ्युङ क्यावु ताम्ङे ति कोन्छ्योकला सोवा देकुप लुथेपकी नाङला दुक सिनी टिनोक।

“हल्लेलूयाह! देवाच्येनकी कोन्छ्योकला सोवा तेक, तेरी सिनाङ चोछ्येवु दासा तिवाला खोला सोवा तेक। ओ देवाच्येनला वोतुप खोकी लेन्जीतिवा (दुत) खोला सोवा तेक, ओ तेरी देवाच्येनला वोतुप मक्मीतिवा, खोला सोवा तेक। ओ ङ्यिमा वुलातिवा, खोला सोवा तेक। ओ वो ग्यकुप कर्मातिवा, खोला सोवा तेक। ओ तेरी सिनाङ तेङला वोतुप नाम ताङ नामकी तेङला वोतुप छ्युतिवा ख्यिरा साङ खोला सोवा तेक। च्यिलासिसिङ खोकी क नङसिमा तिवा तेरी च्युङगुप यिन, तिवा ति खोकी रङ ज्यावु यिन। खोकी तिवाला नरीकी थोक्ला ज्यक्नी नम्साङ मोफोवु ठिम ज्याङ नाङसुङ। जम्बुलिङने कोन्छ्योकला सोवा तेक, ओ ग्याम्छयोला देतुप छासेकी सेम्जेन ग्येर्पु, खोला सोवा तेक, ग्याम्छो तिङमुतिवी साङ खोला सोवा तेक, चिलाम, सेर, खा ताङ मुक्पा ताङ खोकी सुङला ङ्येन्दुप लुङछ्यर्वा तिवा, टकतिवा ताङ तेरी पम्दोकतिवा, शिङदोक गोरुप तेरी दोङबुतिवा ताङ चेन्चेनकी दोङ्बुतिवा, नाठुङकी रितक ताङ छ्युङ्मा टिक्पेतिवा ताङ फुरुप च्यतिवा, जम्बुलिङकी ग्येल्वुतिवा ताङ तेरी मिरिगतिवा, ग्येल्वी पुज्युङतिवा ताङ तेरी ओङज्येन कितुपतिवा, ख्योक्पेजा ताङ पुम्पेजा नाज्युङतिवा, गावागुवा ताङ आङा टिक्पेतिवा चोवो कोन्छ्योकला सोवा तेक। तिवा तेरीकी खोला सोवा देक्शि। च्यिलासिसिङ खोकी मिङ ति चोछ्ये वे, खोकी मोवा ति जम्बुलिङ ताङ नम्खा सिनाङ छ्ये वे, खोकी खोरे गिपातिवी थोक्ला तेरी सिनाङ चोछ्येवु मीरा च्यिक ज्यकनी वे, खो ति टेङबु वोतुप मीतिवा ताङ कोन्छ्योककी मुला तम्जी वोतुप इस्राएली तिवी सोवा देकछ्योवु मी यिन हल्लेलूयाह” (लुथेप १४८:१-१४)। “ओ चोवो कोन्छ्योक, ख्योरे ज्याव तेरी मिरिगतिवी ख्योरे दोङला श्यावा क्यानी ख्योरे मिङला सोवा देकिवी” (लुथेप ८६:९)।

दाऊदकी तुक सिनी कोन्छयोककी जम्बुलिङला ज्यावुतिवा तेरीकी खोला सोवा देकिन वोतुप थोङगुप ति शेसुङ। तेरी जम्बुलिङ सिक्यावु ति जम्बुलिङकी वोक्ला वोतुप मुक्तुम तिङ्मुने ज्युनी देवाच्येन सुम्बाला वोतुपतिवा तेरी सिक्यावु यिन। सा ताङ ग्यम्छ्यो ताङ टकतिवा ताङ सशिङतिवी साङ कोन्छ्योकला सोवा देकिन वे, तमा सेम्जेनतिवा ताङ च्यच्युमतिवा ताङ ङ्यातिवा ताङ सेन्बु वोतुप बु ठेमेतिवी साङ कोन्छ्योकला सोवा देकिन वे। तुकरङ क्यानी नम्बा तेरीकी दोङ्बुतिवा, मेन्दोकतिवा ताङ चातिवी साङ खोला सोवा देकिन वे। तोजो तिरङ मिन, तेरी ग्यल्खप तिवाला टम्नी देतुप मिरिग नम्बा कुतुककी मीतिवा ताङ छ्ये छ्युङा, ख्योक्पेजा पुम्पेजातिवी कोन्छ्योकला सोवा देकिवी। तमा देवाच्येन ङ्यिवाला वोतुप कर्छ्योक, कर्छ्योक छ्युङा ताङ कर्मा तिवा ताङ कर्मी रिकतिवा ताङ देवाच्येन सुम्बाला वोतुप कोन्छ्योककी लेन्जीतिवी नरीकी नरी कोन्छ्योकला सोवा देकिवी। दाऊदकी कोन्छ्योकला सेमने ज्युनी तेपा क्यावु तप्की तुका पङबु तेर थुपुप यिन, तीकी थोङगुप तेरी ताम्ङेतिवा कोन्छ्योकला सोवा देकुप लुथेपकी नङला टिनी वे।

कोन्छ्योककी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी खोला सोवा देकिन कितुप थोङछ्योल ति दाऊदकी ई.पू. १००० चोयीला थोङनोक। ती ताम्ङे ति तन्दासाङ नरीकी नरी च्युङिन वे। दि ताम्ङे ति मी बङीकी हाकको मुथुपी। च्यिलासिसिङ तिवी कोन्छ्योकला तेपा माक्यावु तप्की मीक मोथोङगुप ताङ नम्ज्योक मोथोवु दोके गल वे। ती ति वुतुङके च्युङगुप ताङ नरीकी - नरी च्युङनी रङ देकिवी। च्यिलिसिसङ कोन्छ्योकला मोवा कितुपला रङ यहोवा कोन्छ्योककी ती खाक्छ्येवु छ्यर्शी जोनी जम्बुलिङ ज्यावु यिन।

येशूकी लोमा यूहन्ना

Apostle John

ठिम ङ्यिङबी तुजेला दाऊदकी थोङगुप दोके ठिम सम्बाकी तुजेला येशूकी लोमा यूहन्नाकी साङ कोन्छ्योकला तेपा क्यावु तप्की जम्बुलिङला ज्यावुतिवा तेरीकी कोन्छ्योकला सोवा देकिन कितुप थोङनोक। तमा तीकी ती थोङ्छ्योलकी कोर्ला ज्यल्काकी थेपला ल्यामो हाककोवा क्यानी टिन वे। तीपेला तीकी लेन ल्यामु ख्यप्टक क्यावु तप्की एफिसस नेसुर किलोमिटर खाल दीन ७० थकरिङ्बु ख्येलुप पत्मोस सिरुप ग्यम्छ्यो पर्ला ख्येलुप सा कम्बुला देनी मीजी क्योङगु सोङसुङ (ई.स. ९५)। ते वोतुप पेला यूहन्नाकी क्यावु तेपा तप्की कोन्छ्योककी तीला ज्यल्का नाङनोक। तमा तीकी लोक्ङयेन (फिल्म) दोके क्यानी कोङ्यार मीरा खल्ज्यीक ताङ ज्यितिवा ताङ देवाच्येनकी लेन्जीतिवा कोन्छ्योककी ग्येल्ठिककी चिप्ला वोतुप ति ल्यामो क्यानी थोप्नोक, ते तिवी देवाच्येनला ज्युन वोतुप कोन्छ्योक सुमला सोवा, मोवा, छ्यक चलुप, ताङ तङदेन कियी नोक (ज्यल्का ४ :८,११; ५:११-१४)।

“ती सेम्ज्येन ज्यिकरकी ति नप्शोक टुक टुक नोक, तिवी छो ज्यिकरला ताङ नङगी थकाला मीकतिवी क्येङनी नोक। तिवा ङ्यि ताङ नुप्ज्या चाङ्मा’ ‘चाङ्मा’ ‘चाङ्मा वोतुप चोछ्येवु कोन्छ्योक ति तोङलाके ज्युन वे, खो नरीकी -नरी ज्युकिवी, खो येलुङ फेप्किवी, सिनी लु ला - लावा देकिनोक। ‘चोपेला ती सेम्ज्येनतिवी ग्येल्ठिकला ज्युन वोतुप ताङ नरीकी - नरी ङोसु लुवु तीला मोवा ताङ सोवा देकिवे, तीपेला ती कोङ्यार मीरा खल्ज्यीक ताङ ज्यितिवा ग्येल्ठिकला ज्युन वोतुप तीकी चिप्ला देनी खोला शावा किनोक। तीपेला तिवा दाक - दाक्पी वुशक ति ग्येल्ठिककी चिप्ला ज्यक्नी दुकसिनी लु लङगिनोकः ‘ओ ङ्यिरा चोवो कोन्छ्योक, चोवो याङ मोवा, ताङदेन ताङ ङार किछ्योवु वे, च्यिलासिसिङ तेरी च्यालाकतिवा ख्योरे रङ ज्यावु यिन, तिवा तेरी ख्योरे नोवाला वोतुप दोके मिरापला वावु यिन’’’ (ज्यल्का ४:८-११। “तमा ङ्ये ल्हासालेन्सिङ ग्येल्ठिक ताङ सेन्बु वोतुप सेम्जेनतिवा ताङ छ्योकी ग्येकेनतिवी गारीगुरीला देवाच्येनकी लेन्जीतिवा बङीकी वोरु तेन्दुप ति ङ्ये थोसुङ। तिवा ति बुङ छेबुङ चोयी नोक, तिवा ‘सेतुप लुकरुक ति ङारछ्येवु, क्येटक छ्येर्मु, रिक्पा वोतुप, ङार वोतुप, मोवा ताङ सोवा देक्छ्योवु वे” सिनी वोरु देन्गिनोक। तमा देवाच्येन ताङ जम्बुलिङ ताङ ते वोतुप तेरी सेम्जेनतिवी ‘ग्येल्ठिकला ज्युनी वोतुप ताङ लुकरुकला सोवा, तङदेन, मोवा ताङ ङार ति नरीकी नरी वुङ्शी।‘ सिक्यावु ति ङ्ये थोसुङ। तमा ती सेन्बु वोतुप सेम्जेन ज्यितिवी ‘आमिन।’ सिक्यासुङ, तीज्युक्ला ती छ्योकी ग्येकेनतिवा खवुतुङ्मा देनी श्यावा क्यासुङ” (ज्यल्का ५:११-१४)।

यूहन्नाकी साङ दाऊदकी दोके क्यानी जम्बुलिङकी दिङ तिङ्मुने ज्युनी येर देवाच्येन सुम्बासेककी तेरी सेम्जेनतिवी कोन्छ्योकला सोवा देकिन वोतुप ति थोङनोक। खाक्छ्येवुला यूहन्नाकी देवाच्येन सुम्बाला वोतुप तेरी देवाच्येनकी लेन्जीतिवा ताङ छ्योकी ग्येकेन मीरा खल्ज्यीक ताङ ज्यीतिवी येशूला छ्यक छलुप ताङ सोवा देकिन कितुप थोङनोक। तमा पपा कोन्छ्योक ति ग्येल्ठिकला ज्युन वोतुप ताङ ‘तन्दा ज्युन वोतुप, ज्युक्ला फेपिन वोतुप’ “तेरी जम्बुलिङ ज्यङगुप’ ‘सेतुप लुकरुक’ ति चोला ज्युनी वोतुप दाऊदकी थोङनोक। तीज्युक्ला तिवा तेरी डिक्नी येशूला थुचिछे, सोवा ताङ मोवा पुल्सुङ। खो ति जम्बुलिङ ज्यङगुप ताङ थर्वा नङगुप यिन, खोकी मुला ङार, रिक्पा ताङ तङ्देन वे।

येशूकी लोमा यूहन्नाकी ती कोन्छ्योककी ग्येल्ठिककी थोङछ्योल ल्हान सिन्सिमा ज्युक्थमाला च्युङगुप माताक्पाकी ताङ येशू थेङ्मा ङ्यिवाला फेप्किवी सिरुप कोर्ला पङ्बु बिन्सुङ। ती थोङछ्योलला देवाच्येनने तेक्नी गलुप तेरी तेपा कितुपतिवी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योककी नोवाला वोतुप दोके क्यानी कोन्छ्योक सुमला चिताङ कितुप, सोवा ताङ मोवा ताङ तङदेन कियी वोतुप थोङनोक। तोजो तिरङ मिन, तेरी देवाच्येनकी लेन्जीतिवा ताङ छ्योकी ग्येकेनतिवा मुला रङ जोम्नी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके खोला सोवा देकिन कितुप छासेकी थोङछ्योल ल्यामुयी थोङनोक (ज्यल्का ७:९-१४)।

“तीज्युक्ला सी साङ ङोनी ङो मुथुपु क्यानी तेरी मिरिग ताङ गिपा ताङ मीतिवा ताङ ग्याताम कुतुक लपुप ताङ मज्या कर्मु कोन्दुप छासेकी मी मङछ्योक लकला खजुरकी येल्का खुर्नी ग्येल्ठिक ताङ लुकरुककी चिप्ला लानी देतुप ति ङ्ये थोङसुङ। तिवा ति थोर ग्यप्नी ग्येल्ठिकला ज्युन वोतुप दाक्पी कोन्छ्योक ताङ लुकरुककी थर्वा नङगिवी सिनी सिक्यासुङ, तमा ती ग्येल्ठिक ताङ छ्योकी ग्येकेनतिवा ताङ सेन्बु वोतुप सेम्ज्येन ज्यीतिवी गारीगुरीला तेरी देवाच्येनकी लेन्जीतिवा लानी ग्येल्ठिककी चिप्ला खवुतुङ्मा देनी “आमेन! दाक्पी कोन्छ्योकला सोवा, मोवा, रिक्पा, थुचिछे, तङदेन, ङार ताङ ओङज्येन ति नरीकी नरी च्युङ्शी। आमेन, सिनी सिक्यासुङ। ती छ्योकी ग्येकेनतिवी पर्ला मीरा च्यिककी ‘दि मज्या कर्मु कोन्दुपतिवा सु यिन? केनिसुर वावु यिन सिनी ङला टिसुङ, तमा ङ्ये तीला ‘लसे, ती ति ख्योरुङला राङ छ्या वे सिनी ङ्ये सिक्यायी।’ तमा तीकी ङला तिवा ति छासेकी छेटङ कले नेसुर वावु यिन, तुकक्यानी तिवी खोप्रे कोन्दुप मज्या ति लुकरुककी ठकला टुनी कर्मु जोवु यिन सिनी सिक्यासुङ” (ज्यल्का ७:९-१४)।

‘लेन ल्यामु मालेपु तेरी मिरिगकी मीतिवी पर्ला लेन ल्यामु ख्यप्टक क्या सिन्सिमा तिरङ ङ वुङिनो सिनी येशूकी थाक्छ्येन नाङसुङ (मत्ती २४:१४)।

यूहन्नाकी थोङ्छ्योल थोङगुप पेला येशू थेङ्मा ङ्यिवाला फेपुप कोर्ला ‘सी साङ ङो मुथुपु मी मङछ्योक सिक्यावु ति जम्बुलिङकी तेरी ग्यल्खापकी मीतिवा यिन। तुकक्यानी तिवी ती मज्या कर्मु कोन्नी लक्ला खजुरकी येल्का खुरुप पपा कोन्छ्योक ताङ लुकरुक यिन्दुप येशूला सोवा देकुप ताङ छ्यक छोलिन वे। दाक्पु खोङ्तेर्मु वोतुप ख्रीष्टियन तिवा साङ ती छासेकी मी मङ्छ्योक तिवी पर्ला देनी चोवो कोन्छ्योकला सोवा देकिवी। तमा तिवी दोके क्यानी दाक्पी साङ “रङगी कोन्छ्योकला सोवा, मोवा, रिक्पा, थुचिछे, तङ्देन, ङार ताङ श्युक ति नरीकी - नरी च्युङ्शी आमेन सिनी सिवी।

तेपा नेसुर कोन्छ्योकला ल्हाप कोर्ला

The Spiritual Eye

सेम टेङबु वोतुप तप्की जम्बुलिङला वोतुप पेलाराङ कोन्छ्योकला थोङगुप दाऊद ताङ यूहन्ना च्यिन्दप मीतिवी मिङतिवा बाइबल नङ्ला बङी वे। ठिम सम्बा बाइबलला ल्हासिङ लुङतेम्बा यशैया ति देवाच्येन सेक तेक्नी गलुप हाककोकिवी (यशैया ६:१-१३); तुकरङ क्यानी इजकिएल ताङ यम्बा लुङतेम्बातिवी साङ देवाच्येन लेपुप थोङछ्योल थोम वे (इजकिएल १:४-१०:२२)। ठिम सम्बा बाइबलकी थेपला ल्हासिङ येशूकी जुजम फोवु पेला पत्रुस याकूब ताङ यूहन्नाकी साङ थोङ्छ्योल थोप्नी देवाच्येनकी दासा थोङगुप ति हाककोकिवी (मत्ती १७:१-८)। येशूकी लोमा पावलकी साङ खोरुङ देवाच्येन सेक लेपुप थोङ्छ्योल थोङनोक ( २ कोरिन्थी १२:२-४)। पावल थेङ्मा ङ्यिवाला लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुपला डोप पेला माकेडोनियाकी कोर्ला ज्यल्का थोङगुप तप्की युरोप थकाला सुङ ख्यप्टक कितुपला गाल्सुङ (प्रेरित १६:६-१०)। पत्रुस साङ योप्पा सिरुप दासाला वोतुप पेला मिरिग यम्बाकी मीतिवी तीला श्या सो सिनी गोङ्बा श्युवु थोङ्छ्योलयी थोङनोक (प्रेरित १०:९-१६)। तीला कोन्छ्योककी थु चाङ्माकी ज्यल्का थोपुप तप्की खोरो हिब्रू मीतिवाला तिरङ मिन, यम्बी थोक्ला साङ नासाम तङनी मिरिग यम्बी मीतिवाला साङ कोन्छ्योककी लेन ल्यामु ख्यप्टक कितुप छाल्सुङ।

मीला मीक नम्बा सुम गिवीः तिवा ति कोन्छ्योकला तेपा क्यानी ल्हाप मीक, मीजीकी मीक, जुकी मीक यिन। तेरी मीतिवी खोरो जुला वोतुप मीककी दि जम्बुलिङला वोतुप च्यालाकतिवा ल्हाथुप्किवी। तोजो तिरङ मिन, दि जम्बुलिङला रङगी रिक्पा, मीजीकी ङ्यम्ङ्युङ, सेम ताङ नोवाला वोतुप दोके मीतिवी मुला मीजीकी मीक ल्हाप ङार कुतुक - कुतुक गिवी। ती दोके लु चोपुप मी ताङ लुदाङ ताङ कवि ताङ खामु वोतुप मी ताङ यिकी काङसाङ टिकुप मीतिवाला ल्हासिङ तिवी खोरो जुकी मीककी मुलारङ सेम ताङ नासाम साङ तङ्नी छासे खामु वोतुप लक्शीतिवा छ्या देन्गिवी। तुकरङ क्यानी खामु वोतुप मीतिवा ताङ कितङ नालु ल्यामु वोतुप मी ताङ ठिमकी कोर्ला डिक्नी तेरुप मी ताङ नम्बा कुतुककी कोर्ला चा च्येतुप मीतिवी साङ नेसुर ल्यामो क्यानी ल्हेवी। तोजो तिरङ मिन, मी तेरीकी मुला डेकला देनी मिमाङकी मीतिवाला तङदेन क्यानी ग्यल्खपकी ठिमल ङ्येन्सुङ सिसिङ मीतिवी खोरो नोवाला वोतुप दोके लाकातिवा मीककी ल्यामो क्यानी ल्हा थुप्किवी। तुकरङ क्यानी रङगी मीक नेसुर येन्देन ताङ मीजीकी ङ्यम्ङ्युङ ताङ पङगी नेताङ तिवा नेसुर ख्येपर ग्येर्पु च्युङ ज्यिकिवी। मीजीकी खाक्छ्येवु ताम्ङे सुमतिवा ति रिक्पा, सेम ताङ नोवाला ल्यामो क्यानी यर्के जोवु मीला ति मी यम्बातिवी साङ च्योलम ल्यामु वोतुप थोङगिवी।

मीक ल्यामु वोतुप मीतिवी लाका मेलेवा क्यानी कोन्छ्योकला तेपा क्यासिङ तिवी मीजीला छासे मेलोक्पातिवा च्युङगिवी। गोमाला यम्बा फयानकी ठिम गो जुवु तिवी जुकी मीक ति सल्वु नोक। तीकी जोसालेन्सिङ तिवा ति ज्युक्थमी कोर्ला शेवाखावा वोतुप ताङ मीतिवी कोर्ला नासाम ल्यामु तोङगुप लाकाला छासे येर्के डोप छाल्सुङ। यिने ज्युक्ला तिवी नासाम ति दुक्टा गल्नी शैतानकी दोके नासाम तोङगुप गल्नोक। तीज्युक्ला तिवा शैतानकी येन्देनतिवा ङ्येन्नी तिवी सेम ति शैतानकी दोके गाल्सुङ, ती तप्की तिवा शैतानकी थोक्ला शब्ज्यी कितुपतिवा च्युङगुप छाल्सुङ। तिवी मीजीला मी ल्यामुतिवा बङीकी मुला तम्जी वोसिनाङ शैतानला तेन्दुप तप्की तिवी नम्शीङ ति दुक्टा गल्नी शेपला ख्येलुप छाल्सुङ।

चोवो येशूकी पम्दोकला खोरे लोमातिवाला टोङगु नङगुप पेला ‘सेम टेङ्बु वोतुपतिवी कोन्छ्योकला थोङगिवी’ सिनी सुङसुङ (मत्ती ५ :८)। चुका मी तीकी खोरो सेम खोनाक्पा ति टेङ्बु जेवे, तीकी सेम ति टेङबु गिवी, तमा तीकी सेमने कोन्छ्योकला तेपा कितुप ताङ खोकी सुङतिवा ल्यामो क्यानी ङ्येन्गिवी तमा ती ति देवाच्येनला लेप थुप्किवी।

जम्बुलिङकी फयनतिवी ‘मीतिवी सेमला हाकको ज्यितुप सिनाङ तोङ्बा जोप ति मङ किवी, ती ताम्ङे ति ख्यपर वे। जम्बुलिङकी फयन तेन्दुपतिवी रङगी क्युक्टो लङगुप सेम मेटेङ्बुतिवा हाक्मोकोशी सिनी तुका फयनतिवा तेन्नी तुजे बङीसेक खुरुङ डेकला देकिवी। तिवी खोप्रे सेम ताङ नासामला खोरुङला तिराङ च्युङ्शी सिरुप नासाम दुक्टातिवा दुलुपला लाका काङसाङ माक्यानी टावा क्यानी नाठुङ्ला डुवा ग्यम देकिवी। तुका लाकातिवा क्यानी मी सेमला वोतुप खोनाक्पा ति नम्साङ क्युर मुथुपी, बोरु मङ -मङ खोनाक्पा कियी डिवी।

यिने कोन्छ्योककी थु चाङ्मा ताङ खोकी सुङकी ख्रीष्टियनतिवी सेमला वोतुप खोनाक्पा तिवा कोले क्यानी दोकिवी। ती श्यर्केक मिन, तीकी थोक्ला बाइबल लाप्नी सेमला ज्योकुप ताङ कोन्छ्योककी सुङला सिक्यावु दोके मीजी क्योङ गोकिवी। तमा तिराङ बाइबलला सिक्यावु दोके कोन्छ्योककी थोङदाङला सेम टेङबु च्युङनी देवाच्येनला वोतुप कोन्छ्योककी ग्यल्खपला लेप थुप्किवी।

तासामकी दाक्पी मीजी ताङ कोन्छ्योकला तेपा क्यावु ज्युक्थमाकी मीजीला काङ ख्यप्साङ गिवी? सिसिङ दाक्पु जम्बुलिङला वोतुप पेलाराङ देवाच्येनकी ग्यल्खप ङ्यम्ङयुङ कितुप ङ्येतुप ति ख्यप्सङ थल्मा यिन। तासाम दाक्पु दि जम्बुलिङला मीजी क्योङिन वोसिनाङ दाक्पी तेपा क्यानी ङ्यिमी टेङ्मा देवाच्येनकी ग्यल्खाप थोङगुप ङ्येकिवी। तमा दाऊद ताङ यूहन्नाकी दोके दाक्पी साङ जम्बुलिङकी दिङने ज्युनी देवाच्येनकी ग्यल्खपला वोतुप तेरी च्यालाकतिवी कोन्छ्योकला सोवा तेकुप ताङ मोवा कियी वोतुप ति थोङगिवी। तोजो तिरङ मिन, दाक्पु सी साङ ङोनी ङोमुथुपु मी मङछ्योकतिवी पर्ला जोम्नी खोला सोवा देकुप ङ्येकिवी। कोन्छ्योकला तेपा क्यानी ख्यप्सङ वुङगुप ताम्ङे ङ्यिवा ति काङ यिन सिसिङ दाक्पु जम्बुलिङला मीजी क्योङिन वोसिनाङ जम्बुलिङला दाक्पी थोङदाङ ति फोकिवी। दाक्पु कोन्छ्योकला सेमने ज्युनी तेपा रम्बु च्युङिन गल्सिमा कोन्छ्योककी छ्यकला वोतुप नोवातिवा दाक्पी हाकको थुप्किवी। दि जम्बुलिङला दाक्पी फलिम छुलिम नम्बा बङीकी च्यालाकतिवा वे, तिवा ति दिवा यिनः नासामला मेतुप तेर्मेकी ताम्ङेतिवा, खांदा थमुतिवा, ङ्यिङमर कितुप, ङ्येन लङगुप, ङ्योक्टा लोङगुप, यक्शायुक्शा डोप नेताङतिवा, ख्योतङ ङला सोङगुप, सुथेप कितुप, पप ताङ सेम्दुक कितुप, कलेतिवा यिन। तुका ताम्ङेतिवा दाक्पी फलिम छुलिम नरी लुकिवी। यिने दाक्पी तुका ताम्ङे तिवाला कोन्छ्योककी नोवा काङ वे सिनी हाककोसिमा तुका ताम्ङे मेलोवातिवी दाक्पी सेमला तेन्तेन क्यावु ताम्ङेला काङसाङ कि मुथुपी, तमा दाक्पु येशूला रेवा क्यानी तुका ताम्ङेतिवी तेन्दोकला लङगुपला फरिन डो थुप्किवी।

यिन्सिनाङ दाक्पु तेरीकी चे - चेयी यिछ्येता लङगुप ताङ छेटाङ दुक्पा खुर गोसिनाङ तीकी थोक्ला पप मिकिवी। च्यिलासिसिङ तुका नेताङतिवा तेरी येशूकी छ्यकला राङ वे सिनी दाक्पी तेन्तेन तेपा किवी। तमा कोन्छ्योककी थोङदाङला ताङ खोकी चिप्ला ती ताम्ङेतिवा वुतुङके काङसाङ मिनोक सिरुप ति दाक्पी हाककोकिवी।

कोन्छ्योककी थु चाङ्माला तेपा कितुप मीतिवाला छासेकी हलेवु लोदिमु ङ्येकिवी, ती ति मी नासामला वोतुप सिनाङ छासे छ्ये गिवी। तमा चो छेटाङ कले ख्येल्सिनाङ तिवी सेमला नरी लोदिमु ताङ गा ङ्येकिवी। तुकक्यानी दाक्पु छासेकी तेपा रम्बु च्युङसिमा तिरङ खोला रेवा ताङ ङ्यिङ्ज्ये कितुपला ज्योङदेर कितुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी। तीज्युक्ला दाक्पु मोलाम थोपुप ख्रीष्टियनतिवा च्युङगिवी, तमा दाक्पु वुतुङकी लोदिमु ताङ सेम किर्मु ताङ गा लङगुप मीजी क्योङ थुप्किवी। तमा दाक्पु दि जम्बुलिङला ऊ छ्येसिमा गोमाला ज्यल्काला थोङगुप वुतुङकी देवाच्येनला लेप्किवी। तुका सेम वोतुप ख्रीष्टियनतिवा जुला शिसिनाङ वुतुङके ज्यिवा मिकिवी। च्यिलासिसिङ तिवीमुला येशूकी थोक्ला शिरङ गोसिनाङ हाम क्यान दे थुपुप ङाडेङ ताङ तेपा गिवी, तमा ख्येल्नी वासिङ येशूकी थोक्ला शिरङ गोसिनाङ शिवी। तुका तेपा क्यावु तप्की रङ स्तिफनस ताङ याकूब साङ (प्रेरित ७:६०) (प्रेरित १२:२) येशूकी थोक्ला गा ताङ क्यानी शिसुङ।

दाक्पी दि जम्बुलिङकी मीजी ति शिसिमा येशूला ठेतुपपेला खोकी दाक्पुला “काङ ख्युरुङ जम्बुलिङला वोतुप पेला जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङगुप ना माक्याङ?” सिनी टिवा नङगिवी। तीपेला दाक्पी “यिन चोवो” सिनी टिलेन तेरुप यिन्सिङ दाक्पी कोन्छ्योककी ङोशी ताङ मी ङोशी ति ल्यामो क्यानी नासाम तोङ गोकिवी, तमा कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ चोवो येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु क ति जिनोक माजोवा क्यानी ङ्येनराङ गोकिवी

५

छ्यक्ला वोतुप कोन्छ्योक

THE MYSTERY OF GOD

देसेकला कोन्छ्योकला मोवा कितुप खाक्छ्येवु मीजीकी ताम्ङे सुमकी कोर्ला दाक्पी हाककोनी वे। खाक्छ्येवु ताम्ङे तङबु ति दाक्पी ङ्यिमी टेङ्मा कोन्छ्योककी ङोशीकी कोर्ला टिवु खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङी तिवा हाककोवु ताङ तीला सेमला लङगुप ताङ नासाम तोङगुप यिन। ताम्ङे ङ्यिवा ति कोन्छ्योककी ज्यवु मिरिगकी ङोशीकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङे च्यिङङीतिवा सेमला लानी तीला नासाम तोङगुप यिन। ती खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा सेमला लासिमा तिरङ दाक्पु खाक्छ्येवु ताम्ङे सुम्बाला सिक्यावु दोके कोन्छ्योककी नङगुप क च्यिथम्बातिवा ताङ खाक्छ्येवु कला लोदिमु क्यानी सेमला लङ थुप्किवी।

दि खाक्छ्येवु ताम्ङे सुमतिवाला ति ख्रीष्टियनतिवी ङ्येनरङ गोकिवी। यिन्सिनिङ मीतिवी लोग्युला ल्हासिङ कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ख्रीष्टियनतिवा अला मे। ती ताम्ङे ति बाइबलकी नङला टेङबो सिक्यान वे।

कोन्छ्योककी पेन नङगुप खाक्छ्येवु मी ङ्युङ्मु तिवा

Remnants

बाइबल लाप्सिङ कोन्छ्योककी गिपातिवी पर्ला मङ्शोककी नम्बा कुतुककी कुतिवाला तेन्सुङ, चेयीकी तिरङ कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोला सोवा तेक्सुङ। तुकक्यानी ख्ये पेतुप ति ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल ताङ ठिम सम्बा बाइबल नङला तेरी टिनी वे। तुक कितुप ति छ्यकला वोतुप कोन्छ्योककी सुङकी तेन्दोकला लङगुप यिन। तीकी कोर्ला बाइबलला टिन वोतुप खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा ल्हाप।

येर्ला टिनी वोतुप बङी ताङ चेयी राङ वोतुप छो नम्बा ङ्यीला ल्हासिङ इस्राएलीतिवी कनान लुङबाला वोतुप फयनकी छ्योथेप लङगुपला चा च्येतुपला मीतिवा तङगुप माताक्पाकी (घटना) कोर्ला दाक्पी हाकोकिवी। कनानी फयनकी छ्योथेप लङगुपला चा च्येतुप मी मीरा च्यिङङीतिवा कनानला शुकुप सिनाङ गोमाला पारान सिरुप दासा पाङथेरीला वोतुप कासेस सिरुप दासाला तिवा वोतुप पेला ती मीरा च्यिङङीतिवी नङ्ला यहोशू ताङ कालेबकी तिराङ इस्राएलीतिवी कनानकी खला ग्येलुप ति कोन्छ्योककी नोवा यिनोक सिनी हाककोनोक। तमा तिवी कोन्छ्योककी रङ तिवाला ग्येल च्यितुप यिन सिनी तेपा क्यानोक। तुकक्यानी तिवा कोन्छ्योककी कला ङ्येन्दुप मी च्युङनोक (गन्ती १४:३०)। ती चा च्येतुपला गलुप मीरा च्यिङङीतिवी पर्ला मीरा ङ्यी १७% की तिरङ खोङतेर्मु च्युङनी कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप कला रेवा क्यानोक।

कोन्छ्योककी सुङथेपला ल्यामु क्यानी ल्हासिङ च्यङगी थकाकी ग्यल्खप इस्राएल ताङ ल्होकी थकाकी ग्यल्खप यहूदाकी ग्येल्वुतिवा चेयीकी तिरङ कोन्छ्योकला ज्यिवा क्यानी कुतिवाला मातेन। कनान लुङ्बाला रङगी ग्यल्खप जोसिमा इस्राएली तिवी चुकक्यानी कोन्छ्योककी खोपरङला थर्च्यिसुङ, तमा लो खाल ज्यी ४० सेक दासा पाङथेरीला ह्रोकनी टिटे क्यासुङ सिरुप ति श्यर्केक टोक ज्येसुङ। तुकक्यानी कोन्छ्योककी ती लुङबाला छो ङ्यि गल्नी पेच्यिसुङ। ती लुङ्बातिवा ति च्यङकी थकाकी ग्यल्खप इस्राएल ताङ ल्होकी थकाकी ग्यल्खप यहूदा यिन। ती ग्यल्खप ङ्यिकरकी मङशोक ग्येल्वुतिवी कोन्छ्योकला टोक ज्येनी जम्बुलिङकी बेबिलोन ल्हा ताङ ल्हामुतिवाला तेन्सुङ। तमा तिवी खोप्रे मीतिवाला साङ कोन्छ्योकला सोवा देक माच्यिनी कुतिवाला तेन च्यिसुङ

ती ख्ये पेतुप ग्यल्खप ङ्यिवुला ग्येल्वु मीरा खल्ज्यीक- खल्ज्यीक नोक, तिवी पर्ला ग्येल्वु मीरा ङ्यिकी तिरङ कुतिवा तेरी ना ताङसुङ। ती ग्येल्वु ल्यामु मीरा ङ्यीतिवा ति ल्होकी थकाकी ग्यल्खप यहूदाकी ग्येल्वु च्युक्सुम्बा हिजकिया यिनोक। (तीकी ग्येला क्यावु ति इ. पू. ७१५-६८६, २ राजा १८:१-२०:२१, सेक ताङ ग्येल्वु च्युरुक्पा योशयाह (तीकी ग्येला क्यावु ति ई. पू. ६४० -६०९, २ राजा २२:१-२३:३०) सेक यिन। ती ग्येल्वु मीरा ङ्यीकी तिरङ ल्हाङङ नङ्ला ताङ फिकी थकाला वोतुप तेरी कुतिवा ठ्वानी ना ताङसुङ। तोजो तिरङ मिन, तिवी ती लुङ्बी चोछ्येवु दासा ग्येर्पुतिवाला वोतुप ज्यिन्बा बुलुप दासातिवा ताङ कुतिवा साङ ना ताङसुङ। तीकी तेन्दोक ति इस्राएली लोग्युला ल्हासिङ ग्येल्वु मीरा खाल ज्यी ४० तिवी नङला मीरा ङ्यी ५% की तिरङ कोन्छ्योकला ज्यिवा क्यानी खोला सोवा तेक्सुङ।

तोजो तिरङ मिन, ल्होकी थकी ग्यल्खप यहूदाला वोतुप ग्येल्वु मीरा टुकतिवा ताङ च्यङगी थकला वोतुप ग्यल्खप इस्राएलला वोतुप ग्येल्वु मीरा च्यिक क्यानी मीरा दीनतिवी चे - चे क्यानी कुतिवा ना ताङसुङ। (ग्येल्वु मीरा खाल ज्यी ४० तिवी नङला मीरा दीन १७% की तिरङ चे - चेयी क्यानी कुतिवाला ना तोङगुप ग्येल्वुतिवी मिङ ति दिवारङ यिनः ल्होकी थकाकी ग्यल्खप यहूदाकी ग्येल्वु सुम्बा आसा (तीकी ग्येला क्यावु ति ई. पू.९१०-८६९; १ राजा १५:२४),

ग्येल्वु यहोशापातकी (ग्येला क्यावु ति ई. पू. ८७६२-८४३; १ राजा २२:४१-५०), ग्येल्वु ग्येपा योआशकी (ग्येला क्यावु ति ई. पू. ८३५-७९६; २ राजा १२:१-२१),

ग्येल्वु गुवा अमस्याहकी (ग्येला क्यावु ति ई. पू. ७९६-७६७; २ राजा १४:१-२२), ग्येल्वु च्युवा अजर्यहकी (ग्येला क्यावु ति ई. पू. ७६७-७४०; २ राजा १४:१-७),

ग्येल्वु च्युच्यिक्पा योत्तमकी (ग्येला क्यावु ई. पू. ७५०-७३२;२ राजा १५:३२-३८),

नुपकी थकाकी इस्राएली ग्येल्वु येहूकी (ग्येला क्यावु ति ई. पू. ८४१- ८१४; २ राजा ९:३०-१०:३६)। दि इस्राएलीतिवी लोग्युला च्युङगुप माताक्पातिवा (घटना) ल्यामो ल्हासिङ ल्होकी थकी ग्येल्खप इस्राएल ताङ च्यङगी थकी ग्येल्खप यहूदाकी ग्येल्वु मीरा खाल ज्यी ४० तिवी पर्ला तो मिसिङ २०% की कुतिवाला मातेन्नोक।

इस्राएलीतिवा मिश्रा लुङ्बा नेसुर थेन्दुप पेने ज्युनी (ई. पू. १४४६) तिवी कुतिवाला तेन्नोक। तमा यहोवा कोन्छ्योककी (येशूकी) लुङतेम्बातिवा तङनी थेङ्मा बङी तिवाला क नाङसुङ (यर्मिया ७:२५)। यिने तिवी कोन्छ्योककी क ला ङ्याम माक्यानी कुतिवाला तेन्सुङ।

येशूकी तिवाला दुक सिनी क नाङनोकः “ओ यरूशलेमकी मीतिवा, ओ यरूशलेमकी मीतिवा, ख्योरो ते तङगुप लुङतेम्बा तिवाला सेतुप ताङ तिवाला दो बेप्किवी! ख्यिरङला ङ्ये चुकक्यानी च्यमुङकी खोरो च्यप्रुक तिवाला ह्रोकुपला खोरो श्योक्पी वोक्ला वुप्किवे, तुकरङ क्यानी थेङ्मा बङी ख्योरो गिपातिवाला रुकुप नो क्यायी, यिने ख्योरो माङ्येन्सुङ” (मत्ती २३:३७)। दि बाइबलकी खण्डला येशूकी सुङगुप सुङ रोकुप पेला इस्राएली तिवी जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला ज्येनी ल्हा ताङ ल्हामु तिवाला सोवा तेक्नोक सिरुप ति दाक्पी हाककोकिवी। तुका कुला तेन्दुपतिवी तेन्दोकला क तेरुप लुङतेम्बा तिवाला इस्राएलीतिवी दो पोप्नी सेतुप छासे लाका मेलोवा क्यासुङ।

थल्माकी ठिम सम्बा बाइबलला वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला ल्हासिङ तिवा मङश्योक ताङ ङ्युङ्शोक तेपा कितुपतिवी मुनेसुर ख्ये पेतुप थोङगिवी। च्यिलासिसिङ चेयीकी तिरङ कोन्छ्योकला रेवा ताङ तेपा क्यानोक। तीपेला येशू टुङ्नी ङोसु लावु थोङगुप मी सयी टुकचोयीकी खोला तिङ ङ्यानोक (१ कोरिन्थी १५:५-८)। तिवी येशू टुङगुपने ङोसु लानी देवाच्येने तेक्नी माफेवा सेक ङ्यिमा खाल ज्यी ४० सेक खोला तिङ ङ्यानोक। येशू देवाच्येनने तेक्नी फेपुप सिनाङ गोमाला खोकी तिवाला “ख्यिरङ यरूशलेम क्युर ज्यक्नी कनि साङ माडोवा यिने ङ्ये पपा कोन्छ्योकककी थाक्छ्येन नङगुप छ्यक्तककी थोक्ला गुनी देता” सिनी सुङसुङ (प्रेरित १:४)। यिने ती मीरा सयी टुकतिवी पर्ला मी खाल ङ ताङ ङ्यिशु १२० की तिरङ खोकी सुङला सेमने ज्युन तेपा क्यानी कोन्छ्योककी नङगुप ङ्येम्बा नम थोप्किवी सिरुप हाकमाकोसिनाङ खोङतेर्मु च्युङनी गुनी देनोक (प्रेरित १:१५)। ती येशू टुङगुपने ङोसु लावु थोङगुप मी सयी टुक ६०० तिवी पर्ला खोङतेर्मु वोतुप मीरा खाल ङ ताङ ङ्यिशु १२० तिवा २०% वोतुप ति दाक्पी हाककोकिवी। तुकक्यानी येशूकी कला ङ्येन्दुप खोङतेर्मु वोतुप मीतिवा ङ्युङ्शोकला ख्येल्गिवी।

ती ङ्युङ्शोकला ख्येलुप ख्रीष्टियन खोङतेर्मु तिवाला ति बाइबलकी पेतुप मी ङ्युङ्मुतिवा (Remnant) सिक्यानी वे (१ राजा १९:१८; यशैया १०:२०-२२; २८:५; यर्मिया २३:३; रोमी ११:४-५)। एलिया ताङ पावलकी टिवु यिकीला ल्हासिङ बाल सिरुप कुला शावा मिकिवुतिवा ति पेतुप मी ङ्युङ्शोकतिवा यिन। कुतिवाला मातेन्नी खोङतेर्मु क्यानी कोन्छ्योकला तिराङ सोवा देकुप ताङ खोरो अच्युनुप ताङ अज्यीनुम तिवाला साङ कुला तेन मिज्यिवु ताङ ती नेसुर छेटाङ ङ्येतुप मीतिवा ति दि चेयी रङ पेतुप खाक्छ्येवु मीतिवी नाङला ख्येल्गिवी। दि छोकला ख्येलुप मीतिवाला ख तिरङकी तेपा कितिन सिरुप ख्रीष्टियन तिवाला सिनाङ वुतुङकी ख्रीष्टियन तिवाला मङ छेटाङ तेर्किवी। दि कोन्छ्योककी नङगुप सुङकी ठिम ति ती चेयी तिरङ पेतुप खाक्छ्येवु मीतिवाला राङ यिन।

कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप ठिम सम्बा ङ्यिङ्बा ति ठिम ङ्यिङ्बा नेसुर पेश्युवु यिन (हिब्रू ८:५; ९:९, २३, २४, १०:१; कलस्सी २:१६-१७)। ठिम ङ्यिङबाला कुतिवाला तेन्दुप इस्राएलीतिवी जोताङ, किताङ ति ठिम सम्बाकी ख्रीष्टियनतिवी मीजीला साङ गिवी। ठिम ङ्यिङ्बाकी तुजेला बेबिलोनी फयनकी ल्हा ताङ ल्हामु तिवाला कु जोनी तेन्गिनोक। यिने तासाम पेलाकी ठिम सम्बाकी ख्रीष्टियनतिवी कुला तेन्दुप ति बेबिलोनी फयनला वोतुप सिनाङ छासे ख्यपर गल्नी वे।

खाक्छ्येवुला ठिम सम्बा बाइबलकी ख्रीष्टियनतिवी कुला तेन्दुप तेन्दोक ति ‘देर्पा कितुप’ यिन सिनी पावलकी सिक्यान वे (एफिसी ५:५; कलस्सी ३:५)। खोरो मुला वोतुप च्यालाकला लो मादीनी बङी थोपुप नो कितुप ति देर्पा (Greed, pleonektees in Grewek) यिन। देर्पा सिरुप ति दाक्पी मीजीकी दासा बङीला ङ्ये थुप्किवी। तिवा ति नोर टोङ्बा ताङ तेके ताङ ङार ताङ ओङ्ग्युर ताङ मिछाङ ताङ रङगी थोक्ला नासाम तोङगुप ताङ येर्के डोप ताङ छ्ये च्युङगुप नासाम ताङ येन्देन थोपुप ताङ खुरुङ सेम नोजु कितुप यिन। तीकी जोसालेन्सिङ मीतिवा बङी सेमला लोदिमु माच्युङनी मीजी क्यङनी देकिवी।

वुतुङके सिगोवु यिन्सिङ तासाम पेकी ख्रीष्टियन तिवा नोर टोङ्बी देर्पाला ख्येल्नी छासे कले च्युङ वे। नोर टोङ्बाला नासाम तोङगुप देर्पा ति कुला तेन्दुप दोके यिन, तीकी मीला छासे मेलोवा जेवी। टेङगा डेवाला नासाम तोङसा लेन्सिङ मीतिवा दुक्टा डिवी सिनी बाइबलकी दाक्पुला लोप्किवी ( हितोपदेश ११:२८)। तमा टेङगा डेवाला तिरङ चा कितुप ति तेरी सिनाङ दुक्टा यिन सिनी बाइबल नङला टिनी वे (१ तिमोथी ६:१०)। तुकक्यानी कोन्छ्योककी लेन ल्यामी थोक्ला नोर टोङ्बा डोसुम तोङगुप मी ति रिक्पा वोतुप मी खोङतेर्मु यिन सिनी चोवो येशूकी लाम नाङसुङ (लूका १२:४२-४८)।

कुला तेन्दुप ति कोन्छ्योकला सिनाङ यम्बा च्यालाकला रेवा कितुप यिन। ख्रीष्टियनतिवी कुला तेन्दुप ति च्यालाक नम्बा कुतुकतिवा ताङ ज्यल्का थोङगुप च्यालाक ताङ छोक्पातिवा ताङ जम्बुलिङकी तङदेन ताङ ठिम ताङ यम्बा मीतिवी जोवु च्यालाक तिवाला कोन्छ्योक सिनाङ छ्ये जोप यिन। तुका ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योकला सिनाङ जम्बुलिङकी च्यालाकतिवाला रेवा किवी, तमा तिवा तुका च्यालाक तिवाला तिरङ नासाम तङनी ङ रेवा किवी, तमा तीला रङ किर्मु ताङ लोदिमु ताङ गागा किकी कितुपला गा किवी। ती सिनाङ ताम्ङे दुक्टा ति तासाम पेकी ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योकला सिनाङ खोरो मिमङ ताङ ठिमतिवा ताङ चर्चकी खाङबा ताङ चर्चला लाका कितुपला तिराङ मङ नासाम तोङगिवी, तमा तिवाला रेवा क्यानी तेसुर थोपुप गा ताङ किर्मु ताङ लोदिमुला तिराङ गा किवी।

तुकक्यानी खोरे गिपातिवी कुला तेन्दुपपेला जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक च्यिला थु मानावी रो? च्यिलासिसिङ तिवी कुला तेन्नी खोला मोवा तङदेन माक्यावु तप्की खो थु नाकिवी। कोन्छ्योककी गिपातिवी खोकी ज्यावु च्यालाक तिवाला (शैतानला) रेवा क्यानी तिवाला सेमला डिवी। दाक्पी जम्बुलिङ ज्यङगुप चोवो कोन्छ्योकला तङदेन माक्यानी तुका ताम्ङेला गा ताङ किर्मु किवी सिसिङ खोला छासे थु नाकिवी। तरोङ साङ कोन्छ्योककी गिपातिवी पर्ला मङशोककी कुला तेन्दुप लाका दुक्टातिवा कितुप क्युर्नी माज्याक वे। यिने कोन्छ्योककी कटिन नेसुर पेन नङगुप खाक्छ्येवु मीतिवा तिरङ कुला तेन्दुप क्युर ज्यक्नी कोन्छ्योककी नङगुप खाक्छ्येवु कला ङ्येनिन वे।

तासाम पेला कुला मेतेन्दुप चे-चेयी वोतुप खाक्छ्येवु मीतिवाला कोन्छ्योककी मङश्योक जम्बुलिङकी ख्रीष्टियनतिवी पर्ला बाँ ज्यक्नी वे। तिवा ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप गिपा थल्मा, ङ्यिवा ताङ सुम्बातिवा यिन। तिवी ती कोन्छ्योककी छ्यर्शीला सेमला लानी नासाम तोङगुप ताङ तीला सिक्यावु दोके ङ्येन्गिवी। तमा मिरिग यम्बाकी लुङ्बा तिवाला गल्नी तेकी मीतिवाला येन्देन तेरुपला छासे हुर्तक किवी। दाक्पी सेम यि गुकुप ताम्ङे ति काङ वे सिसिङ ती लाका कितुप पेला तिवाला मारे तङनी तेन तोङगुप ताङ छेटाङ तेरुप ति ख्रीष्टियन तिवा रङ यिन।

तुकै च्युङगुप ति छ्यकला वोतुप कोन्छ्योककी नोवा यिन। च्यिला ख्रीष्टियनकी लोग्युला कोन्छ्योककी मी चे- चेयीला तिरङ कुला मातेन्नी कोन्छ्योकला तेपा कितुपला कः नङगुप यिन? च्यिला मङ्शोक खोरे गिपातिवाला तिरङ कोन्छ्योककी खोरे नोवा हाककोवा जोन नङसुङ? तमा च्यिला मी चेयीकी तिरङ कोन्छ्योकला सेमला लानी खोरे नोवाला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप जोसुङ?

चोवो कोन्छ्योक ति रिक्पा तेरी वोतुप (१ यूहन्ना ३:२०) ताङ तेरी सिनाङ चोछ्येवु वे (उत्पत्ति १७:१; ज्यल्का १५:३)। ती तप्की तेरी ताम्ङेतिवा खोला छ्या वोतुप तप्की (१ पत्रुस १:२)। गोमालाके तेरी च्यालाकतिवी ति खोकी छ्यर्शी जोनी वे (रोमी ८:२९)। दाक्पी गोकी ह्रे ङ्येङ्मा चो वे सिरुप ति खोला तेरी खोला छ्या वे (मत्ती १०:३०)। तमा खोकी नोवाला वोतुप दोके ललाईला सेम क्योङ्बु जोन नङगिवी, ललाईला ति च्यम्बा क्यान नङगिवी (प्रस्थान ७:३; ९:१२; १४:४, १७; रोमी ९:१८)। कोन्छ्योङककी कः मानाङसिङ चुका ताम्ङे साङ च्युङ मुथुपी (मत्ती १०:२९)।

ती तप्की कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप ताङ कोन्छ्योकला तिरङ तेपा कितुप ख्रीष्टियन तिवा चेयी तिरङ वे सिरुप ति कोन्छ्योकला छ्या वे (मत्ती २०:१५; रोमी ९:२१)। ती ति मी नोवाला वोतुप सिनाङ कुतुक वे, ती ति सी साङ हाकको मुथुप कोन्छ्योककी छ्यकला वोतुप नोवा यिन। त दाक्पी किगोवु ति काङ यिन सिसिङ कोन्छ्योककी कटिन नेसुर चोवो येशूकी दाक्पुला काङ लाम नाङवे, ती ति दाक्पी किरङ गोकिवी, तमा कोन्छ्योकला तिराङ तेपा क्यानी खोङतेर्मु च्युङ्नी ती कोन्छ्योककी पेन नङगुप चे- चेयी वोतुप मीतिवी छोकला लुवुला कोन्छ्योकला रोरम लोङ गोकिवी।

छ्येछ्युङकी (तहगत) मिमङ

Class Society

कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला पेतुप खाक्छ्येवु ङ्युङ्शोक ख्रीष्टियन तिवाला तिरङ देवाच्येनकी चोछ्येवु दासाला देतुप ङ्येकिवी। तीकी कोर्ला तेन्तेन क्यावु ताम्ङेतिवा बाइबल नङला बङी टिनी वे। तिवा ति दुकै वेः कटिनकी ङ्येम्बा, उश्याक, कोन्छ्योककी ग्येल्खप थोप्छ्योवु, तेरी सिनाङ छ्ये यिन। दि छिकतिवाला ल्हासिङ देवाच्येनकी ग्यल्खापला छ्येछ्युङकी मिमङ वोतुप ति दाक्पी हाककोकिवी।

दि जम्बुलिङला शब्ज्यी कितुपतिवा देवाच्येनकी चोछ्येवु दासाला देकिवी (मत्ती २०:२६-२८)। तीकी कोर्ला येशूकी” ख्यिरा पर्ला सु तेरी सिनाङ छ्ये डोप नोकिवे, तीकी ख्यिराङला योक्पु किगोकिवी। सु ख्यिरा पर्ला तेरी सिनाङ गोमाला थेन्दुप नोकिवे, ती ति ख्यिरा योक्पु च्युङगोकिवी। च्यिलासिसिङ मी सेवु साङ शब्जी छोलुपला मिन, शब्जी कितुपला ताङ मी बङीला थर्ज्यितुपला रङगी मीजी तेरुपला वावु यिन सिनी सुङनी वे। शब्ज्यी कितुप सिक्यावु ति मी ललाइकी मी यम्बाला थर्ज्यितुपला खोरो मीजी चेक तेतुप ताङ तिवाला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप लोपुप यिन। तुक कितुप मीतिवा देवाच्येनकी ग्यल्खपला छ्ये च्युङगिवी। बाइबल नङला छ्ये च्युङगुप सिक्यावु ति जम्बुलिङला छ्ये च्युङगुप सिनाङ कुतुक वे।

देवाच्येनला छ्ये ताङ छ्युङाकी छ्येछ्युङ (तह) गिवी सिरुप ति येशूकी सुङगुप सुङ नेसुर हाककोकिवी। च्यिलासिसिङ देवाच्येनकी ग्यल्खपला मीतिवी ङ्येतुप कटिनकी ङ्येम्बा ति तिवी छ्येछ्युङ ताङ लाका ल्हानी कुतुक गिवी। पावलकी तीकी कोर्ला डिकुप ताम्ङेतिवा दुक सिनी टिनी वे, “खाङबा ग्येर्पी नाङला सेर ताङ ङुलकी नेक्योक तिराङ मेवी, शिङ ताङ थली नेक्योक साङ गिवी। तिवा ललइ ति वोजिमु किगोवु ताङ ललइ ति वोजिमु कि मिगोवु गिवी। चुका ति वोजिमु किमोगोवु नोके तीला ललइकी चेङगा जोसिन ती ति वोजिमु किगोवु ताङ लाका फेनथोवु च्युङगिवी, तमा ती ति खङ्बी ज्यिन्दककी थोक्ला चेङगा ताङ फेनछ्येर्मु वोतुप ताङ लाका ल्यामुला थोकुपला ज्योकिवी (२ तिमोथी २:२०-२१)। ती दोके देवाच्येनला साङ तेरी ख्रीष्टियन तिवाला थोपुप मोवा साङ नम्बा कुतुक - कुतुक गिवी सिनी सिक्यान वे (१ कोरिन्थी १५:४० -४१)।

देवाच्येनला गोमा कितुप छ्येछ्युङ (तह) तीला जम्बुलिङला ओङ्ग्युर थोप्किवी सिनी येशूकी दाक्पुला सुङनी वे (मत्ती ५:५; १ कोरिन्थी ६:७-११; १५:५०; गलाती ५:१९-२१; ज्यल्का २१:२४)। तुका मीतिवाला ति कटिनकी ङ्येम्बा तेरिन सिनी खोकी थाक्छ्येन नाङसुङ (मत्ती १६:२७; हिब्रू ११:६; ज्यल्का २२:१२; तुकक्यानी ख्रीष्टियन तिवा तेरीला रङगी क्यावु लाका ल्हानी कटिनकी उश्यकतिवा थोप्किवी सिनी बाइबलला सिक्यान वे (१ कोरिन्थी ९:२५-२७; १ थेसलोनिकी २:१९; २ तिमोथी ४:७-८; याकूब १:१२; १ पत्रुस ५:२-४; ज्यल्का ४:४; १४:१४; १२:१)।

बाइबलला दासा बङीकी लिवु तिवाला ल्हासिङ ख्रीष्टियन तिवाला थोपुप छ्यक्तक ताङ छ्येछ्युङकी (तह) कोर्ला ताम्ङे क्यानी। यिने तासाम पेलाकी ख्रीष्टियनतिवी दि ताम्ङे टेङ्बु सेमला लङगुप जोल्हमु मे। तिवी तुजे बङी सेक नासाम ताङनी येन्देन ङ्येतुप तप्की छ्येछ्युङकी ताम्ङे कि मोगोवी, ती ति ख्ये बेतुप नासाम यिन सिनी नोकिवी। यिने कोन्छ्योककी कटिन नेसुर तिवी सेमने तेपा क्यासिमा ती कोन्छ्योककी नोवा टेङबु ति हाककोकिवी।

तेरी सिनाङ रिक्पा ताङ ङारछ्येवु ति कोन्छ्योक यिन, खोकी खोरे गिपातिवा आमी खोक्ला वोतुप पेलाके पेनी वे सिनी बाइबल नङ्ला सिक्यान वे (लुथेप १३९:१९; यर्मिया १:५; गलाती १:१५)। तुकरङ क्यानी कोन्छ्योककी ग्येल्खपला तेरी मीतिवी कितुप लाका ताङ छ्येछ्युङ ‍(तह) ति गोमालाके खोकी थाक्छ्येनी वोतुप ति दाक्पी हाकको गोकिवी। खोकी खोरे ह्रोकुप मीतिवाला गोमालाके पेनिङ सिन वे (रोमी ८:२९), तमा तिवी पर्ला देवाच्येनला सु छ्ये डिवी, याङना सु छ्युङा डिवी सिरुप ति गोमालाके खोला छ्या गिवी (रोमी ८:२३)।

देवाच्येनला छ्येछ्युङ छ्युङा च्युङगुपला पेतुप ख्रीष्टियनतिवी तासाम पेला जम्बुलिङला कोन्छ्योकला सिनाङ टेङगा डेवा ताङ मोवा तङदेन ताङ ङार ताङ ओङज्येन तिवाला नासाम तङनी कुला तेन्गिवी। तुका मीतिवा खोङतेर्मु वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला छेटाङ तेरुप मीतिवी नङला ख्येल्गिवी (मत्ती ५:११; २३:२९-३६)। यिने देवाच्येनला चोछ्येवु छ्युङगुपला पेतुप ख्रीष्टियनतिवा ति कुला

मेतेन्दी, बोरु आछ्योतासेक कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुप छोल्गिवी। दोजो दाक्पी तुका मीतिवा ठेसुङ सिसिङ तिवा देवाच्येनकी चोछ्येवु दासाला शुकुप मीतिवा यिन सिरुप ति दाक्पी हाक थुप्किवी।

मीतिवाला कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङगुपला जोल्हामु मेवी। च्यिलासिसिङ मी सेम ति शैतानकी दोके च्योलमकी क्येङगुप गिवी। तुकक्यानी तिवी सेम ति तेरी ना गलुप गिवी, तमा तिवा दुक्चे च्युङ्नी कोन्छ्योककी ग्यल्खपला लेप मोछ्योवु ताङ लाका किमुथुपु ताङ ग्युर्वा मुच्युङगुप ताङ चेयी पारसेक तिरङ देतुप मीजी (प्राणी) यिन्दुप तप्की रङगी नोवा ताङ सेमने कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्योङ मुथुपी। दोजो मी यम्बातिवी ती दोके मीजी मोक्योङगिवी सिसिङ तिवाला दाक्पी ठिम तोङगुप ताङ केन ग्यकुप मेवी। च्यिलासिसिङ ती ताम्ङेतिवा गोमालाके कोन्छ्योककी तेन्तेन क्यान सिन वे।

ती ति मी यम्बाला कले ख्येलुप मिन, दाक्पुला कले ख्येलुप यिन। कोन्छ्योकला तिरङ तेपा क्यानी खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्याङनी ज्युक्थमाला देवाच्येनकी ग्यल्खपला चोछ्येवु ख्रीष्टियन च्युङगुपला कोन्छ्योककी दाक्पुला गोमालाके पेन नङनी खोकी कटिन थोप्नी वे। ती कटिन थोपुप मीजी क्योङिन वोतङ मे सिरुप ति दाक्पुला छ्या मेवी। काङ यिन्सिनाङ दाक्पी लोतेर्मु च्युङ्नी कोन्छ्योकला मोपोर कितुप यिन। च्यिलासिसिङ दाक्पी सेमने खोला तेपा क्यानी खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके कटिन थोप्शी (फिलिप्पी २:१३)। दोजो दाक्पु तुका ख्रीष्टियन तिवा यिन्सिङ कोन्छ्योककी गोमालाके तेन्तेन क्या नङगुप कटिन ताङ मोलाम थोपुप च्युङ थुप्किवी।

६

तेन्तेन क्यावु

CONCLUSION

कोन्छ्योककी लुङतेम्बा यशैया ताङ पावल ताङ खोकी ज्या नङगुपतिवा तेरीकी थोक्ला जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शी ति कोन्छ्योक सुमला मोवा कितुप ताङ खोला गा लोङगुप यिन। कोन्छ्योकला मोवा कितुप ताङ खोला गा लोङगुप ति जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योक ताङ मी ङोशीला ल्यामु क्यानी हाककोवु ताङ तीला सेमला लानी नासाम तोङगुप ताङ दिक्पाने सेम ग्युर्नी खोकी सुङला मीजी क्योङगुप यिन। ती ताम्ङे हाककोनी दाक्पी ती दोके मीजी क्यङसिमा खोकी नङगुप कः च्यिथम्बा तिवा ल्यामो क्यानी ङ्येन्गिवी। तोजो तिरङ मिन, खोकी नङगुप खक्छ्येवु कला तीकी ङ्येन्गिवी। तीज्युक्ला कोन्छ्योककी तिवाला वुतुङकी गा ताङ लोदिमु नङगिवी।

यिन्सिनाङ ख्रीष्टियन तिवा बङीकी दि वुतुङकी गा लोङगुप येन्देनतिवा क्युर्नी ज्यक्नी, टेङगा डेवा, मोवा तङदेन, ङार ओङग्युर, मिछाङ, येन्देन, छ्यक्तकतिवा, जुला ल्यामु, सिक्यावु दोके च्युङगुप ताङ सेमकी नोवातिवा ज्यक्नी कुला तेन्सिङ सेम गा लङगिते नोनी खोरुङला राङ केन बिन्नी वे। ती तप्की तिवा कुतिवा छल्नी तिवाला छ्यक चोलुपला रङगी तेरी नासाम ताङ तेरी सेम ताङ तेरी मीजी ति तीकी थोक्ला क्योङगिवी। तिवी गा ताङ लोदिमु छोल्गिवी यिने गा ताङ लोदिमु ति मेङ्येवी। च्यिलासिसिङ तिवी तुक कितुप ति खाश्येकी दासा पाङथेरीला छ्यु छलुप दोके तिरङ यिन। गा ताङ लोदिमु माङ्येवा क्यानी राङ तिवी दि जम्बुलिङ ति क्युर्नी ज्योक गोकिवी। तुका ख्रीष्टियनतिवा ति छासे अम्बरङशिङ यिन।

यिने रिक्पा वोतुप ख्रीष्टियन तिवा ति कुतिवाला मातेन्नी कोन्छ्योकला सोवा देकुप खाक्छ्येवु ताम्ङे सुमतिवाला सिक्यावु दोके तेरी किवी। तुका ख्रीष्टियनतिवी येशूकी सुङगुप दोके कोन्छ्योककी ग्यल्खप ताङ खोकी फयन ति छोल्गिवी (मत्ती ६:३३)। तुका मोलाम थोपुप मीतिवाला नोर - टोङ्बा ताङ मोवा तङदेन ताङ ङार ताङ ओङछ्या ताङ मीछङ ल्यामु ताङ येन्देन खामु ताङ नाछा मेतुप जु ताङ यम्बा मोलामतिवा तुकरङ वुरुङला थोप्किवी। तुका मोलामतिवा थोप्सिमा तिवी कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी ल्यामु क्योङगिवी। तुका ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योककी वुतुङकी गा ताङ लोदिमु नङगिवी।

तुका मोलाम थोपुप मीतिवा जम्बुलिङला लुतासेक वुतुङकी गा ताङ किर्मुकी मीजी क्योङगिवी, तमा ज्युक्ला ऊ छ्येसिमा साङ तिवाला नरीकी नरी लुवु गा ताङ किर्मु ङ्येतुप ग्यल्खपला नरी देतुप ङ्येकिवी। यम्बा ताम्ङे ति कोन्छ्योकला मोवा कितुपला दाक्पी टेङगा डेवा, च्यालाकतिवा, ङार ताङ ओङ्छ्या ताङ तुजे नेसुर कोन्छ्योककी थोक्ला मोवा किवी सिसिन दि जम्बुलिङला लुतासेक गा ताङ किर्मुकी मीजी क्योङगुप ङ्येकिवी। तमा दाक्पु दि जम्बुलिङने पेन गल्सिमा नरीकी - नरी लुवु कोन्छ्योककी ग्यल्खपला लेप्किवी, ते नरी गा ताङ किर्मु ताङ लोदिमुकी मीजी क्योङगुप ङ्येकिवी।

खोरो पुज्युङ पुमतिवाला तुका परकी मोलाम थोपुप जोप पपा आमा ति मोलाम थोपुप यिन, तुका पपा आमा वोतुप पुज्युङ पुमतिवा छासेकी मोलाम थोपुप यिन।

तिवाला गिपा तोङडा- तोङडासेक च्यम्बा कितिन सिनी यहोवा कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङनी वे (प्रस्थान २०:६)। खोङतेर्मु वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला कोन्छ्योककी तुकक्यानी मोलाम नङगिवी। तीकी कोर्ला खोकी दुक सुङनी वेः “हरिङ ङ्ये ख्यिराङला क बिन्दुप दोके खोकी सुङला युसुङ सिसिङ खोकी ख्यिरङला जम्बुलिङकी तेरी मिरिगतिवी पर्ला चोछ्ये वोतुप जोन नङगितो। रङगी चोवो कोन्छ्योककी तेरी सुङला ङ्येन्सुङ सिसिङ खोकी ख्यिराङला दि तेरी मोलामतिवा नङगितो, तमा ती मोलामतिवा ख्यिरा मीजीला नरी लुकितोः तीज्युक्ला ख्यिराङ ग्येसाला देतुपपेला, युलतिवाला देतुप पेला मोलाम थोप्कितो, ख्यिरा गिपातिवी खला मोलाम थोप्कितो, ख्यिरा सशिङकी सप्ले ताङ रः छ्युङमा तिवी खला मोलाम थोप्कितो। ख्यिरा श्योम ताङ टम्दोक ङ्येतुप तोङ्मेनला साङ मोलाम थोप्कितो, ख्यिरङ फिला डोसिनाङ नाङला वुङसिनाङ मोलाम थोप्कितो। ख्यिरा तेन्दोकला लङगुप ड तिवाला चोवो कोन्छ्योककी ख्यिरा चिप्लाराङ फम ज्यिकितो, तमा तिवा दासा च्यिक्नेसुर वासिङ दासा दीननेवा टोनी डिवितो। ख्यिरा डुखाङला ताङ ख्यिरा कितुप तेरी लाकाला चोवो कोन्छ्योककी मोलाम नङगितो। चोवो कोन्छ्योककी ख्यिराङला नङगुप लुङबाला खोकी ख्यिराङला मोलाम नङगितो। ख्यिरा रङगी चोवो कोन्छ्योककी सुङला ङ्येन्नी खोकी छ्या तेन्दुप लामला युसुङ सिसिङ, खोकी थाक्छ्येन नङगुप दोके ख्यिराङला टेङबु वोतुप गिपातिवा जोन ज्योकितो। तमा जम्बुलिङकी मीतिवा तेरीकी ख्यिराङ ति चोवो कोन्छ्योककी पेन नङगुप गिपातिवा यिनोक सिनी हाककोकितो, तमा तिवा ख्यिराङला ज्यिवा किवितो। चोवो कोन्छ्योककी ख्यिरा पागावा हागावा तिवाला तेरिन सिनी थाक्छ्येन नङगुप लुङ्बाला ख्यिरा गिपा ताङ रः छ्युङ्मा ताङ सशिङकी सप्लेतिवा फेल ज्यिकितो।

तमा खोकी देवाच्येननेमा छासेकी मोलाम नङनी टेके तुजेला नम्ग्युर (रितु) तङनी ख्यिरा लक्पी हुर्तक क्यावु लाकाला मोलाम नङगितो। तमा मिरिग बङीकी मीला ख्यिरा छ्यावा तोङगिवी, यिने ख्यिरा तिवी लोनेसुर ती छ्यावा ति लोक्नी मलाङगितो। हारिङ ङ्ये ख्यिरङला बिन्दुप चोवो कोन्छ्योककी कतिवाल ङ्याम ताङ वोजिमु क्यानी मीजी क्याङसुङ सिसिङ खोकी ख्यिराङला श्यपला मिन, चेला ज्यङ नङगिवी, तमा ख्यिराङ तेरी सिनाङ छ्ये च्युङनी मर मोशोल्तो (व्यवस्था २८:१-१४)।

रङगी पुज्युङ पुमला ङ्यिङ्ज्ये कितुप पपा आमातिवी यहोवा कोन्छ्योककी थाक्छ्येन नङगुप सुङतिवा ङ्येन्नी तीला सिक्यावु दोके मीजी क्योङ गोकिवी। तुका रिक्पा वोतुप पपा आमा च्युङगुपला दाक्पी यहोवा कोन्छ्योकला मोपोर किगोकिवी। ङ ति दि थेप टिकुप मी यिन्दुप तप्की दुक सिनी मोपोर कितिन, च्यिलासिसिङ कोन्छ्योककी हनोकला (उत्पत्ति ५:२४), नोआला (उत्पत्ति ६:८), अब्राहामला (२ इतिहास २०:७), मोशाला प्रस्थान ३३:१६), ताङ दाऊदला (१ शमूएल १३:१४; प्रेरित ७:४६; १३:२२) ला कः नङगुप दोके क्यानी दि थेपकी लोप्च्येनतिवा ताङ खोकी मीछाङतिवा ताङ खोकी लाका ताङ छोङ ताङ लोप्च्युङ ताङ कोन्छ्योककी थोक्ला शब्ज्यी कितुप लाकाला कटिन नङ्शीता।

थेपकी कोर्ला टिवु तिङ्मी सि सि (उपसंहर)

EPILOGUE

दि थेपकी नङला लिवु सुमचोके वे। लिवु तङबुला ति ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योक सु यिन सिरुप कोर्ला लोप्किवी। लिवु ङ्यिवाला ति कोन्छ्योक सुमकी ठिम जोवु लोग्युकी कोर्ला लोप्किवी। तमा लिवु सुम्बाला ति कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी कोर्ला लोप्किवी। दि लिवु सुमकरकी नङला ल्हासिङ ख्रीष्टियनतिवी कोन्छ्योककी ङोशी ताङ रङगी ङोशीकी कोर्ला खाक्छ्येवु ताम्ङेतिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीकी मुला डिकुप वे तीकी कोर्ला दाक्पु चेयी ल्हाप।

तासाम पेला जम्बुलिङकी दासा तेरीला कोन्छ्योककी सुङथेप ताङ तीकी कोर्ला टिवु ठिमतिवा छासे क्यानी मेलोवा डोयी वे। खाक्छ्येवु ताम्ङे ति ख्रीष्टकी कोर्ला टिवु थेपकी तेन्दोकला छासे मेलोवा क्यानी ङ्योक्टा लोङगुप लाकातिवा कियी वे। तमा ख्रीष्टियन मिछाङतिवी पर्ला साङ फयन बङीला तेन्दुप ठिमला ति छासे मेलोवा क्यानी ना तोङगुपला तीकी तेन्दोकला लङगुप छोल्गिवी। तुकक्यानी दाक्पु ती दाक्पी तेन्दोकला लङगुपतिवा नेसुर ह्रोकराङ गोकिवी। तीकी थोक्ला दाक्पी ख्रीष्टियन कोन्छ्योककी ङोशीकी कोर्ला जोवु ठिम ती येलुङ जोराङ गोकिवी। ख्रीष्टियन फयनकी खाक्छ्येवु ङोशी ति च्यिकरङ ज्युन वोतुप कोन्छ्योक यिन, तमा खो कोन्छ्योक सुमकी मिरापला ज्युकिवी।

तुकक्यानी दाक्पी ती कोन्छ्योक सुमकी ङोशीला ल्यामो जो क्यानी ज्योक गोकिवी। यहूदी फयन ताङ ख्रीष्टियन फयनला कोन्छ्योक च्यिकला तिरङ तेन्सिनाङ दाक्पी कोन्छ्योक सुम ति ती फयनकी कोन्छ्योक सिनाङ वुतुङके कुतुक वे।

दाक्पु कोन्छ्योक सुमकी ठिमला रिक्पा ल्यामो क्यानी हाकको मुथुप तप्की गलुप लो तोङ्डा ङ्यी (२०००) गोमालाकी ख्रीष्टियन लोग्युला ल्हासिङ छासेकी थमु मेलोवा श्योरुप ति दाक्पी थोङगिवी। ती थमु ति तासामपेला सेक साङ श्योरिन वे।

ख्रीष्टियनकी कोन्छ्योक सुम ति (‘Elohim)’ यिन। खो जम्बुलिङ तेरी ज्यङगुप कोन्छ्योक यिन, खोकी मीतिवा ताङ जम्बुलिङकी च्यालाकतिवा तेरीला छ्यर्शी जोनी ज्यवु यिन। ती छ्यर्शी ति खोकी लुङतेम्बा यशैया ताङ पावलला लोपिन सिरा दुक सुङ्नी वेः ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी खोला नरीकी नरी सोवा, मोवा, तङदेन, छ्यक छोलुप ताङ शेसु बुलुप ति थोपुपला रङ खोकी तेरी जम्बुलिङ ति ज्या नङगुप यिन। तीला ति ख्रीष्टियनतिवी मीजीला चुकक्यानी वुतुङके छ्या देन थुप्किवी? ती जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला दोके मीजी क्योङगुपला दाक्पु ख्रीष्टियनतिवी काङ किथुप्किवी?

तीकी थोक्ला ङ्ये खाक्छ्येवु ताम्ङे नम्बा सुमकी कोर्ला दे टिनी वे।

ताम्ङे तङबुः कोन्छ्योककी ङोशी हाककोनी तीला सेमला लानी खोला सोवा देकुप ताङ खोला छ्यक चल्नी, मोवा कितुप यिन।

ताम्ङे ङ्यिवाः मी ङोशी हाककोनी सेमला लाङगुप ताङ नासाम तोङगुप यिन।

ताम्ङे सुम्बाः कोन्छ्योककी नङगुप कः च्यिथम्बा ताङ येशूकी नङगुप खाक्छ्येवु कःला ङ्येन्दुप यिन। दोजो दाक्पी ख्रीष्टियन लोग्युकी कोर्ला टिवु ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल ताङ ठिम सम्बा बाइबलला ल्हासिङ मङ्श्योक ख्रीष्टियनतिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी मोक्योङनोक, चेयीकी तिराङ ती दोके क्यानी मीजी क्योङगिनोक।

ती ङ्युङश्योक खोङ तेर्मु वोतुप ख्रीष्टियन तिवाला ति (Remnants) सिवी । ति ति ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला वोतुप एलिया, यशैया, यर्मिया ताङ ठिम सम्बा बाइबलला वोतुप पावलकी पेतुप खाक्छ्येवु मी ङ्युङशोक तिवी ठिम यिन (१ राजा १९:१८; यशैया १०:२०-२२, २८:५, यर्मिया २३:३; रोमी ११:४-५)। कोन्छ्योककी थोक्ला टिवु थेपला ल्हासिङ ति मङ्श्योक पेतुप खाक्छ्येवु मीतिवी कोर्ला ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला वोतुप इस्राएलीतिवी लोग्युला ल्यामो क्यानी टिनी वोतुप थोङगिवी। इस्राएलीतिवा कोन्छ्योककी पेन नङगुप यिन्सिनाङ तिवी पर्ला मङ्श्योककी कोन्छ्योकला सोवा मातेक्नी बेबिलोनी फयनकी कुतिवाला तेन्सुङ, यिने चेयीकी तिरङ जम्बुलिङ ज्यङगुप कोन्छ्योकला तेपा क्यानी खोला सोवा तेक्सुङ।

ठिम सम्बा बाइबल ति ठिम ङ्यिङ्बा बाइबल नेसुर पेश्युवु ताङ तीकी ह्रिप्च्याङ दोके यिन। तुकक्यानी ठिम ङ्यिङ्बा बाइबलला च्युङगुप माताक्पा कुतुक कुतुककी पेतिवा नेसुर कोन्छ्योककी पेन नङगुप खाक्छ्येवु मी ङ्युङ्श्योक तिवी कोर्ला कोन्छ्योककी कोर्ला टिवु सुङथेपला वोतुप ताम्ङे ति ठिम सम्बा बाइबलकी तुजेला साङ तेरी च्युङगिवी। ख्रीष्टियन लोग्युकी लो तोङ्डा ङ्यी (२०००) सेक साङ ती कोन्छ्योककी पेन नङगुप खाक्छ्येवु मीतिवी मिराप ति लुवु ति दाक्पी तेन्तेन हाककोकिवी।

ख्रीष्टियनकी लोग्युला ल्हासिङ च्यिला कोन्छ्योककी मी चेयीला तिराङ ङ्यिङज्ये क्या नाङसुङ? च्यिला खोकी खोरे पेन नङगुप मी ङ्युङशोककी गिपातिवाला ति कोन्छ्योक ताङ कुतिवाला तेन्दुप जोसुङ ? दि ताम्ङे ति दाक्पी रिक्पा ताङ नासामकी तेरी हाकको मुथुपी। च्यिलासिसिङ ती ति दाक्पी हाकको मुथुपु कोन्छ्योककी छ्यकला वोतुप ताम्ङे यिन। ती छ्यक्ला वोतुप कोन्छ्योककी ताम्ङे ति तेरी सिनाङ रिक्पा वोतुप चोछ्येवु कोन्छ्योककी कटिन नेसुर तिरङ हाकको थुप्किवी।

ङ दि थेप टिकुप मीतीकी रेवा ति दि थेप लोपुपतिवा कोन्छ्योककी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शिला वोतुप दोके मीजी क्योङ्शी तमा तिवी गिपातिवाला कोन्छ्योककी मोलाम नङशी, तिवा खाक्छ्येवु मी मङ्छ्योकतिवी मुला च्युङ थुप्शी।

चोवो येशूकी मिङला ङ दि मोपोर कितिन, च्यिलासिसिङ तिवाला साङ देवाच्येनला टडिक क्यानी ज्यकुप कटिनकी ऊश्याक ति थोप्शी, तमा कोन्छ्योककी ग्यल्खपकी मीतिवा ताङ खोकी ज्यावु तेरी च्यालाकतिवी खला गोमा कितुप च्युङ्नी खोकी थोक्ला शब्जी किथुप्शी। तमा कोन्छ्योककी ज्यावुतिवा तेरीकी खोकी जम्बुलिङ ज्यङगुप छ्यर्शीला वोतुप दोके मीजी क्यङ्नी खोला सोवा देकुप ताङ छ्यक चोलुप ताङ मोवा कितुप लोपुप ताङ मीतिवाला कोन्छ्योककी थकाला टिनी वुङ थुप्शी सिनी यिन। आमिन।।”

पेतुप रिकतिवा (छानिएका सन्दर्भ सामाग्रीहरु

SELECTED BIBLIOGRAPHY

Archer, Gleason L. 1964. A survey of Old Ttestament Introduction.

Braille, John 1939. Our knowledge of God. New York : Scribner.

Baker, Charles F. 1971. A Dispensational Theology. Grand Rapids: Grace Bible College Publications.

Bancroft, Emery H., ed 1949. Christian Theology Grand Rapids Zondervan Publishing House.

Barth, Karl. 1959. God, Grace, and Gospel. Edinburgh: Oliver and Boyd.

Bavinck, Herman. 1977. The Doctrine of God trains. William Hendriksen. Grand Rapids: Baker Book House.

Beardslee, John W. ed 1965.Reformed Docmatics. New York Oxford University Press.

Berkhof, Louis. 1939. The Assurance of Faith. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co….

1965. Systematic Theology. Grand Rapids :Eerdmans publishing Co….

1976. The History of Christian Doctrine. Grand Rapids: Baker Book House

Berkouwer, G.C. 1962. Man: The Image of God. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co….

Bloesh, Donald, G. 1978 Essentials of Evangelical Theology. San Francisco: Harper and Row.

Bloesh, Donald G. 1998. Essential of Evangelical Theology: God, Authority and Salvation. Peabody: Prince Press.

Boettner, Lorane. 1963. The Reformed Doctrine of predestination. Philadelphia: the Presbyterian and Reformed Publising Co….

Boettner, Lorane. 1964 The Millennium. Philadelphiya: The Presbytetian and Reformed Publishing Co…

Boice, James Montgomery. 1976. The Sovereign God Downers Grove: Inter Varsity Press.

Bonheoffer, Dietrich. 1963. The Cost of Disciple. New York: Macmillan Press.

Brunner, Emil. 1943. The Divine – Human Encounter, trans. Amends W. Loos. Philadelphia: Westminster press.

1946. Revelation and Reason, Tran. Olive Won. Philadelphia: Westminster Press.

1947. Man in Revolt. Philadelphia: Westminster press.

Bruner, Frederick Dale 1970. A Theology of the Holy Spirit. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Buswell, James Oliver. 1978. A Systematic Theology of the Christian Religion. Grand Rapids: Zondervan Publising House.

Cairns, David. 1953. The Image of the God in Man.New York Philosophical Library.

Carnell, Edward John. 1964. An Introductio to Christian Apologetics. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Charfer, Lewise Sperry.1948. 8 Vols. Systematic Theology. Dallas: Dallas Theologycal Seminary Press.

Darwin, Charles. 1988. The Orginal Species. Chicago: Thompson and Thomaos.

Davidheiser, Bolton 1969. Evaluation and Christian Faith. Grand Rapids: Baker Book House. Dewar, Leslie. 1966. The Future of Belief. New York: Herder and Herder Co….

Dickason, C. Fred.1976. Angels. Elect and Evil. Chicago: Moody Press.

Dunbaugh, Donald F.1968. The Beliebers’ Church. New York: Macmillan Press.

Erickson, Millard J. 1985.Christian Theology. Grand Rapids: Baker Book House.

Eusebius, Pamphilus. 1962. Ecclesiastical History. Trans.Issac Boyle. Grand Rapids: Baker Book House.

Feinber, Charles L. 1961. Premillennialism or Amillenniaalis? New York: American Bord of Missions to the Jews, 2^nd and Enlarged Edition.

Flannery, Austin P.,ed.. 1975. Documents of Vatican II. Grand Rapids: Eerdmans publishing Co…

Fortman, Edumand J. 1972. The Trine God.Philadalphia? Westminister Press.

Gundry, Robert H. 1973. The Church of the Tribulatio.. Grand Rapids: Zondervan Publising House.

Hammond, T. C. 1952. In Understanding Be Men. London: Inter Varsity Fellowship, 4^th Edition.

Hanison, Everett F., ed.. 1978. Baker’s Dictionaty of Theology.Grand Rapids: Eerdmans Publising Co….

Heard, Gerela. 1940. The Creed of Christ. New York: Harper and Row.

Hendry George S. 1956. The Holly Spirit in Christian Theology. Philadalphia Westminister Press.

Henry Carl, H. F., ed.. 1979. Basic Christian Doctrines. Grand Rapids: Baker Book House.

Herskovit, Melville F. 1955. Culture Anthropology. New York: Alfred A. knopf.

Hiebert, Paul. 1985. Anthropological insights for Missions. Grand Rapids: Baker Book House.

Heibert, Paul. 1994. Anthropological Reflections on Missiological Issue, Grand Rapids: Baker Book House.

Hodge, Charles. 1952. Systematic Theology. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Hoekema, Anthony. 1979. The Bible and the Future. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Josephus, Flavius. 1982. The Works of Flavius Josephus. Trans. William Whiston. Edigburgh: William P. Nimmo and Co..

Kuyper, Abraham, 1956. The Works of Holly Sptirit. Grand Rapids: Eerdmans publishing Co…

Ladd, George Eldon. 1974. A Theology of New Testament. Grand Rapids: Eerdmans Publisong Co...

Lewis, C. S. 1952. Mere Christianity. New York: Macmillan Press.

1974. Modern Theology and Biblical Criticism. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Lindstrom, Harold. 1988. Wesly and Sanctification. London: Epworth Press.

Luther, Martin. 1963. The Rightieousness of God. London: Hodder and Stoughton.

Machen, J.Gresham. 1947. The Christian View of Man.Grand Rapids: Eerdmans Publication Co…

Mueller, John Theodore. 1955. Christian Dogmatics. St. Louis: Concordia.

Ott, Heinrich 1974. God. Richmond, John Knox Press.

Outer, Albert C, ed.. 1964. John Wesly. New York: Oxford University Press.

Pache, Rene. 1969. The Inspiratio and Authority of scripture.trans. Helen I. Needham. Chicago: Moody Press.

Packer, James Innel.1967. Evangelism and Sovereignty of God. Chicago Inter Varsity Press.

Pelikan, Jaroslav. 1964. Luther and Aquinas on Salvation. New York: Sheed and War.

Pinnock, Clark H. 1976. Biblical Revelation. Chicago: Moody Press.

Pinnock, Clark H.., ed..1975. Grace Unlimited. Minneapolis: Bethany Fellowship.

Scharffer, Francis. 1968. The God Who is Three. Downers Grove: Inter Versity Press.

Smith, Charles Ryder. 1956. The Bible Doctrine of Man. Londo : Epwoth.

Smith, Hannah Whifal. 1952. The Christian’s Secrete of a Happy Life.Westwood: Fleming H. Revell.

Stoeffler, F. Ersnest, ed… Continental Pietism and Early American Christianity.Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Strong Augustus Hopkins. 1969. Systematick theology. Old tappan: Feming H. Revell Co…

Tillich, Paul.ed..1951. Systematic Theology. Chicago: University of Chicago.

1958. The Courage to Be. New Haven: Yale University Press.

The Heidelberge Catechism with Commentary. 1963. Allen Miller and M. Eugen Osterhaven, eds. Philadelphia: United Church Press.

Thiessen, Henry C. 1979. Lectures in Systematic Theology. Grand Rapids: Eerdmans Publising Co..

Tumbull, Ralpha, eds.. 1959. Devotions of Jonathan Edwards. Grand Rapids: Baker Book House.

Verduin, Leonard. 1970: Somewhat Less than God: The Biblical View of Man Grand Rapids: Eerdmans Publising Co…

Wainwright, Arthur W. 1962. The Trinity in The New Testament. London: S.P.C.K.

Walvoord, John F.1971. Jesus Christ our Lord. Chicago: Moody Press.

About AMI CENTER

Antioch Missions International Center (AMI) Center is a missions organization modeled ofter Antioch Church, was a center for foreign mission in the first century Ac. 13:1). AMI center was established for the purpose of evangelizing the unreached people groups.

The core ministry of AMI Center is to train Christian Leaders in the mission fields, helping them to evangelize unreached people groups.For that porpuse, the center focuses on leadership training ministry both in korea and in 25 countrise through AMI college and Seminary, AMI correspondence school, AMI vision school-korea, AMI vision school-internationa, AMI vision camp-korea, AMI vision camp-international, media ministry and publication ministry.

Regarding the publication ministry, AMI publication has published more than 600,000 book with 15 theological topics.Translated in major international languages which have been distributed free of charge.AMI publication will continue to concerntrate on preparing fo the second coming of the Lord Jesus by spreading the Gospel to the ends of the earth, based on the Matthew 24:14

Contact Address

1 AMI NEPAL CENTER

Balaju, Banasthali, Kathmandu-16

Tel: +977-014881103

Post Box No: 3854

2 WEBSITE

WWW.amicenter.net

3 E-MAIL

Aminepal2015@gmail.com

जम्बुलिङ ज्येङ्गुप छ्यार्शी कङ यिन? (What is the Purpose of Creation)

Your encouragement is valuable to us